Gertjan Schaafsma: 'Half
i
10
Vitamine D is misschien wel de meest onderschatte
vitamine. Het is goed voor je botten, tanden, brein,
spieren en weerstand. En toch hebben miljoenen
Nederlanders een tekort, met alle gezondheids
risico's van dien.
Aan het eind van
de winter heeft
bijna iedereen
een tekort
Allereerst een schrale
troost: het overkomt
de besten. Ook het
gezelschap van het
Birmingham Royal
Ballet en bijna driekwart van de
topsporters kampen met een tekort
aan vitamine D, blijkt uit onder
zoek. Je spieren zijn dan slapper, je
bent futloos en hebt sneller pijn aan
de gewrichten. Ook bleken de bal
lerina's en topsporters gevoeliger
voor blessures.
Vitamine D helpt het lichaam na
melijk calcium en fosfor uit voe
ding op te nemen. ,,Vroeger dach
ten we dat het alleen goed was voor
botten en tanden, maar het is ook
belangrijk voor de spiersterkte en
het immuunsysteem", zegt Gertjan
Schaafsma, emeritus hoogleraar
voeding en levensmiddelen. ,,Een
tekort is slecht voor de lichamelijke
ontwikkeling, coördinatie en het
uithoudingsvermogen.''
Geen nood, het medicijn is binnen
handbereik: de zon. Het mooie aan
vitamine D is dat het menselijk li
chaam het zelf kan aanmaken. Uv-
straling is de belangrijkste bron.
Zonlicht zet in onze huid choleste
rol om in vitamine D.
Vooral aan het eind van de win
ter, waarin de zon laag staat, de da
gen korter zijn en mensen meer
binnen blijven, heeft bijna iedereen
een tekort. ,,Daarom is het van be
lang om veel buiten te zijn'', zegt
Schaafsma. ,,30 minuten je gezicht
en handen blootstellen aan zon
licht levert al een flinke hoeveel
heid vitamine D op. De zon hoeft
niet per se fel te schijnen. Bij bewol
king is er ook ultraviolet licht, hoe
wel je huid dan wel mmder aan
maakt. Elke dag lunchwandelen is
dus niet alleen goed tegen hart- en
vaatziekten maar ook voor de vita
mine D-voorziening.''
Behalve in zonlicht zit vitamine D
ook in vette vis (zalm, paling, ha
ring, makreel en forel) en in lagere
hoeveelheden in vlees en eieren.
Verder wordt het toegevoegd aan
halvarine, margarine en bak- en
braadproducten.
Toch hebben miljoenen Neder
landers een tekort aan vitamine D.
Vooral kinderen, ouderen, migran
ten en zwangere vrouwen vormen
een risciogroep.
Dat geldt eens te meer voor men
sen met een donkere huid. ,,Die
maken minder vitamine D aan van
wege de pigmentatie'', legt
Schaafsma uit. Bovendien hebben
migranten vaak een ander voe
dingspatroon dan autochtone Ne
derlanders, die vaker vette vis eten
en margarine gebruiken. „Migran
ten gebruiken vaak oliën. Die zijn
niet altijd met vitamine D verrijkt.
Ook nuttigen ze minder zuivelpro
ducten, waardoor hun lichaam
minder calcium krijgt aangele
verd.''
Extra risico lopen islamitische
vrouwen en meisjes, die vaak li-
chaamsbedekkende kleding dra
gen, waardoor ze onvoldoende zon
licht op hun huid krijgen. Dat geldt
ook voor ouderen, die vaker gebon
den zijn aan huis en verzorgings
centra. Een tekort kan leiden tot
botontkalking, zwakkere botten en
minder spierkracht. Ze lopen het
risico sneller te vallen en daarbij
iets te breken. Schaafsma: „Boven
dien neemt het vermogen van de
huid om vitamine D aan te maken
af naarmate je ouder wordt.''
Zwanger
Voor zwangere vrouwen is vol
doende vitamine D van groot be
lang. Een kind krijgt via moeder
melk relatief weinig vitamine D
binnen. Schaafsma: „Daarom zal
een kind het in de eerste periode
moeten doen met de voorraad die
het tijdens de zwangerschap van de
moeder heeft gekregen.''
Het Erasmus MC concludeerde
uit eerder onderzoek dat vrouwen
die tijdens de zwangerschap een te
kort hebben, een verhoogd risico
hebben op een kind met autisme.
De hersenen van het kind ontwik
kelen zich dan niet optimaal.
Verder blijkt uit het Rotterdamse
onderzoek dat een op de drie kin
deren van 6 jaar een tekort aan vita
mine D heeft. Bij 6 procent gaat het
zelfs om een 'ernstig tekort'. Onder
Turkse, Marokkaanse, Surinaamse,
Kaapverdische en Antilliaanse kin
deren heeft maar liefst ruim de
helft een tekort, en een op de vijf
kampt met een 'ernstig' tekort.
Kinderen met een tekort kijken
vaker televisie, eten ongezonder,
spelen minder buiten en fietsen
minder vaak naar school. Hoewel
de Gezondheidsraad adviseert kin-
deren tot 4 jaar dagelijks 10 micro
gram vitamine D extra te geven,
bijvoorbeeld in druppelvorm, ge
beurde dat niet bij ruim de helft van
de onderzochte kinderen.
Vooral kinderen van 6 tot 24
maanden zijn gevoelig voor een te-
ZATERDAG 2 FEBRUARI 2019 GO
A
Vitamine D haal je bij de
TONNY VAN DER MEE
Zonlicht
Uv-straling van de zon zet cholesterol
in de huid om in vitamine D. Die zit
verder, in mindere mate, ook in dierlijke
voedingsmiddelen.
Spierfunctie
Vitamine D versterkt de
spieren en zorgt voor een beter
evenwichtsgevoel, waardoor
mensen minder snel vallen.
Sterkere botten
Calcitriol, de actieve vorm van
vitamine D, stimuleert de
opname van calcium uit de
dunne darm. Calcium is een
mineraal dat zorgt voor de
opbouw en het onderhoud
van botten en het gebit.
k
1
Preventief effect op kanker
Er zijn aanwijzingen dat extra
vitamine D de overlevingskans
bij bepaalde vormen van kanker
vergroot. Wetenschappers zijn
echter voorzichtig met harde
conclusies. Momenteel wordt
onderzocht of mensen met
darmkanker langer leven als ze
bij hun chemotherapie een hoge
dosis vitamine D krijgen.
Insuline-resistentie:
Vitamine D lijkt ook
belangrijk te zijn bij
het voorkomen van
diabetes type 1. De
stof kalmeert indirect
het afweersysteem
dat cellen aanvalt die
insuline aanmaken.
Leidse onderzoekers
testen bij diabetes
patiënten een vaccin
met vitamine D.
UA
