GEZOND
Wees voorzichtig met een dna-test
Vraag het onze specialisten
20
Wie wil afvallen, kan een dna-test laten doen
waaruit een voedingsadvies volgt. Het is
nuttiger met een deskundige te overleggen,
zeggen hoogleraar Jaap Seidell (61)
en psycholoog Jutka Halberstadt (47).
Wanneer weet je of
liefde echt is en je
ervoor moet gaan?
Ik (vegetariër) slik
B12 en ijzer. Plas je
een teveel ervan uit?
Mijn vrouw wil bij
me weg. Ineens!
Wat moet ik doen?
We weten al veel dankzij
bloed- en urinetesten
Min of meer bij toeval ontdekt de
Noorse arts Ivar F0lling in 1934 een
afwijkende stof in de urine van twee
kinderen met ernstige mentale en
fysieke beperkingen. Dankzij bio
chemisch speurwerk weet F0lling de
structuur van de stof te achterhalen.
Dezelfde stof vindt hij ook in de plas
van een aantal andere patiënten met
ernstige handicaps. Het komt in de
urine terecht doordat zij een bepaald
aminozuur (een bestanddeel van
eiwitten) niet kunnen afbreken. Het
gaat om fenylalanine, dat veel voor
komt in ons voedsel. Vrij snel wordt
duidelijk dat als het defect vlak na
de geboorte wordt opgespoord en
het aminozuur wordt gemeden, de
mentale en fysieke aftakeling uit
blijft.
Dit is een vroeg voorbeeld van een
persoonlijk voedingsadvies, op basis
van een afwijking in het erfelijke
materiaal. Een op de 18.000 kinderen
heeft deze afwijking. Screening
hierop gebeurt sinds 1974 bij alle
baby's die in Nederland worden ge
boren. Inmiddels wordt hun bloed,
dat kort na de geboorte met een hiel-
prik wordt afgenomen, op twintig
aangeboren stofwisselingsziekten
onderzocht. Dat aantal ziekten wordt
mogelijk uitgebreid tot 31.
In de Verenigde Staten kunnen al
negenhonderd (zeldzame) stoornis
sen worden opgespoord. Dat lijkt
prettig, maar het geeft veel werk en
veel onrust. Want wat los je ermee op
alles te weten?
Een afvaladvies op basis
van dna is niet zinvol
zijn talrijke afwijkingen en variaties
gedocumenteerd. Sommige hangen
samen met een verhoogd risico op
welvaartsziekten, zoals obesitas. Dat
opent de mogelijkheid tot een
'Dna bevat
onze meest
persoonlijke
informatie die
kan worden
gebruikt en
misbruikt'
grotere variatie in voe
dingsadviezen. Mensen zijn
benieuwd naar een advies dat
is afgestemd op hun persoonlijke
kenmerken. De laboratoriumanalyse
geeft inzicht in wat je staat te wach
ten qua gezondheid. Het advies kan
helpen je lot bij te stellen.
Tal van bedrijven willen een
persoonlijk voedingsadvies geven op
basis van een dna-analyse. U stuurt
wat speeksel en druppels bloed op, u
maakt een fors bedrag over en vult
een onlinevragenlijst in. Vervolgens
krijgt u een advies dat u bijvoorbeeld
koolhydraten, vetten of eiwitten
moet eten om af te vallen.
Al die adviezen heten wetenschap
pelijk te zijn onderbouwd en zijn
gebaseerd op een tak van voedings
wetenschap die 'nutrigenetics' is ge
doopt. Iedereen heeft, zo is de
theorie, een uniek dna-pro-
fiel, waarbij een bepaald
voedingspatroon optimale jjt
gezondheid waarborgt.
Helaas zijn er in de
wetenschappelijke lite
ratuur geen testen
bekend die mensen
helpen bij het afvallen.
Dna verzamelen
lijkt vooral een
goed verdienmodel
De voedingsmiddelenindustrie
investeert fors in de mogelijkheden
van personalized nutrition op basis van
dna. Ruim 100.000 Japanners hebben
WIE?
dinsdag 5 februari 2019
GO
Ons panel beantwoordt al uw vragen. Over lijf en leden, hart
en ziel. Ook een vraag? Mail naar zo@persgroep.nl
-:{.:7ÏT f v
Liefdesexpert
Huisarts
- -
Psycholoog
Jan Drost
Rutger Verhoeff
Steven Pont
Ik zou kunnen antwoorden:
volg je gevoel. Maar als het zo
simpel was zou je niet met
deze vragen rondlopen. Het
punt is dat we vaak verschil
lende dingen tegelijk voelen en
dat het ene gevoel misschien
minder betrouwbaar is dan het
andere. Nadenken over wat je
voelt, en wat dit betekent, lijkt
mij daarom een beter advies.
