Fort Ellewoutsdijk opnieuw
locatie voor Winterreise ZN F
Aalke minister wil 'n aarfenisse naelaete
8 ZEELAND
Enquête Natuurmonumenten
Streektaal
Beeld van 'Winterreise', vorig jaar tijdens het Zeeland Nazomerfestival. foto lex de meester
Luc Oggel
Vlissingen
Dat blijkt uit de resultaten van de
Nationale Landschap Enquête van
Natuurmonumenten. Die werd
door 1562 inwoners van de provin
cie ingevuld. In totaal deden ruim
45.000 mensen dat.
Zeeuwen waarderen hun land
schap met een 7,7, dat is net iets bo
ven het Nederlandse gemiddelde.
Schouwen-Duiveland scoort het
hoogst, de omgeving Terneuzen
het laagst. 82 procent van de res
pondenten gaf aan zich zorgen te
maken over het landschap, een ge
voel dat Zeelandbreed leeft. Na de
Randstadprovincies is dat nergens
zo hoog. Net als in Flevoland zijn
windmolens beeldbepalend in het
Zeeuwse landschap, maar waar in
Flevoland draagvlak voor wind
molens op land met 57 procent re
latief hoog is, is dat in Zeeland met
46 procent juist relatief laag.
,,Hier is het nog echt stil, donker
en weids. Maar het landschap staat
ook hier onder druk", zegt Frans
van Zijderveld, provinciaal ambas
sadeur Natuurmonumenten Zee
land. „Willen inwoners en toeris
ten kunnen blijven genieten van
de schoonheid van het Zeeuwse
landschap, dan kan dat alleen als de
politiek bij planvorming het be
houd van de kernwaarden rust,
weidsheid en duisternis, als rand
voorwaarde stelt. Eens verloren is
namelijk voor altijd verloren."
Mensen waarderen hun woon
omgeving hoger als ze meer die
ren, bomen, houtwallen en bloe
men zien, blijkt uit het onderzoek.
,,Wilde bloemen geven kleur aan
onze omgeving en voeding aan in
secten. Ze vormen de onmisbare
basis voor sterke natuur. Vorig jaar
wees onderzoek uit dat twee derde
van alle insecten is verdwenen in
nog geen dertig jaar. Zonder bloe
men geen insecten, zonder insec
ten geen vogels", aldus Van Zijder-
veld.
Ook Natuurmonumenten zelf
maakt zich zorgen om het land-
Zonder bloemen
geen insecten,
zonder insecten geen
vogels
schap. Het landgebruik wordt in
tensiever en dat heeft volgens de
organisatie aantoonbaar een nega
tief effect op de natuur. 'De biodi
versiteit van het landelijk gebied
gaat achteruit en de ruimte voor
natuur staat onder druk', stelt Na
tuurmonumenten. Op basis daar
van is aan Wageningen Environ
mental Research gevraagd onder
zoek te doen naar de beleving en
waardering van het landelijk ge
bied onder Nederlanders.
Ruim 45.000 volwassenen en
1600 kinderen vulden de enquête
in en daarmee is het volgens Na
tuurmonumenten de grootste pu-
blieksraadpleging over het Neder
landse landschap ooit.
Winterreise is dit jaar
opnieuw een van de drie
locatievoorstellingen
tijdens het Zeeland
Nazomerfestival. De
productie wordt opgevoerd
op Fort Ellewoutsdijk.
Vorig jaar oogstte de muziekthea
terproductie van regisseur Niek
Kortekaas, over de waanzin van
oorlog, lovende reacties. De voor
stellingen waren telkens uitver
kocht. Voor Theaterproductiehuis
Zeelandia, organisator van het
Nazomerfestival, is dat reden om
Winterreise op dezelfde locatie te
hernemen. Mieke De Groote en
Simone Milsdochter dragen op
nieuw de teksten voor. De Mid
delburgse kunstenaar Piet Diele-
man maakt, net als vorig jaar, live
schilderijen.
Naast Winterreise zijn er nog
twee locatievoorstellingen. In de
Machinefabriek in Vlissingen
voeren Hans Op de Beeck (beel
dend kunstenaar) en Eric Slei-
chim (oprichter van saxofoon
kwartet Bl!ndman) De Vallei (een
apocalyps) op.
Deze muziektheatervoorstel
ling gaat over de banaliteit van
geweld, waarheid en verzoening.
Een man, gespeeld door Dirk
Roofthooft, vertelt zijn onwaar
schijnlijke levensverhaal. Hij
wordt omringd door muzikanten
van Bl!ndman en een raadselach-
tige vrouw, vertolkt door sopraan
Lore Binon.
