8 ZEELAND
TERRA MARIS BOTTEN UIT VERDRONKEN LAND VALKENISSE
Een skelet onder
een glazen plaat
in de vloer van
museum Terra
Maris geeft sinds
gistermiddag
gezicht aan
inwoners van
eeuwen geleden in
de golven
verdwenen
woonplaatsen.
zaterdag 9 maart 2019
René Hoonhorst
Oostkapelle
Op een wand in museum
voor natuur en land
schap Terra Maris zijn
de meer dan honderd
verdronken dorpen van Zeeland
aangegeven.
Het skelet is van een '25 tot 40
jaar oude man, die leefde in de late
middeleeuwen', zegt archeoloog
en depotbeheerder Joost van den
Berg van Erfgoed Zeeland. De bot
ten zijn twintig jaar geleden opge
graven voor de kust van Waarde.
,,De botten komen uit een graf in
de zuidelijke kapel van de voorma
lige kerk van het verdronken dorp
Valkenisse."
Tot begin dit jaar zaten de bot
ten van 'skelet 2' nog in een zak in
het depot van het provinciaal erf
goed. De afgelopen maand heeft
biologe Betty Ras de botjes uitge
zocht en er een geraamte uit ge
puzzeld. Ras werkt als vrijwilliger
bij zowel Erfgoed Zeeland als het
museum in Oostkapelle. En ze
wilde al langer de paar losse bot
ten in een vitrine in de vloer in de
hoek van de verdronken dorpen
vervangen. Betty, streng: ,,De bot
ten lagen niet goed en waren van
verschillende mensen. Dat getuigt
van weinig respect en het klopte
bovendien gewoon niet."
Respect
Bij Betty staan respect voor de do
den én de waarheid hoog in het
vaandel. De archeologische vond
sten uit het Verdronken Valke-
nisse werden in 1999 haastig bij
elkaar gezocht. Na elke vloed
moesten modder en slik eerst
worden weggeschraapt alvorens
er nieuwe vondsten konden wor
den opgedolven. De blootgelegde
geraamtes werden letterlijk botje
bij botje bij elkaar geraapt. ,,Bij
elke teen horen al drie beenderen.
Die zijn zo klein, die vind je echt
niet allemaal terug'', verklaart ze.
Bij het inventariseren van alle
botjes uit het beendergestel werd
Ras regelmatig verrast. Bleken er
Botten van
verschillende
mensen gebruiken
voor één skelet is
respectloos
-Betty Ras, biologe
opeens ergens drie botjes van te
zijn, terwijl een mens er maar
twee van heeft. ,,Dan was er één
een beetje korter dan de andere
twee; die hoorde dus bij een ander
skelet." Uiteindelijk kwam de bio
loge, vrijwillig conservator en me
dewerker educatie bij Terra Maris,
zo'n zeventig van de ruim twee
honderd botten tekort. ,,Dat lijkt
veel, maar bij de ontbrekende zit
ten heel veel kleine botjes. Wat er
over is, geeft toch een goed beeld
van het geraamte van een bewoner
van het voormalige Valkenisse aan
het eind van de veertiende, begin
vijftiende eeuw", zegt ze, terwijl
Van den Berg en Annemarie Vis
ser instemmend knikken.
Geen naam
Visser is archeologe bij het Monu
mentenhuis in Brabant. Behalve
dat zij het gewoon leuk vindt mee
te helpen, vult Visser lacunes in de
kennis van Ras en Van den Berg
aan. Van het tiental andere vrij
willigers dat meehielp, zijn Jan
Meulmeester en Maarten Ardon er
vrijdag bij om 'skelet 2' secuur in
zijn museumgrafkelder te leggen.
Ras denkt er niet aan de man die
vanaf nu symbool staat voor de in
woners van Zeeuwse verdronken
dorpen een naam te geven. Het
skelet van de tot voor kort 'oudste
mens' kreeg bij haar vondst bij
voorbeeld de naam Lucy. ,,Een
naam geven aan een skelet van ie
mand die je niet kent, vind ik een
beetje lullig. Doen we dus niet.
Skelet 2 is vanaf nu een man die lag
begraven in de kerk in het verdron
ken dorp Valkenisse."
