WIM HOFMAN
Sprokkelmaand
mmm
9
De goudes moest eraan geloven. Het
was een mooie boom met in het
voorjaar gele twijgen met zwarte
knoppen. Vooral in het najaar viel
hij op met zijn knalgele bladeren, maar hij
stond verkeerd en nu is hij omgezaagd. Er
liggen stukjes stam in het houthok en de
tuinpaadjes zijn weer een beetje bedekt met
houtsnippertjes. In de tuin was meer werk
te doen. Het vriest niet, dus kan er gesnoeid
worden.
Februari noemt men ook wel Sprokkel
maand, maar dat woord heeft volgens som
migen niet veel te maken met het sprokke
len van hout. Volgens anderen komt het van
een Germaans vrouwenfeest dat door de
Romeinen, de Spurcalia werd genoemd en
waarmee het begin van de lente en de
vruchtbaarheid werden gevierd.
Er zijn wel meer van die oude lentefees
ten: hedgehog-day, het feest van de Ierse
Bridgid met haar egeltje dat op 1 februari
een eind aan zijn winterslaap maakt (ik
denk bij het horen van die naam altijd aan
Biggekerke), het Keltische lichtfeest Imboic
aan het begin van februari en Maria Licht
mis van de rooms-katholieke kerk. Dit feest
slaat op de zuivering van Maria, naar Joods
gebruik, veertig dagen na een geboorte,
maar de naam heeft ook iets te maken met
het lentelicht. Mijn moeder bakte wel pan
nenkoeken op die dag en dat was mooi,
want 2 februari was toevallig ook mijn ver
jaardag.
Sprokkelen moet je natuurlijk al veel eer
der dan in februari doen. Stookhout moet
immers eerst drogen. Mijn moeder ging met
ons wel hout sprokkelen in het bos. Ik heb
het nu over de oorlogsjaren. Bij haar huis
had ze een stapel hout en vooral ook tak
kenbossen. Ze verstopte er wel haar fiets on
der, als er weer geruchten gingen dat de
Duitsers op zoek waren naar fietsen.
Takkenbossen zijn vooral goed om de ka
chel en de oven heet te krijgen. Onlangs wa
ren we in Rome en daar zag ik weer takken
bossen. Het hout werd gebruikt om de
steenovens waarin de pizza's gebakken wer
den op de juiste temperatuur te krijgen. De
takken waren droog en brandden flink. En
de pizza's die uit die oven werden gehaald,
waren lekker. Waar de takkenbossen van
daan kwamen, weet ik niet. In Rome vallen
vooral de pijnbomen op en wat mij betreft
moeten ze die bomen maar zo lang mogelijk
laten staan.
Eindelijk kunnen we
kijken wat het Zeeuws
Genootschap in huis
heeft. De complete
papieren erfenis - 42
meter archief - is nu
online beschikbaar. Het
genootschap komt bij u
thuis.
We hebben in Zee
land één Ko
ninklijk
Zeeuwsch Ge
nootschap der
Wetenschappen. Eerbiedwaardig,
want 250 jaar oud. En levenslustig,
want nog altijd volop bezig met
het verzamelen en het verspreiden
van kennis. Wie eens even wilde
kijken wat dat genootschap in de
loop der eeuwen aan waardevols
heeft verzameld, kon zijn borst nat
maken.
Handschriften en boeken (1500
1900) zijn te vinden in de depots
van de ZB Bibliotheek van Zee
land. Voor prenten en kaarten
moet je in het Zeeuws Archief zijn.
Ook het genootschapsarchief
(1769-1969) is daar ondergebracht.
De schilderijen, munten en pen
ningen, meubels, natuur- en vol
kenkundige voorwerpen vind je
weer een deur verder, in het
Zeeuws Museum, zichtbaar als ze
op zaal staan en onzichtbaar als ze
in de depots liggen. De omvang
rijke collectie fossielen, schelpen
en botten is weer grotendeels op
geslagen bij de stichting Erfgoed
Zeeland, tot voor kort Stichting
Cultureel Erfgoed Zeeland.
Recente digitalisering van de
collectie brengt het verspreide
materiaal weer bij elkaar en maakt
het super toegankelijk. In het ka
der van Metamorfoze, het nationale
programma voor het behoud van
papieren erfgoed, kwam er
350.000 euro beschikbaar om het
(papieren) archief van het genoot
schap en de collectie handschrif
ten aan te pakken en via internet
toegankelijk te maken. Deze week
werd dat omvangrijke restauratie-
en digitaliseringsproject afgerond.
José de Bree, medewerker bege
leiding digitalisering en Sylvia
Rietbergen, restaurator bij het
Zeeuws Archief, kunnen in het
restauratie-atelier van het Zeeuws
Archief voorbeelden laten zien van
gerestaureerde tekeningen en
handschriften. ,,Het was een om
vangrijke klus", vertelt Sylvia
Rietbergen, ,,tachtig procent had
tijdens de stadsbrand van 1940
schade geleden. Roet, doorgelopen
inkt, verkleuringen, schimmel
schade. Soms verbrokkelde het pa
pier in je handen."
Liefdesbrieven
De nu gedigitaliseerde collectie
bestaat uit 42 meter archiefmateri
aal: twaalf meter genootschapsar
chief en dertig meter handschrif
ten. Circa 154.000 scans zijn er ge
maakt van 300.000 pagina's. Wie
via de site van het Zeeuws Archief
in de verzameling zoekt, stuit op
wetenschappelijke prijsvragen,
liefdesbrieven, ledenlijsten,
psalmberijmingen, dagboeken,
reisverslagen, recepten, vrienden
albums. José de Bree noemt bezoe-
kersregisters van het museum
vanaf 1860 als een mooie te raad
plegen bron. En de 350 jaar oude
haarlokken van de Zeeuwse admi
raals Johan en Cornelis Evertsen.
Ze worden bewaard in de hand
schriftenverzameling. Johan
Evertsen (1600-1666) en Cornelis
(1610-1666) kregen voor hun ver
diensten op zee een praalgraf in de
Nieuwe Kerk in Middelburg, dat in
1818 werd ingewijd. Bij die herbe
grafenis werden er lokken haar
van de stoffelijke overschotten
verwijderd, die in de handschrif
tencollectie terecht kwamen.
GRASDUINEN
vrijdag 15 februari 2019
GO
De wereld van Wim Hofman, schrijver/illustrator
W..uO>
Genootschap komt bij u thuis
Jan van Damme
Middelburg
Sylvia Rietbergen (links) en José de Bree laten gerestaureerde en Handschrift met daarbij gevoegd de 350 jaar oude haarlokken
gedigitaliseerde stukken zien uit de collectie van het Zeeuws Ge- van de Zeeuwse admiraals Johan (Jan) en Cornelis Evertsen.
nootschap. foto dirk-jan gjeltema
Ga naar de website van het
Zeeuws Archief, klik op het
blokje 'Onderzoek het zelf' en
open vervolgens het venster
tje Archieven en collecties'. In
het zoekbalkje vult u in
'KZGW' - afkorting van het
Zeeuws Genootschap. Met
het rijtje toegangen dat dan
verschijnt, kunt u in de ge
nootschapsarchieven grasdui
nen. Bovenaan staat de gedi
gitaliseerde handschriftenver
zameling, en nummer 26 be
treft het archief van het ge
nootschap.
