14 ZEELAND
DE ZORG VS POLITIE EN JUSTITIE
Het aantal verwarde mensen blijft toenemen. Meer geld voor de GGZ en
extra bedden hebben we er niet voor over. Maar ze moeten wel van de straat.
Het strafrecht moet zich niet voor dit karretje laten spannen.
donderdag 7 maart 2019
Ik merk dat ik mij hevig erger
aan de strafrechtelijke bejege
ning van voornamelijk mannen
die evident thuishoren in het
psychiatrisch circuit. Dat laatste
circuit zegt die mannen niet aan te
kunnen en dan worden zij vervol
gens op het bordje van het strafrecht
geschoven die daar dan ook nog 'ns
intrapt. Die mensen worden gevan
gen gezet alsof het inderdaad om ge
wone misdadigers gaat. Afschuwelijk
vind ik dat.
Vorig jaar februari ergerde Folkert
Jensma zich in zijn column in NRC al
aan deze gang van zaken. Hij deed de
oproep: 'Berecht aub alleen volwaar
dige verdachten'. 35 tot 45 procent van
alle verdachten heeft een IQdat ligt
tussen de 50 en 70/75. Het is eigenlijk
gênant dat wij deze mensen met een
serieuze verstandelijke beperking,
die functioneren op een niveau van
een 12-jarige, gewoon aan het volwas
sen-strafrecht onderwerpen, als ware
zij volwaardig volwassen. In ieder ge
val voldoende volwassen om er het
strafrecht op los te laten.
Het is, wat mij betreft, een eng
soort denken. Het is een houding van
nonchalance jegens medeburgers: als
ze maar van de straat af zijn, dan heb
ben we er geen (over)last van. Meer
geld voor de GGZ en extra bedden
hebben we er niet voor over, terwijl
het aantal incidenten met verwarde
mensen in acht jaar tijd is verdub
beld. En het is steeds de politie die
erop uit moet in plaats van de hulp
verlening. Ik noem het een geweldig
gebrek aan erbarmen; we ontfermen
ons niet over deze mensen. De voor
spelling is dat het aantal verwarde
mensen blijft toenemen.
Akkefietje
Ik sta een man bij die ik al sedert jaar
en dag ken. In december 2018 is hij
opgenomen met een rechterlijke
machtiging. Althans, zijn voorwaar
delijk ontslag is opgeheven, wat wil
zeggen dat er sprake is van een stoor
nis én van zodanig gevaar dat ge
dwongen opname opnieuw is aange
wezen.
Daarnaast is er een bevel voorlo
pige hechtenis van kracht en is er een
tenuitvoerlegging van een oude straf.
Hij zit dus vast op drie gronden. Hij
kan er geen wijs meer uit en vraagt of
ik langskom.
Nu komt hij weer vast te zitten
voor een akkefietje in de inrichting:
mishandeling en bedreiging. Hij is de
tweede in één week. Tijdens de op
name blijkt inderdaad iets van dat ge
vaar. Hij geeft een klap en raakt in
een worsteling met een medewerker,
die hem al gauw fixeert. In woede
roept de cliënt/patiënt allerlei ver
wensingen, wat direct als een bedrei
ging in strafrechtelijke zin wordt om
gezet. En de mishandeling die hem
wordt verweten, is het wondje aan de
lip van een medewerker.
Er wordt aangifte gedaan, cliënt
aangehouden, verdwijnt in een be
nauwende politiecel en wordt dan
door de rechter in strafrechtelijke be
waring gesteld. Natuurlijk, er zijn de
nodige incidenten met hem, reden
waarom hij gedwongen is opgeno
men. Maar nu wordt gedacht dat als
hij nog één keer in de fout gaat, er ge
noeg incidenten zijn om hem lang
durig met een zogenaamde ISD-
maatregel op te sluiten (ISD instel
ling voor stelselmatige daders, eigen
lijk dus bedoeld voor draaideurcrimi
nelen). Er is niemand die serieus
neemt dat hij de bedreiging - ik steek
jou een mes in de rug - in de toe
komst zal uitvoeren en dat is wel een
vereiste voor bedreiging. Natuurlijk
is het een vervelend incident, maar
toch ook weer niet onoverkomelijk.
