uurtje buiten helpt al'
Gekke bekken trekken is
goed voor baby's
Dit zegt de wetenschap
Eureka! Pil kan het verschil maken
'Taal leer je door
woorden te horen
en die te koppelen
aan watje ziet'
'Elke ochtend
bij het ontbijt
een tabletje
slikken is goed'
kort, omdat in die leeftijdsperiode
de botten een snelle groei doorma
ken. Als die te weinig calcium en
fosfaat inbouwen, zijn de botten
minder sterk. Dat kan leiden tot ra
chitis, een skeletaandoening met
als gevolg O-benen, een scheve
ruggengraat of gebitsproblemen.
Rachitis wordt ook de 'Engelse
ziekte' genoemd, omdat een tekort
aan vitamine D vaak geassocieerd
wordt met bedompte Engelse fa
briekssteden tijdens de industriële
revolutie.
Maar het was niet alleen een En
gels probleem, blijkt deze week uit
promotieonderzoek van fysisch an
tropoloog Barbara Veselka (Univer
siteit Leiden). Rachitis kwam in
voorgaande eeuwen ook vaak in
Nederlandse plattelandsgemeen
ten voor. Daarbij spelen sociaal-cul
turele gebruiken een rol, zegt Ve
selka. ,,Veel mensen gingen tot voor
kort zeer bedekt gekleed. Vrouwen
droegen lange jurken, mannen
hadden meestal een hoed of pet
op hun hoofd, en ook de kinde-
V ren werden vaak als een soort
L mini-volwassenen van top tot
teen aangekleed."
Veselka onderzocht 632 ske-
letten op begraafplaatsen. Ze
keek naar afwijkingen zoals
O-benen, maar ook naar het
tandbeen uit kiezen en hoek-
tanden. Daaraan is te zien op
I welke leeftijd iemand een tekort
aan vitamine D heeft opgelopen.
,,Bijéén persoon waren maar
liefst zeven periodes van een vi
tamine D-tekort zichtbaar, ver
moedelijk iedere winter weer. Die
man had het niet getroffen.''
Het gaat weliswaar om archeolo
gisch onderzoek, maar de uitkom
sten zijn volgens Veselka nog steeds
relevant. ,,Je kunt mijn onderzoek
zien als een waarschuwing voor
wat de ziekte kan aanrichten.''
Volgens de Gezondheidsraad heeft
iedereen 10 microgram vitamine D
per dag nodig. Bij risicogroepen is
dat twee keer zoveel. Supplemen
ten helpen dat tekort aan te vullen.
Dat is volgens Gertjan Schaafsma
niet schadelijk, zolang het onder de
100 microgram per dag blijft. ,,Zo'n
supplement is niet duur. Elke och
tend bij het ontbijt een tabletje
slikken, is goed. En dan niet alleen
als de 'r' in de maand is, maar het
hele jaar door.''
Bijna iedereen doet het: gekke bekken trekken tegen een baby. Waarom eigenlijk?
11
'Ooohh, wat ben jij een schatje.
Koetsie koe!' Iedereen die wel eens
boven een wieg of kinderwagen
hangt, komt het bekend voor: zo
dra we een baby zien, beginnen
we gekke bekken te trekken en
met een piepstemmetje onzin uit
te kramen. Maar waarom doen we
dat?
,,Als volwassenen communiceren
we vooral met taal'', verklaart
Sabine Hunnius, directeur van het
Baby Research Center en hoogle
raar aan de Radboud Universiteit
in Nijmegen. ,,Maar baby's spreken
natuurlijk nog niet. Door ons ge
zicht in vreemde grimassen te
wringen, proberen we de aandacht
van het kind te winnen en een re
actie te ontlokken. Het is een vorm
van non-verbale communicatie.''
Andere factoren, zoals vertrouwen
wekken en niet als bedreigend
overkomen, spelen mogelijk ook
een rol. Een brede glimlach of een
gek gezicht werkt ontwapenend.
,,Je wilt een kindje niet al bij de
eerste ontmoeting aan het huilen
maken. Dat voorkom je door het
vriendelijk aan te kijken'', aldus de
gedragsexpert.