Onlangs werd al bekend dat de
Vlaamse auteur Tom Lanoye spe
ciaal voor het festival Wie is bang
schrijft. Het is een zwarte kome
die over theater in tijden van Net-
flix, met hoofdrollen voor Els
Dottermans en Han Kerckhoffs.
Zij worden bijgestaan door de
jonge talenten Dilan Yurdakul en
Tarikh Janssen. Regisseur is Koen
De Sutter. De voorstelling zal te
zien zijn in de schouwburg in
Middelburg.
De 19e editie van het Zeeland
Nazomerfestival is van 27 augus
tus tot en met 7 september. Het
verdere programma, zoals de con
certen op het Abdijplein in Mid
delburg, wordt later bekendge
maakt.
Ze bin d'r in Den Aeg achter
ekomme, dat ulder stiekeme
meniere om op kinders te
bezunihen nie goed waarkt.
Jaeren elee ze beslote, om zóvee
mohelijk kinders uut 't speciaol on
derwies te aelen in trug te laete gaen
naer de gewone basisschole. Wulder,
de maansen van 't onderwies, aode
netuurlijk trek dü dat 't nie meer was
as 'n ordinaire bezunihiengsmaetre-
hel. Want de meêste kinders die of in
't speciaol onderwies zitte bin daer
goed op ulder plekke. 't Is 't beste vó
de kinders, m3 ok vó 't schoolperse-
neêl. 't Bin d'r m3 weinig, die op de
"gewone" schole kunne meedraoie
zó-as 't zou motte.
Ik 't zaalf mee'emaekt dat ik 'n eêl
slechtziend kind in de klasse kreeg in
dat gieng wè goed. Je zet 't kind
voóran, dichte bie 't bord. Ie kon aoles
gewoon meedoe mit wat extra mate-
riaol. In je mot 'r rekenienge
mee'ouwe dat aoles wat moeizaemer
gaet. M3 as zó'n kind ok mit de leer
stof achter is gebleve, eit't extra an-
dacht noódig. Je krieg wè wat mate-
riaol, m3 gin leerkracht d'r bie. In dan
oort 't moelijk. Net zó-as ik 'n doóze
van Delta kreeg mit Humaxspullen,
m3 'n monteur zat 'r nie bie. Ik dust
ulpe motte vraehe.
Vee kinders bin vó de gewone
meêsters in juffen onmohelijk goed
op te vangen. Die zukken specia-
olisties onderwies noódig, die motte
zó goed beheleid ore, daer mó je vó
geleerd Ik vee bewonderieng vó
de maansen bie 't speciaol onder
wies. 't Is eêl zwaer, ok 3 ze kleine
groepen, in je mot blie weze mit de
kleinste vorderiengen. M3 't is ok eêl
dankbaer waark, zó wier mien verze
kerd. Ik zou 't nie gekund want ik
wou aoltied vee an de kinders lere.
M3 bie de kinders van 't speciaol on
derwies mot je nie te vee wille. Je
mot blie weze mit 't kleinste bitje
wat of je bereike kan.
Aarfenisse
Noe bin ze in 't onderwies twint wè
gewoon, dat aalke minister 'n aarfe-
nisse wil naelaete in dat is meêsten-
tieds gin leutihen. De aarfenisse van
jaeren elee is "onderwijs naar maat"
geworden. Enkele jaeren waere d'r
minder kinders die of naer 't speciaol
onderwies wiere verweze. M3 noe is
gebleke, dat 'r wi meer kinders naer
toe gae. Vó die kinders is dat 't aoler-
beste, m3 in Den Aeg zitte ze mit de
anden in 't aer.
Ik dienke toch, dat 'r in 't kabinet
enkelt maansen zitte mit 'n kop vol
verstand. Van centen, dat wè. M3 van
kinders in de maansen die de kinders
motte beheleide ze agheêl gin ver
stand. J'oor de leste tied vee van leer
krachten die of op'ebrand bin. Ik
vinde dat gin wonder. 't Zou goed
weze as de leden van de Staten-Ge-
neraal 's varder kieke as 't Binnen'of.
dinsdag 12 maart 2019
Zeeuwen
bezorgd om
landschap
Zeeuwen zijn bezorgd over het
landschap. Zij vinden meer dan
het landelijk gemiddelde waar
den als stilte en duisternis be
langrijk en maken zich meer
dan gemiddeld zorgen over de
achteruitgang van bloemen in
het landschap. Het draagvlak
voor windmolens op land is re
latief laag in vergelijking met
andere provincies.
-Frans van Zijderveld
Rolf Bosboom
Ellewoutsdijk
Henk Blom
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Henk
Blom in het
Schouws.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