Er is besloten dat hij er niet kan te
rugkomen. Ik vind het van de gekke.
Je bent aangenomen om met dit
soort incidenten om te gaan. Er moet
natuurlijk altijd voor ieders veilig
heid voldoende personeel zijn en
juist daar blijkt het ernstig aan te
schorten, zoals we uit publicaties van
de laatste tijd kunnen opmaken. En
dan ben je lastige klanten liever kwijt
dan rijk.
Tijdens de looptijd van de bewa
ring komt de klant op zitting. Nee, er
is niets geregeld. De instelling die
nog in december oordeelde dat hij
weer moest worden opgenomen, wil
hem niet terug en heft de rechterlijke
machtiging op! Op zitting weet nie
mand waar hij naartoe moet. De
rechter vraagt in arren moede of hij
nog een week in de gevangenis wil
De rechter
vraagt in arren
moede of hij
nog een week
in de cel wil
blijven zodat
een andere
plek voor hem
kan worden
gezocht
blijven, zodat een andere plek voor
hem kan worden gezocht. God betere
het: of de klant vrijwillig nog een
week in de cel wil blijven. De termijn
van de bewaring laat het toe; de rech
ter met de handen in het haar.
Leg het akkefietje nu eens naast de
talloze gevallen van (seksuele) inti
midatie dat verplegend personeel
zich moet laten welgevallen en dat
daarvan geen aangifte doet, terwijl er
nogal eens gevallen voorkomen die
zo ernstig zijn dat het werk onmoge
lijk wordt gemaakt. De Volkskrant op
2 februari 2019: verpleegkundigen,
natuurlijk met name vrouwelijke
(toevoeging PK), hebben van alle be
roepen het meest te maken met on
gewenste seksuele aandacht van pa
tiënten tijdens hun werk (en worden
er ook nog eens slecht voor betaald,
toevoeging PK).
Zij plegen daar geen aangifte van te
doen: 'In de zorg wordt vaak gezegd
dat dit erbij hoort'. Er is verplegend
personeel dat bij de borsten en tus
sen de benen wordt gegrepen. Het
zijn vaak patiënten die door leeftijd
en aftakeling ontremd gedrag laten
zien. Decorumverlies noemen we
dat. Toch zou het ook dan goed zijn
dat er grenzen worden gesteld.
Vuurwapen
Terug naar mijn zaak. Ook hij liet
ontremd gedrag zien en wordt direct
in het strafrechtelijk circuit onderge
bracht en mag niet op de psychiatri
sche afdeling terugkomen. Het ver
schil met de reguliere verpleging is
opmerkelijk. Het strafrecht moet
zich niet voor het karretje laten span
nen, zeker niet als de rechter al lang
heeft onderkend dat de man gestoord
en gevaarlijk is, want juist daarom is
hij gedwongen opgenomen.
De tweede van die week krijgt der
tig dagen gevangenhouding, waar
van de impliciete bedoeling van de
rechtbank is dat een adequate voor
ziening wordt gezocht. Hij zit onder
meer voor bedreiging: hij gaat naar
het politiebureau met de vraag waar
hij een vuurwapen kan kopen om
zijn stiefvader een kogel door de kop
te schieten. Tjezus, wat voor soort
bedreiging is dit? Het is niet zo moei
lijk te voorspellen dat als de dertig
dagen zijn verstreken, er niets is ge
regeld. Hij zal dan worden vrijgela
ten. Dat is niet gezond voor hem,
maar ook niet voor de omgeving.
Deze opinie is een noodkreet.
VL
De onzin
van het strafrecht
Pieter van der Kruijs
GASTOPINIE
De voorspelling is
dat het aantal
verwarde mensen
blijft toenemen.
FOTO MARCEL JURIAN DE JONG
Pieter van der Kruijs is strafrecht
advocaat in Den Bosch.
