LIEFDE.
Zó ging dat vroeger met
contactadvertenties
M A Sï
lieve jonge Maagd,
ft be?JjQES'l
n
Waarom moest Mar iet,je uw
ptata innomen op de Tan
dem bij ï°m
Russen weer in ban van horrormysterie op 'Dode Berg'
12 NIEUWS
De Juffrouw, die hedenmor-
crpu op den Dam stond to
fraten wordt verzocht Dins
dag- of Woensdagochtend te,
halftwaalt uur voor het Post
kantoor te komen.
Fanbase
Mijn schuchterheid heb ik afgelegd. i
nog eens. Ik smacht; ik brand. I April 95.
2182
Kom, schrijf' nu
JOH AN
Niet om te trouwen, Maar
KERMIS TE HOUDEN,
wordt er gevraagd: een
Op brieven met portret,
wordt het sterkst gelet, on*
der No. 1741, bur. v. d. blad.
Soms lief en vol verlangen,
maar vaak ook
schaamteloos smachtend
naar heimelijke minnaars. De
oude contactadvertenties uit
de verzameling van Mark Traa
geven een prachtig inkijkje in
de liefde tussen 1840 en 1940.
Dit jaar maakt hij kans op de
Geschiedenis Online Prijs.
'WILLEM! Kom in godsnaam terug of geef
adres. Je wanhopigeM.' Het is moeilijk om je
bij deze advertentie uit het Algemeen Han
delsblad van 1905 niets voor te stellen.
Want was Willem de man van de wanho
pige M.? Of was hij misschien haar min
naar? En waarom is Willem met de noor
derzon vertrokken? We zullen het nooit
weten. „En dat hoeft ook niet", vertelt Mark
Traa (50), die de advertentie over
Willem tijdens een van zijn speur
tochten vond, en hem opnam in zijn
online verzameling op het instagram-
account Liefde van Toen.
Juist het mysterie achter de bericht
jes zorgt ervoor dat Traa het speuren
naar de decennia oude contactadver
tenties nog steeds leuk vindt. Hij doet
het nu zo'n twee en een halfjaar 'en
het verveelt nooit'. „Al die berichten zijn
geplaatst door echte mensen, met echte le
vens en echte verhalen. Er komt geen jour
nalist of schrijver aan te pas. Ze geven daar
door een prachtig en uniek inkijkje in hoe
mensen vroeger met elkaar omgingen. Dat
vind ik heel intrigerend."
Traa - in het dagelijks leven is hij redacteur
bij tijdschrift Quest - probeert elke dag een
oude advertentie te plaatsen op Instagram.
Met succes, want zijn fanbase groeit gestaag
en dit jaar dingt hij mee naar de Geschiede
nis Online Prijs. De winnaar wordt 7 fe
bruari bekend gemaakt.
Al die oproepjes, smeekbeden en
contactverzoekjes vindt hij via
Delpher.nl, een databank van de
Koninklijke Bibliotheek met ruim
honderd miljoen pagina's uit onder
meer oude kranten en tijdschriften.
Het urenlange speuren en graven in
al die oude kranten heeft Traa een
kenner gemaakt van hoe de liefde er
eind negentiende en begin twintig
ste eeuw uitzag. Want hoe ging dat
eigenlijk? Als je in die tijd een
nieuwe vlam wilde opduiken? Zo-
li.
Ik ben gelukkig en heb een
braven, goeden man. Wil niets
meer van mij hooren laten en
alles vergeten.
12162 8 K.
maar een jongen uit de kroeg meenemen
was namelijk uit den boze. En waag het niet
om als protestants meisje met een katholiek
thuis te komen. Die leuke dochter van de
kolenbrander? Geen sprake van. Veel te arm.
,,Daten in die tijd was allesbehalve vrij
blijvend", weet Traa. ,,Je werd vaak gekop
peld en er waren weinig mogelijkheden om
zelf iemand te ontmoeten. Eigenlijk was er
maar één plek waar dat wel kon, behalve via
de krant: de plaatselijke kermis. Je ziet dan
ook dat contactadvertenties in de aanloop
naar de kermis steeds vrijpostiger worden:
iedereen ging op zoek naar een afspraakje."
Een krant als Het Rotterdamsch Nieuws
blad (een voorganger van het AD Rotterdams
Dagbladplaatste veel van zulke adverten
ties, vertelt Traa. ,,Als de kermis eraan
kwam, stonden de pagina's vól met oproep
jes van jonge mensen, op zoek naar een date
om samen 'de kermis te passeeren'. (oude
spelling)
Vertier
De kermisadvertenties (vaak voorzien van
de duidelijke boodschap: 'Brieven zonder
portret komen niet in aanmerking') zijn ty
perend voor een tijd met weinig vertier.
