Glans en Geluk: in de Wereld van de Islam
10 ZEELAND
PAND 3 KARIN HERWEGH
Net als 7 jaar
geleden toont
Karin Herwegh in
Pand 3 werk van
klein formaat dat
grote indruk maakt.
Monnikenwerk
I idden in
de ten
toonstel-
lings-
I ruimte, de
grote voorkamer van een
oude pastorie, bouwde
Karin Herwegh (Zuid-
dorpe, 1968) een grote,
open stellingkast. Daar
is haar meeste werk op
uitgestald. Opnieuw ge
stileerde mensfiguren,
zorgvuldig gesneden
uit hout. De grootste
zijn ongeveer het for
maat van een flinke
hand. De vorige keer
was een deel van de
beeldjes van zilver. Zo lag
de associatie met siera
den voor de hand. Maar
dan wel sieraden met een
betekenis. Amuletten, die
je draagt ter bescher
ming.
Ook deze keer zie ik en
kele kettingen. Er hangen
verfijnd uit hout gesneden
vormpjes aan; symbolen van
verbondenheid met leven en
dood, met natuur en cul
tuur.
Door lief
devol ge
reed-
schap
achtige
objecten
te ver-
Mg*
vaardigen, verbeeldt Her
wegh het fenomeen ge
reedschap; daarmee geef
je de wereld vorm en
deels ook je leven. Dat
deden onze voorouders en
dat doen we nog steeds.
Herwegh houdt een traditie
in ere en vraagt zich af hoe
de ontwikkeling van het ge
reedschap dat wij in de mo
derne wereld hanteren, zich
verhoudt tot
wie wij zijn of
willen zijn.
Met gereedschap
geef je de wereld
vorm, en gedeeltelijk
ook je leven
Haar ene opa was boer
en haar andere opa
was timmerman. Ook
is zij geïnspireerd
door musea met etno
grafische objecten die uit
een gemeenschappelijke
behoefte voortkomen.
Ik licht er twee beeldjes
uit. Een vrouwelijke ge
stalte die als ketting een
dier draagt, bijna net zo
groot als
zijzelf.
Dat is op
diverse
manieren
te inter
preteren.
Zeker is
m
dat in tal van niet-westerse cultu
ren mensen sieraden dragen van
datgene wat dieren hen geven. En
inderdaad; zij doden dieren. Maar
als je zelf je dier doodt, is dat iets
anders dan wanneer je vlees uit
het koelvak van de supermarkt
haalt. Het doden van een dier gaat
vaak samen met respect en dank
baarheid.
De andere gestalte heeft een
grote hoeveelheid pijpen
kop-achtige vormen om
zijn hals. Hij straalt zelfver
zekerdheid uit. De pijpen
koppen kunnen ook vogel
koppen zijn. Pijp en vogel
zijn bij natuurvolkeren be
langrijk. De pijp als vredes
pijp, de vogel als ver
binding van he
mel en
aarde. Het
beeldje
beli
chaamt
overdaad,
bezit. Last
of
vreugde?
Houdt de
figuur het
voor zichzelf
of gaat hij op
pad om te delen?
Karin Herwegh laatje na
denken over het effect van
ons streven steeds meer ge
reedschappen te ontwikke
len om ons leven te veraan
genamen. En zijn de verschillen
tussen culturen groter dan de
overeenkomsten? Herwegh stelt
dergelijke vragen bescheiden,
maar overtuigend.
Voor de expositie Femmes
Fatales togen we naar
Den Haag. Twee vrou
wen met kort pittig kap
sel. We vermaakten ons zaal na
zaal om de link die werd gelegd
tussen strijdbaarheid van vrou
wen en hun kleding. Een identi
teitsdingetje ontdekten we. Of het
nu ging om kleding van suffraget
tes of dolle mina's, het zei iets over
wie ze waren en hoe ze gezien
wilden worden. Maar de verras
sing zat bij het Gemeentemuseum
in een andere expositie.
