die roes langer vast'
Dit zegt de wetenschap bij i
Rimpelvorming kun je niet
tegenhouden, wel vertragen
Eureka! Leermethode moet landen
'De zon is ook een
factor. Vergelijk
de huid van je
hand met je billen'
'Het stomste
wat je tijdens
verliefdheid
kunt doen,
is grote
besluiten
nemen'
23
door je in die roes komt. Je voelt je de sterktse
en knapste, bent zelfverzekerd, de seks is fan
tastisch, je weet dat je héél gelukkig wordt.''
Stress
De keerzijde is dat verliefdheid ook veel stress
oplevert. Het lichaam maakt anderhalf keer zo
veel cortisol (stresshormoon) aan. Mensen sla
pen en eten minder, verwaarlozen vrienden,
familie en werk, hebben liefdesverdriet en
worden soms depressief. Verliefdheid kan een
obsessie worden, zeker als een liefde onbeant
woord blijft of onbereikbaar is.
Te veel dopamine kan zorgen voor een te po
sitieve kijk. De prefrontale cortex, het gebied
aan de voorkant van de hersenen dat belangrijk
is voor planning en impulsbeheersing, is min
der actief. De concentratie serotonine, een hor
moon om helder te kunnen denken, wordt
lager. Verliefdheid verblindt en is verwarrend.
,,In een roes kan niemand helder denken. Je
vindt alles leuk en grappig. Het stomste wat je
kunt doen is in die periode grote besluiten ne
men. Het is niet voor de eeu
wigheid en er komt onverbid
delijk een moment dat je je
gaat irriteren aan de ander.
Dan is de verliefdheid over.''
Helaas, of misschien juist
gelukkig, is de periode van
verliefdheid eindig. Die duurt
gemiddeld 3 tot 38 maanden.
Daarna is het werken gebla
zen. „Slechts een op de twin
tig mensen kunnen een ver
liefdheid vasthouden. Bij de
meesten dooft het uit. Daarna
blijft er iets over wat lijkt op
uithuwelijken: een zakelijke,
economische afweging of je
bij die persoon blijft of niet.''
Dan draait het om drie din
gen: intimiteit, toewijding en
passie (seksualiteit). Je ver
trouwt elkaar je diepste ang
sten, wensen, behoeftes en le
vensdoelen toe, en helpt el
kaar die doelen te bereiken.
De hormonen oxytocine en
vasopressine zorgen ervoor
dat mensen bij elkaar blijven,
het zijn knuffel- en hech-
tingshormomen. Oxytocine
komt ook vrij bij borstvoeding, waardoor moe
der en kind zich hechten. Deze knuffelhormo
nen vergroten het gevoel van vertrouwen in
een ander en bestendigen een relatie.
Vreemdgaan
Overigens reageren mannen op een andere ma
nier op deze bindingshormonen. Bovendien
hebben zij een hogere concentraties testoste
ron. Dat verklaart waarom bij hen de kans op
vreemdgaan groter is. Biologisch gezien is een
mens sowieso niet gemaakt voor langdurige re
laties. Rond de 40, als de kinderen zelfstandig
zijn, is de koek vaak op. Dat verklaart het hoge
aantal scheidingen.
Zo somber hoeft het niet te zijn, zegt Rave-
sloot. ,,Als je samen een mooi leven kunt op
bouwen, is dat fantastisch. Voorwaarde is dat je
je eigen leven op orde hebt, met een partner die
naar je luistert en inspireert. De beste relaties
zijn die tussen mensen die ieder een fantas
tisch leven hebben, zodat je een ander niet no
dig hebt voor je eigen geluk. De belangrijkste
boodschap voor Valentijnsdag: hou van jezelf.''
Vroeg of laat moeten we er allemaal aan geloven: rimpels. Waarom kreukelt de huid
naarmate we ouder worden?
-
KAJ VAN ARKEL
Als we jong zijn, is onze huid strak
en stevig. Naarmate we ouder
worden, beginnen rimpels de huid
te tekenen. Er ontstaan lijntjes
rondom de mond, groeven op het
voorhoofd en kraaienpoten bij de
ogen. Waardoor komt dat?
,,De huid is opgebouwd uit twee
lagen: de opperhuid en lederhuid,
ofwel epidermis en dermis'', ver
klaart dermatoloog Satish Lubeek
van het Radboud Universitair Me
disch Centrum in Nijmegen.
,,Naarmate we ouder worden, ver
liest de dermis aan stevigheid en
elasticiteit en ontstaan rimpels.''
Die lederhuid bestaat uit een
netwerk van collageen en elastine
vezels, die sterkte en rekbaarheid
geven. Daartussen bevindt zich
een gelei van water en suikermo
leculen, die het geheel zijn veer
kracht geeft. ,,Door natuurlijke
verouderingsprocessen wordt dit
netwerk afgebroken en minder
goed onderhouden, waardoor het
structuur en functie verliest'', zegt
Lubeek. ,,Daardoor begint de huid
te tekenen.''