Aarzel je dan nog, dan is het
goed je af te vragen waaruit
die aarzeling bestaat. Is het
angst, bijvoorbeeld om te wor
den verlaten of te worden ge
kwetst? Dat is helaas niet uit
te sluiten, maar zou geen
reden moeten zijn niet aan een
relatie te beginnen, want dan
mis je ook het geluk, het sa
menzijn, de liefde en het ple
zier. Trouwens, volgens de filo
soof Jean-Paul Sartre kunnen
we ons gevoel niet volgen. Hij
draait het zelfs om: ons gevoel
blijkt uit wat wij doen. Echte
liefde is dus meer een kwestie
van handelen dan van voelen.
Wil je weten of je liefhebt? Doe
dan lief. En met wat geluk volgt
het gevoel. -Jan Drost
Ik ga ervan uit dat u, omdat u
supplementen slikt, uw vita
mine B12-gehalte heeft laten
bepalen via uw huisarts, en dat
het te laag was. Het is normaal
gesproken geen noodzaak om
bij een volwaardig vegetarisch
voedingspatroon extra vita
mine B12 in te nemen. Er is vol
doende voeding die het gemis
aan vlees opvangt (vis, eieren,
(melk)producten). Kijk des
noods met een diëtist naar je
voedingspatroon. Ik snap dat
u bij moeheid aan een ijzer
tekort denkt, maar voordat u
bloed laat prikken, is het van
belang te weten wat u ermee
bedoelt. Slaapt u meer, bent u
futloos of benauwd bij inspan
ning? Ik adviseer patiënten een
afspraak te maken als de moe
heid langer dan drie maanden
duurt of samengaat met klach
ten als langdurig hoesten, eet-
lustverlies, depressieve klach
ten. Een teveel aan ijzer kan
maag-darmklachten geven
(misselijkheid, overgeven, diar
ree) en ook moeheid tot gevolg
hebben. Het is beter goede
vleesvervangers te kiezen.
-Rutger Verhoeff
Taal is in deze belangrijk. Heeft
ze u verteld dat ze bij u weg
wil, of dat ze bij u weg gaat?
Als ze weg wil, is alles wellicht
nog niet verloren. U kunt pro
beren er achter te komen
waarom. De beste manier is
door goed naar haar te luiste
ren. Dat lijkt simpel, maar bijna
niets is zo moeilijk als aan
dachtig luisteren. Met als basis
dat u het echt wilt weten. U
verdedigt uzelf niet als ze iets
zegt waarmee u het oneens
bent, u zegt niet dat dingen
niet kloppen en u lost ook even
niets op (ik zei al dat het moei
lijk is). Laat uw vrouw merken
dat u enorm bent geschrokken
van haar boodschap en wilt
snappen wat er speelt. Dat u
haar er alle ruimte voor geeft
dat aan u te vertellen. Ook als
het pijnlijk is, vraag haar u niet
te ontzien. Eerst communice
ren, dan repareren. In een vol
gende fase kunt u wellicht een
systeemtherapeut in de arm
nemen.
Tot slot, chanteer haar niet met
uw kinderen. Denk niet dat ze
een en ander niet zelf al goed
heeft overdacht en u onder
schat haar als u denkt dat ze
niet zelf allang aan haar kinde
ren heeft gedacht.
-Steven Pont
Afvallen na
bloedtest
of gesprek?
Inmiddels zijn alle 25.000 genen
van de mens in kaart gebracht en
Jaap Seidell is hoogleraar
voeding en gezondheid bij
de Vrije Universiteit (VU)
Amsterdam. Jutka Halber
stadt is psycholoog en uni
versitair docent kinderobe-
sitas bij de VU. Van de au
teurs verschenen de boeken
Jongleren met voeding;
kleine en grote vragen over
een leven lang gezond eten
(2018), Het voedsellabyrint;
een weg uit het doolhof van
eetadviezen en trends
(2014) en Tegen
wicht. Feiten en
fabels over over
gewicht (2011).
