Britse jihad-tiener Shamima trouwde met
Arnhemse terrorist en wil terug naar huis
12 NIEUWS
Russen herdenken de strijd tegen islamitische rebellen
Na een bloederige
strijd verlieten
Sovjettroepen
dertig jaar geleden
Afghanistan. Het
Rode Leger verloor
20.000 man. De
militairen herdenken
'hun' oorlog.
i
Moskou
,,Is dit voor jullie in Nederland nog in
teressant?'' kijkt Andrej Goesev (54)
verwonderd, gevraagd naar zijn erva
ringen. Hij is speciaal overgekomen
uit Sint-Petersburg en staat samen
met tientallen wapenbroeders uit die
tij d bij het Afghanistan-monument in
het oosten van Moskou. Ze herdenken
dat de definitieve terugtrekking van
het Russische leger precies dertig jaar
geleden een feit was.
Goesev diende als rekruut van 1984
tot 1986 in Bagram, ruim 50 kilometer
boven de hoofdstad Kaboel. Op zijn
hoofd draagt hij nog een kenmerkend
Afghaans hoofddeksel, de 'pakol'. ,,Het
was een zware klus die we waardig
hebben volbracht'', zegt Goesev.
Het was 'zonder twijfel' een beang
stigende ervaring, waarover de vete
raan niet te veel kwijt wil. ,,Het is te
persoonlijk, ik kan het nu niet zomaar
vertellen.'' Afghanistan draagt hij in
gedachten nog praktisch elke dag met
zich mee. ,,Toen ik j ong was, dacht ik:
ik vergeet het. Maar dat is niet gelukt.
Je kunt een man uit de oorlog halen,
maar de oorlog niet uit de man.''
Aan de Afghaanse bevolking heeft
Goesev louter goede herinneringen.
,,We praatten vriendelijk met hen en
hun kinderen. Slechts als er op ons
werd geschoten, beantwoordden we
het vuur.''
Was er een overwinnaar van de
oorlog? Goesev beantwoordt de vraag
met een tegenvraag: ,,Wat is een
overwinnaar? Ik vind mijzelf een
overwinnaar, want ik heb mijn taak
naar behoren uitgevoerd.''
Voor het monument neemt een of
ficier plaats achter de microfoon. Hij
praat over 'de eer van het land' en de
'Westerse leugen' dat de Sovjets de vij
and van het Afghaanse volk waren.
,,We vochten tegen de islamitische ex
tremisten. En tegen de Navo'', stelt de
militair op barse toon. Ook de Koude
Oorlog blijkt moeilijk uit de man te
verdrijven.
Voor veteraan Igor Jepifanov (53) is
er niets 'kardinaal veranderd' in zijn
mening over de oorlog. ,,Het was geen
koloniale oorlog. De Afghaanse facties
vochten onderling, in feite zonder
Je kunt
een man uit de
oorlog halen,
maar de oorlog
niet uit de man
ons'', stelt Jepifanov. Hij noemt de
Sovjetinvasie voor Afghanistan zelf
onverholen 'een geschenk'. ,,Wij heb
ben er nooit voor ons zelf gevochten
en er veel sociale projecten opgezet.''
Na de oorlog ontmoette Jepifanov
Amerikaanse Vietnamveteranen. Jepi-
fanov: ,,We herkenden veel in elkaar.
Velen kampten met een oorlogs
trauma. Er was één groot verschil:
waar de Amerikaanse militairen
veelal als agressors werden gezien,
konden de Sovjetmilitairen bij terug
keer rekenen op meer begrip.''
Nikolaj Panov (57) staat op krukken
toe te luisteren. Hij draagt een camou
flagepak, waarvan het jack, ondanks
de vorst, openhangt. Zijn torso is ge
tooid met twee rijen militaire onder
scheidingen, waarvan hij er twee ver
diende in Afghanistan. Panov diende
destijds als beroepsofficier in Kaboel,
hij raakte een paar keer gewond in de
strijd. ,,We waren professionele mili
tairen en deden wat ons werd opge
dragen'', antwoordt hij gelaten op de
vraag of hij het doel van de oorlog ge
rechtvaardigd vond. Maar wat vindt
hij als hij nu terugkijkt? ,,We mogen
nog steeds de beslissing van de toen
malige regering niet veroordelen.