Op weg naar het restaurant pas
seerden we de entree naar Glans en
Geluk: Kunst uit de Wereld van de Is
lam. Achter de getinte glazen toe
gangsdeuren stond een soort vaas
dacht ik, zo bijzonder en zo fraai
uitgelicht, dat ik één ding wist: na
onze pauze wil ik daarheen. Het
bleek een moskeelamp te zijn uit
Egypte of Syrië en gedateerd tus
sen 1322-1328. De lamp was van
glas met emailledecoratie en ver
gulding. Uit de tekst erop blijkt dat
hij deel uitmaakte van de inventa
ris van een religieuze hogeschool,
en op de hals staat een lichtvers uit
de Koran (24.35): 'God is het licht
der hemelen en der aarde. De gelij
kenis van Zijn licht is als een nis
waarin een lamp is.' Ik werd er stil
van - stel je voor dit kunst
werkje als lamp, met die tekst. Zou
dat genoeg kunnen zijn om gelo
vig van te worden?
Het publiek bij deze expositie
leek op dat van buiten, in Den
Haag. Ik kan me niet herinneren
eerder zoveel etnische diversiteit
bij een expositie te hebben gezien.
In tegenstelling tot het redelijk eli
tair ogende publiek van 'witte
wieven' bij Femmes Fatales zag ik
hier vrouwen met een hoofddoek
zich frank en vrij bewegen. Op het
moment dat ik net een Tar (lang-
halsluit) uit Iran bekeek, waarvan
ik vooral het ingelegde micromo
zaïek onwaarschijnlijk fraai vond,
hoorde ik vlak achter mij de stem
van een vrouw. Ze was met haar
man in discussie; flink gebarend
en Nederlands sprekend maakte
zij haar punt over de herkomst en
ouderdom van een kleed. De le
vendigheid spatte van het stel af
en zij kreeg gelijk, hoofddoek of
niet. Gaandeweg de expositie nam
mijn verbazing toe. Er opende zich
een wereld waarvan ik eigenlijk
nies weet.
Het is bijna onwaarschijnlijk dat
verfijnde objecten van onder meer
glas, aardewerk, hout en perka
ment de elementen en ook de eeu
wen hebben doorstaan. Met hoe
veel liefde, aandacht en vakman
schap zijn ze gemaakt, door hoe
veel handen zijn zij gegaan en hoe
zijn zij verborgen of vervoerd in
tijden van conflict?
In de catalogus van de expositie
staat over schoonheid als legitima
tie: "Voor moslims geldt de onna
volgbare schoonheid van de ver
zen van de Koran als bewijs voor
hun goddelijke herkomst. Zo staat
het letterlijk in de Koran (Soera
10:37-38)".
Het zo mooi mogelijk overdra
gen van de Koran heeft zich, zo
lees ik, onder meer vertaald in kal
ligrafie van gewijde teksten en de
kostbaarste versiering van bladzij
den en boekomslagen.
Glans en Geluk: Kunst uit de We
reld van de Islam is elegant en ver
fijnd en daarmee is de expositie
een statement van formaat!
zaterdag 2 februari 2019
GO
De kunst stelt relevante vragen
Nico Out
Philippine
M
De vrouwelijke gestalte (I) draagt een dier als een ketting. De man
nelijke gestalte (r) heeft pijpenkop-achtige vormen om zijn hals.
Achtergrond: de stellingkast met veel van het tentoongestelde werk.
Wat bete
kent het bij
voorbeeld dat
dat wij niet
meer zien hoe
iets wordt gemaakt of gedood? In
de moderne samenleving is een
enorme afstand tussen productie
en consumptie, die met zich mee
brengt dat je geen enkel besef
hoeft te hebben van de omstan
digheden waaronder iets tot stand
komt en de gevolgen voor de men
sen en de omgeving daar.
Het werk van Karin Herwegh gaat
dus over bewustzijn. Daarbij put
zij uit haar eigen geschiedenis.
-
Tot en met 22 februari 2019 in
Pand 3, Gentse-
breedstraat 3,
Philippine.
Do. en vr.
13.00 -16.30
uur en ver
der op af
spraak.
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
Gemeentemuseum Den Haag,
t/m 3 maart 2019. Meer info:
www.gemeentemuseum.nl
