Waarom ook het tweede kind speciaal is
Een eerste kind, daarover raken we niet
uitgepraat of -geschreven, maar broer of zus
moet het met minder aandacht doen.
Journalist Lynn Berger zocht uit hoe het
tweede kinderen vergaat. 'Drie IQ-punten
minder, dat is toch niks?'
'We vieren vooral het
nieuwe. Een tweede
kind vinden we
minder bijzonder'
tm'
'Vroeger
moest de
oudste vaak
studeren en
zorg dragen
voor de rest
van het gezin'
10
FEMKE VAN GARDEREN
e eerste kind krijg je voor je
zelf. Maar het tweede, dat
krijg je voor het eerste.' Die
uitspraak hoorde journalist
Lynn Berger (34) toen
bekend raakte dat ze na een dochter
een zoon zou krijgen. Het deed haar
stilstaan bij de vraag: waarom willen
mensen eigenlijk een tweede kind?
En wat betekent het om die tweede
te zijn? Het antwoord beschrijft ze in
het boek De tweede dat deze week is
verschenen.
Haar schrijven moet een lege
ruimte in boekenrekken vullen, zegt
Berger. ,,Toen ik de eerste keer
zwanger was, heb ik veel gelezen om
me voor te bereiden. Hetzelfde doen
voor nummer twee was minder
evident. Ik vond na lang zoeken een
paar Amerikaanse titels als The second
Baby Survival Guide en Siblings
Without Rivalry." Ook van internet
fora werd ze niet wijzer. ,,Daar gaat
het vooral over de vervelende dingen
die je bij de eerste mag verwachten
als de tweede er eenmaal is.''
Wat verklaart volgens jou die
gebrekkige aandacht voor
tweede kinderen?
,,We leven in een maatschappij
waarin we vooral het nieuwe, het
onbekende vieren. Tweede kinderen
vinden we vaak toch wat minder
bijzonder. Het eerste geldt als een
absolute mijlpaal in een mensenle
ven. Hij of zij maakt dat je van de ene
dag op de andere het ouderschap
betreedt en een volledig nieuwe rol
krijgt. Een tweede kind is natuurlijk
opnieuw een klein wonder, maar de
overgang is minder groot. Anderen
zien dat blijkbaar net zo. Voor mijn
zoon kreeg ik opvallend minder
kaartjes en kraambezoek.
Wat je in de maatschappij ziet,
zie je ook terug in de wetenschap.
Sibling science, de studie naar broers
en zussen, is met zijn veertig jaar vrij
nieuw te noemen. Daarvoor werd
vooral gefocust op de ouder-kindrela-
tie. Terwijl de meest mensen toch
echt een broer of zus hebben.
Wanneer ze klein zijn en nog niet
naar school gaan, brengen ze zelfs
meer tijd met elkaar door dan met
hun ouders.''
Hoe komt het dat twee kinderen
desalniettemin de norm is
geworden?
,,Ik denk dat de diepgewortelde aan
names over enig kind zijn daarin een
grote rol spelen. De term 'kleinekei-
zersyndroom' zegt wat dat betreft ge
noeg. Velen geloven nog altijd dat het
beter is om met een broer of zus op te
groeien dan zonder. Een kind alleen
zou vaker egocentrisch en verwend
zijn, en minder sociaal vaardig, hoe
wel daar geen enkel wetenschappelijk
bewijs voor is. De praktijk wijst uit
dat veel ouders het hebben van een
kind gewoon erg leuk vinden. Ze wil-
V;'"--.-.
len er nog een, omdat ze dan iemand
extra hebben om van te houden.''
Je boek gaat dieper in op misver
standen over de tweede. Welke
moet het dringendst de wereld
uit?
,,Dat je de eerste met de komst van
een tweede iets aandoet. Freud stelde
ooit dat het eerste trauma van een
kind de komst van een broer of zus is.
Ook had ik zelf even het idee dat
mijn dochter voor de rest van haar le
ven gebukt zou gaan onder jaloezie.
Dat blijkt best mee te vallen. Weten
schappers zien wel dat een oudste
soms ander gedrag gaat vertonen na
de geboorte van een jongste - dat ze
weer gaan kruipen of agressief wor
den - maar na zo'n vier maanden is
dat meestal voorbij. Van een levens
lang ontwrichtende gebeurtenis kun
je dus niet spreken.
Ik ontdekte ook dat jaloezie niet al
tijd als iets negatiefs beschouwd
werd. In de middeleeuwen werd het
geassocieerd met je eer verdedigen en
het uiten van liefde. In tegenstelling
tot ouders van nu maakte men zich
er vroeger niet druk om.''
Ook het idee dat de plek in je
gezin bepaalt wie je bent, het
zogenaamde geboorte-volgorde
effect, klopt volgens jou niet.
,,Het is een veel gehoorde aanname:
Lynn Berger schreef
een boek over misver
standen en feiten over
het tweede kind.
,,Voor mijn zoon kreeg
ik opvallend minder
kaartjes dan voor mijn
dochter.'
dat eerste kinderen verantwoordelij-
ker, serieuzer en perfectionistischer
zijn en tweede kinderen rebelser,
creatiever en socialer. Ik probeer uit
te leggen hoe die ideeën historisch
zijn gegroeid. In het verleden moest
de oudste vaak studeren en zorg
dragen voor de rest van het gezin.
Hoe je je gedraagt, hangt volgens mij
vooral af van de omgeving. Je kunt
thuis heel verantwoordelijk zijn en
op school niet, bijvoorbeeld. Er lijkt
in elk geval geen wetenschappelijk
bewijs te zijn voor een geboortevolg
orde-effect op persoonlijkheid. Een
typisch eerste of tweede kind bestaat
niet. Verschillen die ouders tussen
hun kinderen opmerken, zijn vaak
terug te brengen tot een leeftijdsver
schil. Het zijn meestal die paar jaar
extra die verklaren waarom een kind
verantwoordelijker of serieuzer over
komt.''
Toch stel je vast dat er wel
degelijk aanwijsbare verschillen
zijn. Eerste kinderen blijken iets
groter en slimmer te zijn,
tweede kinderen hebben dan
weer minder last van astma.
,,Dat blijkt inderdaad te kloppen.
Maar in mijn ogen zijn dat verwaar
loosbare verschillen. Het gaat bij
voorbeeld om drie IQ-punten die een
tweede kind gemiddeld minder
heeft. Dat is toch niks? In de praktijk
ZATERDAG 23 FEBRUARI 2019 GO
Niets
mis met
nummer
twee
J
ll t ll'irf-
FOTO MARTIN WAALBOER
