FRDHEÏÏ
3 DOUCHEN
kriegW®®
m
m
12 NIEUWS
OORLOGSMISDADIGERS IN BREDA
Onderzoek van de Duitse historicus Felix Bohr maakt duidelijk hoeveel druk er werd
uitgeoefend om de laatste in Breda vastzittende Duitse oorlogsmisdadigers vrij te
laten. Ondertussen genoten de nazi's in de Koepel van allerlei privileges.
De Vier van Breda
woensdag 6 maart 2019
f een mens ter wereld is
M bij machte hetgruwe-
lijke leed van hen, die
de hel van deze sa
tanskinderen overleef
den, uit hun gedachten en harten weg te
nemen, zelfs berouw en vrijlating van de
oorlogsmisdadigers niet!'
Het Comité Herdenking Vloeiweide
gaat er op 24 februari 1972 met ge
strekt been in tijdens een hoorzitting
over de vrijlating van de Drie van
Breda. In de Tweede Kamer spreken
tientallen betrokkenen, nabestaan
den en belangenverenigingen zich
uit over het plan van minister van
Justitie Dries van Agt om Ferdinand
aus der Fünten, Franz Fischer en Jo
seph Kotalla vanuit de koepelgevan
genis in Breda terug te laten keren
naar West-Duitsland.
Minister Van Agt en het kabinet
Biesheuvel zwichten voor de im
mense druk. Dat het uiteindelijk tot
1989 zou duren voor de laatste twee
bejaarde nazi's in een ambulance de
stad uit worden gereden is bekend. In
zijn proefschrift Die Kriegsverbrecher-
lobby onderzoekt de Duitse histori
cus Felix Bohr hoe dit hoofdpijndos
sier aan de andere kant van de grens
werd ervaren.
Het begin
Aus der Fünten, Fischer, Kotalla en
Willy Lages komen na de Tweede
Wereldoorlog met nog een groot
aantal andere oorlogsmisdadigers
vast te zitten in Breda. Alle vier heb
ben ze gruwelijke feiten begaan (zie
kader). De eerste krijgt levenslang, de
andere drie worden veroordeeld tot
de doodstraf. Die wordt begin jaren
50 omgezet in levenslang. Nadat in
1952 zeven Duitse gevangenen ont
snappen uit de Koepel, blijven de vier
over. Lages krijgt in 1966 gratie om
dat hij ziek zou zijn. Dat blijkt maar
ten dele waar, Lages leeft nog vijf jaar
in vrijheid voor hij sterft.
Felix Bohr beschrijft op welke ma
nier de jonge West-Duitse republiek
druk uitoefende op de Nederlandse
staat om ook de resterende drie vrij te
laten. ,,Bij ieder diplomatiek bezoek
stond het onderwerp op de agenda",
zegt de in Berlijn wonende Bohr (36).
,,Men wilde een streep onder het ver
leden zetten. Vergeet niet dat tot diep
in de jaren zeventig nog voormalige
ambtenaren van het Derde Rijk posi
ties hadden binnen de West-Duitse
overheid.''
Tegelijkertijd ontvangen de Drie
fors zakgeld vanuit Bonn, beschikken
ze over een televisie en videorecorder
in hun cel, kunnen ze iedere krant en
ieder tijdschrift ontvangen. Familie
leden die naar Breda komen krijgen
hun bezoek vergoed. Oud-nazi's,
sympathisanten en de West-Duitse
staat maken van hen vermogende ge
vangenen. Een nicht van Fischer ver
telt tegen Bohr dat ze met Kerstmis
en verjaardagen altijd dure cadeaus
ontvingen van die oom die in Neder
land vastzat.
Bohr: „Terwijl de nazi-slachtoffers
in Duitsland voor erkenning en com
pensatie moesten vechten, werden
voor gevangengenomen oorlogsmis
dadigers zonder aarzeling buitenspo
rig hoge juridische kosten betaald.
Ook werden sport- en culturele pro
gramma's gestimuleerd en ontvin
gen ze ieder jaar een kerstpakket met
luxegoederen als chocolade, cognac,
sigaretten, sardientjes in blik en
worst."
Toen de echtgenote van Franz Fi
scher in 1995 overleed, liet zij meer
dan 400.000 D-Mark na, terwijl ze in
haar leven nauwelijks had gewerkt.
Pandemonium
Toen in 1966 prins Claus zich met
prinses Beatrix verloofde en men in
Bonn zag welk pandemonium dat
opleverde - de aankondiging ging ge
paard met hevige rellen - zakte de
moed de Drie in de schoenen. Enkele
jaren eerder had het proces rond
Adolf Eichmann evenmin vrijlating
dichterbij gebracht. ,,Daar bleek
welke rol de Schreibtischtater speel
den in de Holocaust. Zij die niet zelf
de trekker overhaalden, maar van
achter het bureau joden de dood in
joegen. Dat ging ook over de Drie van
Breda", zegt Bohr.
Na het tumultueuze Tweede Ka
merdebat in 1972 en het overlijden
van Kotalla in zijn cel in 1979, sterft
de Kriegsverbrecherlobby een stille
dood.
In 1989 komen Fischer en Aus der
Fünten toch nog op vrije voeten. Als
breekbare oude mannetjes, die nooit
berouw hebben getoond maar vol
houden slechts te hebben gedaan wat
hen werd opgedragen, worden ze als
ongewenste vreemdeling over de
grens bij een wegrestaurant ge
dumpt. Beiden overlijden nog het
zelfde jaar.
Ze ontvingen
ieder jaar een
kerstpakket
met cognac,
chocolade,
sigaretten en
sardientjes in
blik
Gaf opdracht voor de executie van
300 mensen - onder wie verzets-
vrouw Hannie Schaft - en deporta
tie van 70.000 Nederlandse joden.
Ook was hij verantwoordelijk voor
de Silbertanne-moord op schrijver
A.M. de Jong.
Joseph Kotalla
Wachmann in concentratiekamp
Amersfoort. Vermoordde meer dan
70 mensen, onder meer door hen in
een draaiende cirkelzaag te duwen
in de werkplaats.
Verantwoordelijk voor de deporta
tie van 13.000 joden uit Den Haag,
van wie er zeker 12.000 omkwa
men.
Verantwoordelijk voor de deporta
tie van duizenden joden, onder wie
Anne Frank en familie.
De lobby om 'satanskinderen'
terug naar Duitsland te halen
Ralph van Wolffelaar
Breda
■BBM
HHH jribfs
Andere Tijden besteedt vanavond
(NPO2, 21.20 uur) aandacht aan het
onderzoek van Bohr.
Protest tijdens een
bezoek van koningin
Juliana aan Bonn in
oktober 1971. Inzetje:
(vlnr) Joseph Kotalla,
Franz Fischer en Fer
dinand Aus der Fün
ten. FOTO JOOST EVERS,
NATIONAAL ARCHIEF ANEFO
-Felix Bohr
Willy Lages,
SS-Sturmbannführer
Franz Fischer,
SS Sturmscharführer
Ferdinand aus der Funten,
SS-Hauptsturmführer