BRIEVEN
U kunt uw brief (maximaal
150 woorden) richten aan:
lezersredacteur@pzc.nl
of per post aan
Lezersredacteur PZC
Postbus 5046
4380 KA Vlissingen
08801-30210
Erfgoed
Tijdens mijn werk als timmerman
heb ik midden jaren 80 een histo
rische vondst gedaan. Het ging om
een closetpot, trechtervormig,
bruin van buiten en gebroken wit
van binnen. Voor dit exemplaar,
een van de eerste modellen, werd
behoorlijk geld voor geboden.
Echter, omdat het een Vlissingse
vondst betrof, heb ik het geschon
ken aan ons Stedelijk Museum. Al
had mijn gezin de eventuele op
brengst goed kunnen gebruiken.
Inmiddels vraag ik mij af of ik van
majesteitsschennis zou kunnen
worden beschuldigd als ik mijn
gedachten over prinses Christina
(krant 22 februari) zou verwoor
den nadat zij willens en wetens
'ons' erfgoed verkwanselde. Adel
verplicht?
E. den Heijer
Ritthemsestraat 109, Oost-Souburg
Column
Het positieve aan de column van
Marcel van Roosmalen (krant 2
maart) is dat er werkgelegenheid
bij gebaat is Een café-uitbater,
een boekverkoopster, de NS en tot
slot een stomerij om de fritessaus
uit zijn kleding te laten halen
Pech op zondagmiddag in Middel
burg.
Guus de Block
Koninginnepage 1, Terneuzen
Klimaatmars
Zondag (10 maart) gaan wij naar
Amsterdam om mee te lopen met
de klimaatmars. We willen niet
dat de volgende generaties de
dupe worden van de klimaatpro
blemen, die we nu met zijn allen
nog kunnen stoppen. Afval schei
den, zo min mogelijk vlees eten,
zo weinig mogelijk de auto ge
bruiken, de verwarming een
graadje terugdraaien. We doen
ons best. Want een goed milieu
begint bij jezelf. Maar daar eindigt
het natuurlijk niet!
Wij hopen dat de politiek ook
eindelijk eens zijn verantwoorde
lijkheid neemt en de grote ver
vuilers fors zal aanpakken. Als
Zeeuw groei je op met de strijd te
gen het water. Na 1953 werden de
dijken versterkt en de Deltawer
ken aangelegd. Door de opwar-
ming van de aarde zal de zeespie
gel stijgen en zullen dijken echter
niet meer genoeg zijn. Zelfs ons
Luctor en Emergo zal dan niet
meer helpen. Wij lopen mee voor
een toekomst voor Zeeland.
U ook?
Leo en Marleen van Sparrentak
Watertoren 40, Middelburg
Nederlands
De Vrije Universiteit (krant 26 fe
bruari) schaft nu ook de hele ba
cheloropleiding Nederlands af!
Vorig jaar verdween het onder
deel literatuur van voor 1880.
Ik heb als eerstegraads docent
met veel aandacht en plezier lite
ratuur gegeven zowel in het
voortgezet onderwijs als in het
hbo. Naast grammatica, lees- en
tekstonderwijs in al zijn facetten
biedt de studie Nederlands een
schat aan literatuuronderricht
waar (cultuur)geschiedenis, filo
sofie, religie en levensbeschou
welijke onderwerpen ter sprake
komen.
Zo komt iedere leerling/student
in zijn of haar opleiding in aanra
king met een niet-onbelangrijk
aspect van onze cultuur. Het is
hier niet de plaats om het belang
en de betekenis van 'cultuurover
dracht' te benadrukken. Veeleer
zou de politiek in haar beleid
daarin voor moeten gaan. Helaas
gebeurt dat veel te weinig. Mis
schien herinneren we ons nog re
cente uitspraken en daden van
ministers en een voormalige vi-
cepremier!
Kortom: Nederland(s), let op uw
saeck!
Kees Ingelse
Zwanenhof 25, Middelburg
Maarten Ardon, Jan Meulmeester, Betty Ras en Annemarie Visser (vlnr) zorgen er voor dat de (voorradige) botten van het skelet van een
inwoner van het verdronken dorp Valkenisse op de juiste plaats komen. foto lex de meester
GO
Skelet geeft middeleeuwers gezicht