„Nu kan je elk weekend wel naar een festi
val, maar vroeger was er gewoon niks te
doen. Er waren twee kermissen per jaar.
Dus als je iemand wilde ontmoeten, dan
moest het daar gebeuren."
De kermisadvertenties waren vaak jolig
en romantisch, in tegenstelling tot veel
contactadvertenties die de rest van het
jaar in de kranten stonden.
Het merendeel is namelijk
zeer zakelijk en direct Naast
het uiterlijk en de geloofs
overtuiging was in die tijd
vooral het vermogen van
groot belang. „Ik zag ooit het
opmerkelijke verzoek van een
man die specifiek zocht naar
een dame die wees was. Pas
later besefte ik dat het hier
ging om geld. Een wees heeft
immers van beide ouders
geërfd, en zal dus een vermo
gend vrouw zijn. Daar was het
hem om te doen."
De negentiende-eeuwse
krantenpagina's beginnen Traa
na al die jaren speuren nog niet
voor de ogen te zweven, en hij
droomt er gelukkig ook niet van.
,,Maar als ik door Amsterdam loop en
een bepaalde locatie zie uit een van
de advertenties, dan denk ik wel
eens: Ja, hier hebben Jan en Marie el
kaar vroeger misschien wel voor het
eerst ontmoet. En dat allemaal via
die éne advertentie."
In 1959 deden al de bizarste geruch
ten de ronde. Waren de slachtoffers
aangevallen en verminkt door
buitenaardse wezens? Had de
verschrikkelijke sneeuwman ze
gegrepen of waren ze per ongeluk
in een nucleair testgebied verzeild
geraakt en betaalden ze daarvoor
met hun leven? De Russische tele
visie kondigde aan binnenkort met
een nieuwe serie te komen over het
Djatlovpasincident. Bijna tegelij
kertijd meldde openbaar aanklager
Andrej Koerjanov dat het onder
zoek naar de bizarre gebeurtenissen
is heropend.
Omdat er geen overlevenden wa
ren, geen getuigen en het drama
zich afspeelde in extreme weers
omstandigheden ten tijde van een
streng regime dat grossierde in
geheimzinnigheid, wordt al decen
nialang gespeculeerd over wat er
gebeurde met de negen skiërs. Er
worden 75 theorieën bestudeerd in
de hoop de zaak eindelijk te sluiten.
,,De meest fantastische theorieën
met ontvoeringen door buiten
aardse wezens en paranormale ver-
schijnselen hebben we uitgesloten.
Wel zullen er nieuwe autopsies
plaatsvinden'', aldus aanklager
Koerjanov.
Het incident op een bergpas aan
de oostkant van de 'Dode Berg' in
het noordelijke deel van het Oeral-
gebergte was in 1959 al gerucht
makend. Er waren wel vaker onge
lukken in het gebied, maar wat deze
groep overkwam, was bijzonder.
Een aantal leden van de expeditie
werd honderden meters van het
tentenkamp dood en bevroren ge
vonden aan de rand van een bos, al
leen gekleed in hun ondergoed. Bij
een ander die even verderop lag,
ontbrak de tong. Twee maanden la
ter werden de vier laatste lichamen
gevonden onder een dikke laag
sneeuw. Deze lijken droegen de
kleren van de expeditieleden die
eerder waren gevonden. Op die
kleding zou straling zijn gecon
stateerd. Daarbij vertoonden de
lichamen zwaar letsel aan het hoofd
en de borst. Volgens de Sovjetauto
riteiten waren de slachtoffers na
een lawine door onderkoeling ge
storven. De zaak werd na drie
maanden gesloten.
dinsdag 5 februari 2019
Bonne Kerstens
Soest
Daten?
GO
A Mark Traa plaatst elke dag op
Instragram een contactadverten
tie uit een oude krant.
De Russische televisie en de
openbaar aanklager richten zich
op het misschien wel grootste
mysterie van Rusland: het Djat-
lovpasincident uit 1959, waarbij
negen skiërs onder bizarre
omstandigheden overleden.
Een horrorverhaal uit de Oeral
vol complottheorieën.
Bob van Huët
Moskou
De skiërs voordat ze aan hun tocht begonnen. archieffoto
