9
woensdag 27 maart 2019
mier en vindt in de Franse president
Georges Pompidou een geestver
want. Samen spreken ze af dat de
Britten bij de EEG komen. Maar dan
breekt de hel los op het eiland. Veel
politici voelen zich 'misleid, gefopt
en bedrogen'. ,,Dit is het einde van
duizend jaar onafhankelijkheid",
zegt de conservatief Enoch Powell.
,,Hier ben ik geen parlementariër
voor geworden." En een Labour-poli-
ticus zegt dat hij onder geen beding
wil dat Frans de voertaal wordt in
Europa: ,,Non, merci beaucoup!" Er
wordt zelfs gescholden in het parle
ment! ('Bastard', naar het schijnt.)
Heath zegt tegen Brussel dat hij de
volmondige steun heeft van het volk,
maar die heeft hij niet. Dat blijkt ook
wel uit de vele demonstraties, waarin
mensen slogans meedragen als 'Zeg
nee tegen de interne markt' en 'No,
nein, non!'. Omdat het parlement de
afspraak nog moet goedkeuren, blij
ven de tegenstanders hoop houden.
Maar Heath weet het pleit toch te
winnen door pro-Europese Labour-
parlementariërs voor zijn karretje te
spannen. Telkens als er gestemd
moet worden, zijn er plots enkele
mensen naar de bioscoop of een mu
seum. Het resultaat: op 1 januari 1973
hoort het Verenigd Koninkrijk offici
eel bij de EEG.
Klaar nu? Nee, zeker niet. Later dat
jaar breekt de oliecrisis uit, met sta
kingen en energietekorten, waardoor
de toch al impopulaire regering van
Heath in zwaar weer terecht komt.
Hij schrijft nieuwe verkiezingen uit,
hoort dwarse partijgenoten de men-
sen zelfs oproepen voor Labour te
stemmen, en verliest. Labour wint,
en de kleine Harold Wilson wordt
premier. Hij besluit om het volk 'the
last, final word' te geven over toetre
ding tot de EEG. Er komt, jawel, een
referendum, het allereerste in de
Britse geschiedenis.
Spannend?
Wordt het spannend? Nee, niet echt.
Dankzij een succesvolle campagne
winnen de voorstanders het van de
tegenstanders (67 tegen 33 procent).
De bedragen die ermee gemoeid zijn,
zijn bijna schattig, en spreken boek
delen: het ja-kamp spendeert 1,5 mil
joen pond, het nee-kamp slechts
133.000. De tegenstanders zullen die
fout niet meer maken.
Is het nu dan klaar? Nee, ook niet.
Londen en Brussel blijven in de de
cennia die volgen over van alles en
nog wat ruziën. Over geld bijvoor
beeld, als premier Thatcher vindt dat
de Britten veel te veel betalen aan
Brussel: ,,I want my money back!" Uit
eindelijk krijgt ze in 1984 de contri
butie met bijna de helft omlaag.
Over wat - alweer - Thatcher 'de
Europese superstaat' noemt: tijdens
een toespraak in Brugge in 1988 zegt
ze dat ze zich verraden voelt. Een
economische unie is prima, vindt, ze
maar de EEG mag onder geen beding
een politieke unie worden. Ze zal
zich 'met hand en tand' verzetten als
de Britten macht moeten afstaan aan
de Brusselse bureaucraten.
Over de Europese Unie en de euro:
de Britten zijn er wel bij als in 1992 in
We zijn met Europa
verbonden, maar
meer nog met de
rest van de wereld
Maastricht de EU het levenslicht ziet,
maar ze willen onder geen beding dat
het woord 'federaal' in het akkoord
komt. En ze willen alleen meedoen
als ook wordt vastgelegd dat ze niet
altijd mee hoeven doen. Vrijwel met
een laten ze weten dat ze liever hun
eigen pond houden in plaats van de
nieuwe gezamenlijke munt, de euro.
Over bevoegdheden van de EU:
premier Gordon Brown is er in 2007
als enige leider niet bij als in Lissabon
het verdrag wordt ondertekend dat
de EU-structuur danig verandert. Zo
wordt individuele landen op een aan
tal gebieden hun vetostem ontno
men en komt er een president van de
Europese Raad. Brown tekent twee
uur later, in z'n eentje, achter geslo
ten deuren. Hij staat ook niet op de
groepsfoto. Zelfs erkend euroscepti
cus Nigel Farage noemt dit 'tenen
krommend'.
Over allerlei andere ergernissen: de
arrogante bureaucraten (door nie
mand gekozen) in Brussel, de verspil
ling, het Europese Hof, de starheid,
onzinnige regels (voor abnormale
krommingen van bananen, bijvoor
beeld). Niet altijd helemaal terecht,
maar wel heel effectief in het wapen
arsenaal van de EU-haters. En over
het federalisme: premier David Ca
meron leidt de Britten in 2009 uit de
Europese Volkspartij, waarin ook het
CDA zit, omdat die te Europees zou
zijn. Ze zijn en blijven tegen een Eu
ropa dat te veel invloed heeft op hun
eigen politiek. Onder druk van de eu
rosceptici in eigen land en eigen par
tij besluit Cameron in 2016 een refe
rendum uit te schrijven: laat de Brit
ten maar zelf kiezen of ze in de EU
willen blijven.
Chaos
Nu is het drie jaar later en het Ver
enigd Koninkrijk staat op het punt de
Europese Unie te verlaten. Het is een
ongekende chaos op het eiland, maar
uiteindelijk zien we niets wat ons
zou kunnen verbazen. De Britten
zijn, zoals al zo lang, tot op het bot
verdeeld over hun houding ten aan
zien van Europa. Beide kampen,
Leave en Remain, gebruiken alle mid
delen om hun gelijk te krijgen. Er is
een referendum nodig om een door
braak te forceren. Er is een premier
die afspraken maakt waarvan het nog
maar de vraag is of het parlement ze
wil goedkeuren. De halsstarrige hou
ding van Europa (,,Jullie willen weg,
wij niet"; ,,Er is geen enkele ruimte
meer voor onderhandelingen"; ,,Jul-
lie hebben een tweede kans gekre
gen, maar er komt geen derde") doet
in Londen meer dan vaag denken aan
de arrogantie van De Gaulle destijds.
Sommige dingen veranderen blijk
baar nooit.
GO
Britten en
Europa:
stugge
relatie
sinds de
jaren 50
Margaret Thatcher in
een demonstratie vóór
Europa.
Een demonstrant
geeft aan dat de
chaos de schuld is van
voormalig premier
David Cameron, die
het brexitreferendum
uitschreef.
-Labour-leider Hugh Gaitskell
in de jaren 60
T Kort na de toetreding tot Europa is
er in een referendum over al dan niet
in Europa blijven. Margaret Thatcher
voert campagne voor het ja-kamp.
