Wat merken we nu al
van het broeikaseffect?
Wat kunnen de
gevolgen zijn van grote
temperatuurstijging?
9
Kunnen we die gevaren
nog afwenden?
6
Eén hete zomer of ronduit lente
achtige februarimaand wijst nog
niet meteen op een veranderend
klimaat. Maar de langetermijn-
statistieken zijn zonneklaar: er is
sprake van een opwarmende
trend. In Nederland is de gemid
delde temperatuur afgelopen hon
derd jaar al 1,9 graden gestegen -
bijna dubbel zoveel als de gemid
delde opwarming wereldwijd. Het
aantal zomerse dagen per jaar nam
hier met bijna twintig toe, het
aantal vorstdagen met ongeveer
hetzelfde aantal af. De hoeveel
heid neerslag is met ruim 20 pro
cent gestegen; hevige stortbuien
komen veel vaker voor.
Wereldwijd is de kans op
droogte, hittegolven en overstro
mingen toegenomen. Dat zorgt nu
al voor schade aan ecosystemen,
meer mislukte oogsten en gezond
heidsproblemen.
Voorspellen is natuurlijk altijd
gevaarlijk. Maar mocht het ergste
doemscenario van het IPCC -
6 graden opwarming - uitkomen,
dan duidt alles er volgens interna
tionale klimaatwetenschappers op
dat het leven op grote delen van de
aardbol erg onaangenaam, zo niet
onmogelijk, wordt. Weerpatronen
raken compleet ontregeld. De zee
spiegel stijgt in een paar eeuwen
10 tot 12 meter.
Wij Nederlanders kunnen daar
misschien nog vrij lang tegen wor
den beschermd met kostbare
XXL-deltawerken. Maar geldt dat
ook voor de honderden miljoenen
mensen in dichtbevolkte kustge
bieden in landen als Indonesië en
Bangladesh? Subtropische gebie
den en steppes zullen verwoestij
nen. Grote delen van de wereldbe
volking zullen kampen met water
tekorten. In de tropen wordt de
hitte ondraaglijk: wie zich bij tem
peraturen van meer dan 40 graden
en hoge luchtvochtigheid enigs
zins inspant, kan binnen een paar
uur sterven aan oververhitting.
Bij een temperatuurstijging van
meer dan 2 graden sterven koralen
op grote schaal af. Bij verdere op
warming sterven ook andere die
ren en planten uit. In Zuid-Europa
en andere gebieden richting de
evenaar daalt de voedselproductie.
Eten wordt duurder. Ondervoe
ding, infectieziekten, diarree, hart
en ademhalingsziekten nemen toe.
Overstromingen en droogtes ma
ken meer slachtoffers en leiden tot
burgeroorlogen - met vluchtelin
genstromen tot gevolg.
Positieve gevolgen zijn er ook: zo
kan in het hoge noorden meer
voedsel worden verbouwd. En
scheepsroutes worden korter door
dat de Noordelijke IJszee ijsvrij
wordt.
Een grote zorg is wat er kan ge
beuren als bepaalde keerpunten
('tipping points') worden overschre
den. Boven een nog onbekende
temperatuur kunnen Groenland
en West-Antarctica zo snel smel
ten dat het proces niet meer te
stoppen is. Ook dreigen uit de
smeltende permafrost enorme
hoeveelheden methaan vrij te ko
men, die opwarming kunnen ver
snellen. Net als CO2 die vrijkomt
als het Amazonewoud zou afster
ven door droogte. Waar sneeuw en
ijs smelten, blijven donkere aarde
en zwart zeewater over die zon
licht absorberen en niet reflecte
ren. Ook dat effect kan de opwar
ming aanjagen. Niemand weet pre
cies bij welke temperaturen zulke
processen optreden.
Dat kan, volgens het IPCC. Maar
dan moet de wereld nu wel heel
snel in actie komen. Zonder kli
maatbeleid kan de gemiddelde
temperatuur in 2100 stijgen met
3 tot 6 graden ten opzichte van het
pre-industriële niveau. Want de
wereldbevolking, de welvaart en
dus de verbranding van fossiele
brandstoffen, groeien zonder in
grijpen nog wel even door.
Je hoort vaak dat de opwarming
van de aarde beperkt moet worden
tot '1,5 tot maximaal 2 graden'.
2 graden is de min of meer veilige
bovengrens om de aarde zoals we
haar kennen nog prettig leefbaar te
houden, aldus de wetenschap. In
middels is het ook een politiek
compromis. Bijna alle landen heb
ben zich drie jaar geleden aan dat
doel gecommitteerd. Dat is vastge
legd in het Klimaatakkoord van Pa
rijs.
ZATERDAG 9 MAART 2019 GO
FOTO HOLLANDSE HOOGTE SIJMEN HENDRIKS