Naast natuurlijke veroudering
zijn er ook vermijdbare factoren
die rimpels veroorzaken. ,,Met
name zonlicht'', zegt Lubeek. „Lij
nen zijn vaak dieper en meer uit
gesproken op plekken die veel in
de zon zijn geweest, zoals het ge
zicht of de handen. Vergelijk die
met de huid van je billen en je ziet
een wereld van verschil.''
Andere oudmakers zijn roken en
luchtvervuiling. Net zoals zonlicht
versnellen ze de afbraak van de
bouwstenen van de lederhuid.
„Daarbij lijkt roken vooral een lo
kaal effect te hebben'', zegt de der
matoloog. „Het zorgt met name
voor rimpelvorming rondom de
mond en de ogen.''
Wie versnelde huidveroudering
wil voorkomen, moet dus niet
gaan roken. Ook goede zonbe-
scherming helpt tegen rimpelvor
ming. ,,Met minimaal factor 15 en
dagelijks smeren. Dat is tegen
woordig makkelijker omdat steeds
meer dagcrèmes over een uv-filter
beschikken.'' Bij het uitkiezen van
een gezichtscrème is het opletten.
De markt wordt overspoeld met
wondermiddeltjes, goed voor een
jeugdiger voorkomen tot 'dna-
repair'. Maar vaak doen ze niet
wat ze beloven. Lubeek: ,,Neem
crèmes met collageen: de molecu
len van de stof zijn te groot om
door de huid te dringen, dus ze
blijven er gewoon op liggen en je
wast ze er bij de volgende
douchebeurt gewoon weer af."
Een zwaarder middel als een
botoxinjectie verdooft tijdelijk de
spieren in het gezicht, waardoor
een ontspanningseffect optreedt.
,,Dat kan rimpelvorming tijdelijk
verminderen, maar remt uiteinde
lijk niet het daadwerkelijke verou
deringsproces van de structuren
in de huid'', zegt Lubeek.
En stoppen met lachen, zodat er
geen fijne lijntjes op het gezicht
ontstaan, helpt dat? ,,Dat weten
we niet en de vraag is natuurlijk
ook of je dat zou moeten willen.
Het is niet gezegd dat je door niet
meer te lachen geen rimpels
krijgt.''
zoeker heb ik geleerd me
steeds die vraag te stellen,
en daar in onderzoek ook
op te anticiperen. De wer
kelijkheid 'in het wild' is
echt een andere dan die in
het laboratorium. Op ge
bied van onderwijs en on
derwijsvernieuwing wor
den Estland en Finland
gezien als voorbeeldlan-
den. Dat kan best. Maar
wat daar werkt, kan niet
zonder meer overgeplant
worden naar de Neder
landse situatie. Alma Har
ris, hoogleraar aan het
Institute of Education in
London verwoordde het
2012 zeer treffend: 'Even
good policies travel badly':
zelfs goed beleid reist
slecht.''
-Jim Jansen
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment.
Deze keer Geert
ten Dam (60),
hoogleraar
Onderwijskunde
en voorzitter van
de Universiteit
van Amsterdam.
,,In de onderwijskunde is
veel discussie - en soms
zelfs een hoog oplopende
controverse - over welke
methodes al dan niet wer
ken. Het was 2009, ik zat
nog in de Onderwijsraad
en de KNAW (Koninklijke
Nederlandse Akademie
van Wetenschappen, red.)
en had een vergelijking
gemaakt van de prestaties
van leerlingen bij twee
verschillende rekenme
thoden. Er was toen veel
debat over traditioneel
versus realistisch rekenen.
Wat bleek? Er werden
geen noemenswaardige
verschillen gevonden tus
sen leerlingen die met de
ene of de andere methode
werkten. Doorslagge
vend was of de
leraar met de methode uit
de voeten kon. Dat was
voor mij echt een eyeope-
ner. Het gaat dus niet al
leen om een bepaalde me
thode; de crux zit hem in
de specifieke uitwerking
van de didactiek en de in
teractie tussen leraar en
leerling. Dat speelt een
veel grotere rol dan de al
gemene rekendidactische
principes. Het draait uit
eindelijk om de vraag hoe
een methode of vernieu
wing landt in de samen
hang met andere factoren.
Past een methode bij de
visie van de school, de
leerlingenpopulatie, en
vooral de bereidheid en de
vaardigheden van leraren
om ermee aan de slag te
gaan. Als onderwijsonder-
GO ZATERDAG 9 FEBRUARI 2019
liefde
-Jan Hindrik Ravesloot
FOTO SHUTTERSTOCK
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking
NewScientist en met u van'nederland
