II
8 NIEUWS
Ruim twintig jaar is er gepraat,
gebouwd en getest, maar vandaag
gaat bij de Nederlandse luchtmacht
de vlag uit. De Joint Strike Fighter
(JSF) is klaar voor het echte werk.
Gisteren rolde het eerste
operationele toestel uit de fabriek.
Staatssecretaris Mona Keijzer sprak de aanwezigen De JSF bij de presentatie, gisteren, in de hal van Lock- Productielijn JSF in Texas. In 2021 moeten de 37 Ne-
in Fort Worth toe. foto jasper verolme heed Martin. foto jasper verolme derlandse toestellen operationeel zijn. foto lockheed martin
F-35 EERSTE TOESTEL OPERATIONEEL A
Ze rijden in golfkarretjes. Op kleu
rige fietsen. Of driewielers. De hal
waar medewerkers van Lockheed
Martin in het Amerikaanse Texas
sleutelen aan de nieuwste generatie
straaljagers is met een lengte van 1,6
kilometer zo immens groot dat er
rondlopen bijna niet te doen is.
Twintig maanden hadden ze in
deze 'kraamkamer' nodig om de
33.000 afzonderlijke onderdelen
van de eerste operationele F-35 in
elkaar te puzzelen. Een gigantische
klus die met militaire precisie moet
gebeuren, vertelt een medewerker
tijdens een rondleiding als hij even
stopt bij de spuiterij. Hier voorzien
geautomatiseerde robotarmen het
frame van een speciale verf waar
door het toestel bijna onzichtbaar is
voor radar. ,,Als er te veel verf op zit,
is het toestel te zwaar. Zit er te wei
nig op dan is het niet meer onzicht
baar voor vijandelijke radar.''
Groots onthaal
Terwijl de medewerkers onver
stoorbaar doorsleutelen, maken ze
zich in een hal verderop klaar voor
een groots onthaal van de nieuwste
Nederlandse defensieaankoop.
Zelfs dj's Sunnery James en Ryan
Marciano zijn ingevlogen om sa
men met het orkest van de lucht
macht de JSF feestelijk binnen te
halen. 'Wow' en 'awesome' is wat
deze ochtend nog vaak zal klinken
als het doek is gevallen met daar-
29 toestellen die in Nederland wor
den gestationeerd. Eerst op lucht
machtbasis Leeuwarden, daarna op
Volkel. In 2021 moeten ze dan alle 37
operationeel zijn.
Hoewel Nederland vijf jaar na de
meest omstreden aankoop uit de
geschiedenis nu echt op grote
schaal met de F-35 aan de slag kan,
is het toestel nog altijd niet vol
maakt. Uit de laatste, tussentijdse
evaluatierapporten over de voort
gang van het project blijkt dat er
nog altijd tientallen niet-opgeloste
problemen zijn, zoals bijvoorbeeld
met het onderhoudssysteem. Het
toestel zou onderhoudstaken al tij
dens de vlucht naar monteurs kun
nen sturen, maar de dataverbinding
van het toestel is nog te gevoelig
voor hackers.
Ik heb nooit één
moment gedacht:
had ik nu die F-16
nog maar
neemt veel werk uit handen van de
piloot, waardoor die zich echt kan
focussen op zijn missie. Maar het
verbluffendst vindt De Smit de on
zichtbaarheid op vijandelijke radar.
Meermaals heeft de piloot zich in
oefeningen afgevraagd hoe het kan
dat hij wel alle systemen ziet die
hem het leven zuur kunnen maken,
maar hijzelf niet wordt opgemerkt.
,,Dat is echt heel erg wennen als je
uit een F-16 komt.''
Met de eerste acht toestellen gaat
Nederland in Amerika piloten op
leiden. Vanaf oktober rollen uit de
Lockheed-fabriek in Italië nog eens
achter de 'vliegende
krachtpatser'.
Vijfjaar geleden al kreeg
Nederland twee toestellen
waarmee ze in Amerika uitvoerig
hebben kunnen testen, maar nu
zijn de toestellen klaar voor het
echte werk. Een moment waar vlie
ger Bert de Smit en hoofd van het F-
35-project reikhalzend naar uit
kijkt. Afgelopen jaren heeft hij het
toestel volwassen zien worden en
hij zou niets anders meer willen.
,,lk heb nooit één moment gedacht:
had ik nu de F-16 nog maar.''
Vliegen in een F-35 is een com
pleet andere wereld. Het toestel
donderdag 31 januari 2019
JSF klaar, maar nog
Stealth-technologie: ontwijken radardetectie
Meer sensoren: info over omgeving
uit alle richtingen
Beter alarmsysteem als rakette
Zes bommen/raketten aan vleugels.
Intern (stealth mode) kunnen vier raketten mee.
Raymond
Boere
Fort Worth
-Bert de Smit, vlieger
Krachtiger motor
maakt ook meer geluid
Type:
Snelheid:
Gewicht:
Vliegbereik:
F-35 A Lightning
ca 2000 km/u
13.200 kg
2220 km
Touchscreen
bediening