Maar natuurlijk wil je liever dat men
sen in vrede leven.''
Opvallend is dat Panov uit Chmel-
nitski komt, een stad in West-
Oekraïne. Daar moeten ze, vanwege
de oorlog in het oosten van het land,
weinig meer hebben van Rusland en
de Russen.
Maar Panov heeft nog altijd Sovjet-
bloed door zijn aderen stromen. ,,Ik
heb mijn vrouw en kinderen gedag
gezegd en ben naar Moskou gekomen.
Ik wilde deze dag met mijn broeders
van toen herdenken.''
De twee gaven zich twee weken ge
leden over aan Koerdische strijders
vlakbij de plaats Bahguz, het laatste
stukje IS-gebied in Syrië. Shamima,
die hoogzwanger is, werd naar een
detentiekamp in Noord-Syrië ge
bracht, waar ze uitgebreid met de
Britse krant The Times sprak. Haar
man Yago uit Arnhem, die in Ne
derland als lid van een terroristi-
sche organisatie al tot zes jaar cel is
veroordeeld, is volgens haar gear
resteerd en zit waarschijnlijk in een
Koerdische gevangenis.
Begum zit vast in detentiekamp
al-Hol, waar ook tientallen andere
IS-vrouwen verblijven. Aan The Ti
mes vertelde ze wat er gebeurde na
haar aankomst in Syrië. Ze diende
een verzoek in om te trouwen met
een strijder van tussen de 20 en 25
jaar. Tien dagen later trouwde ze
met Nederlander R., toen 22 jaar.
De twee kregen twee kinderen,
die beiden recent overleden, eentje
door ondervoeding. Ook een van de
twee tienervriendinnen met wie ze
naar Syrië vertrok, stierf. Zij kwam
om bij een bombardement.
Tijdens haar tijd in IS-gebied zag
ze 'geen executies', maar wel 'een
hoofd in een vuilnisbak liggen'. Be
gum vertelt dat haar leven in Raqqa
in het begin normaal was: ,,Zoals je
zag in propagandavideo's.'' Later
kwamen de bombardementen.
Over Yago R. is minder bekend.
Hij verblijft sinds oktober 2014 in
het strijdgebied en is in Nederland
vorig jaar bij verstek tot zes jaar cel
veroordeeld vanwege lidmaatschap
van een terroristische organisatie.
Een getuige vertelde dat R. zich in
Syrië Abu Zoraya noemde en
werkte 'als rechterhand van een
hooggeplaatst IS-lid in Irak'. Maar
volgens zijn vrouw heeft hij in een
IS-gevangenis gezeten, omdat hij
verdacht werd van spionage.
Begum, die elk moment kan be
vallen, wil terug naar Engeland.
,,Het kalifaat is voorbij. Er was
zoveel onderdrukking en corruptie
dat ze niet verdienen om te win
nen. Ik wil naar huis komen voor
mijn kind.''
vrijdag 15 februari 2019
GO
De Afghaanse oorlog blijft
ook na dertig jaar oud zeer
Joost Bosman
i
Russische troepen steken de Afghaans-Russische grens over in mei 1988. Een jaar later was de
definitieve terugtrekking een feit. foto epa
-Andrej Goesev,
veteraan
Groot-Brittannië was in 2015 in
shock toen drie schoolmeisjes
van 15 en 16 jaar in Londen op
het vliegtuig stapten en naar
Syrië reisden. Recent dook een
van de meisjes weer op. Sha-
mima Begum bleek inmiddels
getrouwd met de Nederlandse
jihadist Yago R. (26).
Cyril Rosman
Arnhem
i
Een bewakingscamera op Gatwick Airport legde het vertrek
vast van Shamima Begum (r) en haar vriendinnen. foto afp