Boven de wieg en achter de kin
derwagen verandert niet alleen
onze gezichtsuitdrukking. Als we
tegen een baby praten, passen we
ook onze taal aan. We zetten een
hoog stemmetje op, spreken lang
zamer, versimpelen zinnen, her
halen woorden en articuleren
overdreven. Deze babytaal wordt
in de ontwikkelingspsychologie
ook wel 'motherese' of 'ouderpraat'
genoemd. ,,Dat doen we allemaal
instinctief', zegt Hunnius. ,,Op
een of andere manier voelen we
dat aan. We zien het verschijnsel
in verschillende culturen."
Ouders hoeven zich niet te scha
men voor hun onnozele gezichts
uitdrukkingen en infantiele stem
metjes. Hun gedrag is volstrekt
normaal en bovendien goed voor
baby's. ,,De allerkleinsten hebben
er baat bij dat hun aandacht wordt
getrokken. Het is belangrijk voor
hun ontwikkeling dat ze zien hoe
we ons gezicht gebruiken, hoe we
onze mond bewegen en waar al
die gekke klanken vandaan ko
men'', vertelt Hunnius.
Daarnaast leren baby's door al dat
gebrabbel van volwassenen hun
moedertaal aan. ,,Taal leer je door
woorden te horen en die te koppe
len aan wat je ziet'', legt de baby
expert uit.
Ouderpraat legt ook de basis voor
het voeren van echte gesprekken
op latere leeftijd. ,,Het leert kinde
ren hoe onze sociale dynamiek in
elkaar steekt en hoe we met ande
ren communiceren, verbaal en
non-verbaal.''
Maar wat nu als een pasgeborene
onvoldoende aandacht krijgt?
Heeft dat nadelige gevolgen voor
het kind? Hunnius: ,,We zien dat
kinderen die weinig aandacht krij
gen, bijvoorbeeld omdat de moe
der een postnatale depressie heeft,
minder responsief worden. Maar
gelukkig kan dit zich ook herstel
len, als bijvoorbeeld andere ver
zorgers een belangrijkere rol gaan
spelen en er meer tegen ze wordt
gelachen en gepraat.''
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment.
Deze keer Christiaan
Vinkers (38),
psychiater en stress
onderzoeker bij het
Amsterdam UMC.
„Ongeveer 800.000
mensen in Nederland
hebben een depressie en
20 procent van hen slikt
langer dan een jaar anti
depressiva. Dit aantal is
al vijftien jaar vrij stabiel
en vorig jaar zelfs iets af
genomen.
Mensen gebruiken anti
depressiva niet alleen te
gen depressie maar ook
tegen ernstige angst
klachten of tegen pijn. In
mijn boek Even slikken en
op de site antidepres-
siva.nl probeer ik eerlijk
en nuchter te vertellen
wat wel en niet klopt aan
antidepressiva.
Op depressies rust na
melijk een taboe en daar
komt het taboe op anti-
depressiva nog bovenop.
Het zou de makkelijke
oplossing zijn, geluk uit
een potje. Nou, dat is
echt niet zo.
Mijn eureka-moment
beleefde ik bijna tien jaar
terug toen een man van
in de vijftig werd opge
nomen die onlangs een
suïcidepoging had ge
daan. Hij zag het leven
niet meer zitten, er was
amper contact met hem
te maken en in alles was
hij vertraagd. Met anti
depressiva was het zes
weken later echt een we
reld van verschil. Er was
weer een twinkeling in
zijn ogen te zien, hij
maakte grapjes en de
somberheid was verdwe
nen. Ik zag: dit is echt le
vensreddend geweest.
Hiermee zeg ik overi
gens niet dat iedereen
aan de antidepressiva
moet. Soms werken pil
len, soms werkt praten.
Aan ons de taak mee te
denken wat het beste bij
wie werkt.
Deze man die ik aan het
begin van mijn opleiding
tegenkwam ben ik nooit
vergeten. Psychiater zijn
is een uitdagend maar
prachtig vak: mensen
helpen om beter te wor
den zodat de kwaliteit
van hun leven toe
neemt.''
GO ZATERDAG 2 FEBRUARI 2019
zon
Immuunsysteem
Vitamine D, binnen
gekregen door zonlicht
of voedsel, wordt eerst
omgezet in een actieve
vorm: het hormoon
calcitriol. Dit stimuleert
de productie van een
eiwit dat bacteriën
onschadelijk maakt en
het immuunsysteem
verbetert.
Kijk op de site
bij /wetenschap
FOTO SHUTTERSTOCK
KAJ VAN ARKEL
J
Ook een vraag over wetenschap?
wetenschap@persgroep.nl
Twinkeling
-Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NGWSCiGfltiSt en met i f vanvnederland
