Een wachtlijst
voor de
ongelukkigen
leeftijd de diagnose autisme
Ons leven
ontleent
zijn zin vooral aan
datgene waarvoor
wij ons inzetten
21
René Diekstra
dinsdag 2 april 2019
Onlangs kwam het bericht dat
Nederland op de wereldranglijst
van gelukkigste landen de vijfde
plaats heeft bereikt. Die constate
ring heeft breed aandacht gekregen.
Nauwelijks aandacht kreeg het feit dat het in
toenemende mate psychische problemen zijn
die de voornaamste bron van ongelukkigheid
vormen. Ruim 40 procent van de Nederlanders
krijgt ermee te maken, terwijl maar een derde
daarvan hulp krijgt. En zij moeten daarop vaak
maanden, soms zelfs een jaar, wachten. Dat is
onacceptabel. Niet alleen omdat hun 'opper
vlakkige' klachten, zoals sociale angsten,
paniekaanvallen, spanningshoofdpijnen, rouw-
reacties, stemmingsontregelingen en relatie
spanningen ondertussen toenemen. Ook omdat
onderliggende existentiële problemen hun
levensvreugde verder uithollen.
De Amerikaanse psychotherapeut Irvin
Yalom schreef ooit dat het probleem achter veel
psychische klachten bestaansangst is; de moei
lijkheid om met de harde feiten van het leven
om te gaan. Hij noemde er vier. Een: de onver
mijdelijkheid van de dood van jezelf en de
mensen van wie we houden. Twee: de vrijheid
en de verantwoordelijkheid om ons leven zelf
in te richten. Drie: onze eenzaamheid. We wor-
den alleen geboren en sterven alleen. Vier: de
afwezigheid van enige zin van het leven.
Belangrijk doel van psychotherapie is deze
harde feiten te leren benaderen als uitdagingen
en daaraan onze persoonlijke groei te ontlenen.
Gezond omgaan met de onvermijdelijkheid
van de dood betekent verdragen dat er altijd
spanning zal zijn tussen onze wens te blijven
bestaan en het besef van de onmogelijkheid
daarvan. Gezond omgaan met onze existentiële
keuzevrijheid betekent ophouden anderen de
schuld te geven van onze problemen. En het
hoofd bieden aan de fundamentele zinloosheid
van het leven betekent inzien dat ons leven zijn
zin vooral moet ontlenen aan datgene waarvoor
wij ons inzetten. De ervaring heeft mij geleerd,
zowel als therapeut als patiënt, dat psycho
therapie helpt tegen bestaanspijn. Niet zelden
blijkt het zelfs levensreddend.
wat een ander niet eens ziet. Als die
precisie met je op de loop gaat, kan
het je belemmeren, maar als je er
goed mee omgaat wordt je werk
beter. En ik ben echt blij als ik een
website aan het bouwen ben.''
Is het wel een handicap?
,,Om die vraag vliegen mensen elkaar
in de haren! Het kan beide zijn. Aan
de ene kant kun je zeggen dat neuro-
diversiteit goed is, aan de andere kant
zijn er mensen die er vet onder
lijden. Dat is allebei waar. In de
omgang kan het een handicap zijn,
omdat je last hebt van dingen waar
de meerderheid niets van merkt. En
je bent in de minderheid, dus de kans
is niet groot dat waar je tegenaan
loopt, verandert. Het is fijn als men
sen rekening met je houden, maar je
moet zelf zoeken naar iets dat werkt.''
Jij pikt autisme onbewust op,
schrijf je. Hoe werkt dat?
,,Het zit vaak in iemands lichaams
houding, gespannen schouders en de
manier van zitten. En ook in de ogen.
Iemand maakt op een andere manier
oogcontact of kijkt vaker weg. In eer
ste instantie denk ik vaak: wat een
leuk persoon, daar herken ik veel in!
Even later valt het kwartje.
Bijna al mijn vrienden hebben
autisme. Hoe iemand praat, diens
enthousiasme over kleine feitjes: ik
vind dat erg leuk. Uit een kapsel en
kleding spreekt vaak overgevoelig
heid. Zo is mijn kleding vaak wat
wijder.''
Hoe ziet die overgevoeligheid
voor prikkels eruit?
,,Ik heb het meest last van geluid, tast
en gedachten. Een irritant geluid kan
mij kwaad maken. Ook als iets knelt
of iemand mij onverwacht aanraakt.
Bij sommige kledingstukken voelt
het alsof mijn lichaam de textuur en
temperatuur niet snapt, dat is ziek
makend. En mijn hoofd kan soms
losgaan met gedachten opgooien.''
Hoe zet je jouw hoofd weer stil?
,,Ik probeer te voorkomen dat ik in de
overdrive ga. Na een fotoshoot kan
ik keihard muziek aanzetten en de
energie hooghouden. Dan ga ik te ver
en ben ik de volgende dag ziek. Het is
beter de spanning rustig te laten zak
ken, met yoga en ademhalingsoefe
ningen. Soms kan spanning leuk zijn.
als ik bijvoorbeeld diep in de bouw
van een website zit. Dan kan ik mak
kelijk lang doorgaan zonder te eten.''
In je boek groeit het vermoeden
dat je vader en grootvader ook
binnen het autistisch spectrum
vallen. Hoe was dat?
,,Mijn familie maakte soms grappen
dat mijn vader 'zo autistisch' was.
Mijn opa ging elke vakantie naar het
zelfde huisje op dezelfde camping.
Ik dacht daar nooit serieus over na,
maar toen ik met hem sprak vielen de
puzzelstukjes op hun plaats.''
'Ik had het er al
veel eerder met
mijn vader over
moeten hebben'
Wat betekent dat voor jullie
band?
,,Onze band is absoluut verbeterd. In
het begin was hij soms afwijzend,
ook over mijn diagnose. Nu kunnen
wij elkaar beter plaatsen. Hij wil er
geen stempel op drukken en dat is
prima. Ik begrijp nu pas hoe lastig
het soms was voor mijn vader, bij
voorbeeld tijdens zijn scheiding,
andersom begrijpt hij mij ook beter.
Dat hoofdstuk schrijven vond ik
doodeng. Ik wilde graag met mijn
vader praten, maar ik wilde niet dat
het een gesprek vol verwijten over
en weer zou worden. Uiteindelijk viel
het erg mee. Hij mocht alles lezen, en
na afloop stelde hij voor een paar zin
nen te veranderen. That's it. Dit was
een onderwerp waarover we het al
jaren hadden moeten hebben.''
Wat hoop je dat lezers van je
boodschap meenemen?
,,Ik hoop dat mensen eruit mee
nemen dat je ook met autisme je
leven prettig kunt vormgeven. Als ik
dat zeg, hoor ik meteen boze moe
ders die zeggen dat hun autistische
kind weinig aankan. Betekent dit dan
maar dat je niet voor de mogelijkheid
moet openstaan? Ik hoop dat mensen
doen waar zij gelukkig van worden
en beter naar zichzelf en elkaar leren
luisteren.''
Maar je ziet er helemaal niet autis
tisch uit verschijnt bij Blossom
Books(€20)
Ook in een van de
gelukkigste landen
hebben we last van
bestaanspijn, maar
op hulp is het
vaak wachten.
Reageren? rene.diekstra@persgroep.nl
