10 NIEUWS
JEZIDI'S ANGST
Bijna vijf jaar na de genocide door IS op de Yezidi's
in Irak, wonen tienduizenden van hen nog steeds in
vluchtelingenkampen. „Velen willen niet terug, ze voelen
zich nog niet veilig'', zegt Tineke Ceelen van Stichting
Vluchteling, die het gebied bezocht.
1IÉP T
De eerste man die Naema 'selecteerde',
kocht en verkrachtte heette Abu Ali.
Daarna volgden Abu Omar en Abu Allah.
,,Zo vertelde Naema nog even door, ik
ben na acht namen van mannen de tel
kwijtgeraakt. Het is een ijzingwekkend
verhaal. Deze vrouwen zijn zo getekend,
er is hard medische en psychologische
hulp nodig", zegt Tineke Ceelen, direc
teur van Stichting Vluchteling, telefo
nisch vanuit Irak.
Ceelen was er de afgelopen dagen in
het afgelegen Sinjargebergte, het woon
gebied van Yezidi's, een religieuze min
derheid in Noord-Irak. De Sinjar kwam
op bloedstollende wijze in het wereld
nieuws, toen in de zomer van 2014 ter
reurgroep IS het gebied binnentrok. Ze
vermoordden vijfduizend Yezidimannen
en kidnapten duizenden meisjes en vrou
wen, die ze tot (seks)slavinnen maakten.
Zo'n tweehonderdduizend andere Ye-
zidi's sloegen op de vlucht, een deel van
hen kwam vast te zitten in de bergen en
kon er pas weg nadat Koerdische strijders,
geholpen door Amerikaanse bombarde
menten, een corridor vrij maakten. Ze
kwamen uiteindelijk in opvangkampen
terecht. De VN benoemde de aanval op de
Yezidi's als genocide.
IS is inmiddels verdreven uit de streek,
maar de kampen zijn er nog steeds. Ook
Naema, nu 21 jaar, en haar gezinsleden die
de slachting en deportatie overleefden
wonen er. Na drie jaar kon Naema ont-
snappen aan IS en terugkeren naar haar
vader. Nog vijf broers en zussen zijn zoek.
In een tent vertelden ze Ceelen hun ver
haal. ,,Het moet voor een vader ondraag
lijk zijn om je dochter dit te horen vertel
len. Hij zei: 'de wereld wist dat het ge
beurde, waarom heeft de internationale
gemeenschap niet eerder geholpen?' Wat
hij ook zei is dat hij nooit meer terug
wilde naar de dorpen rond Sinjar van
waaruit ze zijn gevlucht. ,,Alleen als er
een internationale troepenmacht zou ko
men. Ze vinden het er niet meer veilig,
zijn bang dat het zo weer kan gebeuren.''
Verdreven
Het is niet alleen de vader van Naema die
dat zegt, maar een emotie die in meer
nieuwsberichten uit het gebied opduikt.
IS mag dan verdreven zijn, de oorlog is er
nog niet voorbij. Er zijn nog steeds dui
zenden Yezidi's zoek. Ze zijn door IS
meegenomen naar het kleine stukje kali
faat dat nog over is of ze zijn vermoord en
liggen in een anoniem massagraf. Daar
komt de politieke instabiliteit in het ge
bied nog bij: momenteel is het Iraakse le
ger de baas, maar er zijn talloze check
points van andere milities: Koerden, Ye-
zidi's en sjiitische, aan Iran verbonden
groepen. Ook de onduidelijke situatie aan
de andere kant van de grens, in Syrië,
draagt bij aan de onzekerheid.
Ceelen: Het is die situatie die de men
sen in de kampen houdt, maar ze hebben
Veel meisjes die
zijn teruggekeerd
naar Sinjar, zijn
kapot. Ze zijn van
de ene naar de
andere man gegaan
ook niets om naar terug te keren. De
plaats Sinjar is voor 70 procent verwoest,
mensen hebben geen huis meer. Er zijn
ook geen faciliteiten, geen ziekenhuizen,
weinig scholen, want de artsen en leraren
zijn ook gevlucht.''
Stichting Vluchteling verleent er hulp:
aan een school in Sinjar, aan een mobiele
medische kliniek in het gebied, aan 'Safe
Healing and Learning Spaces', plekken
waar jongeren naartoe kunnen totdat de
echte scholen er weer zijn. ,,Op die plek
ken kunnen we ook hun psychische toe
stand in de gaten houden.''
Want daar zit nu een grote uitdaging:
hoe moeten al die meisjes en vrouwen
die slachtoffer zijn geworden van seksu
eel geweld verder met hun leven? Ceelen
sprak er vaak over met haar goede vriend
Denis Mukwege, de Congolese gynaeco
loog die vorig jaar de Nobelprijs voor de
Vrede won vanwege zijn jarenlange strijd
tegen seksueel geweld tegen vrouwen.
Hij won de prijs samen met Nadia Murad,
een Yezidivrouw die ook slachtoffer werd
van IS.
,,Veel meisjes die zijn teruggekeerd
naar Sinjar zijn kapot, ze zijn net zoals
Naema van de ene naar de andere man
gegaan, maar hebben na hun bevrijding
nooit goede medische of psychologische
hulp gekregen. Wij willen kijken of we
daar iets voor kunnen opzetten. Daarbij is
geld nog niet eens het voornaamste pro
bleem, wel het opzetten van een goede
structuur.''
De wederopbouw van het gebied zal
sowieso nog lang duren. En dan blijft nog
altijd het gevaar op de loer liggen dat het
opnieuw mis gaat. Want de lokale macht
hebbers laten de Yezidi's wel terugkeren,
maar houden de terugkeer van het ook
gevluchte soennitische deel van de bevol
king tegen, zegt Ceelen. Zij worden als
medeplichtig aan de IS-terreur gezien.
Ceelen: ,,Ik begrijp die emotie, maar
soennieten verbieden terug te keren kan
ook weer de voedingsbodem voor nieuw
geweld zijn.''
zaterdag 26 januari 2019
GO
Tineke Ceelen, directeur
van Stichting Vluchteling,
roept op tot medische en
psychologische hulp voor
Yezidi's die misbruikt zijn
door IS-strijders.
Yezidivrouwen die de
IS-bezetting hebben
overleefd.
FOTO'S AFP EN STICHTING VLUCHTELING
Ex-seksslavinnen IS hebben
psychologische hulp nodig
Cyril Rosman
-Tineke Ceelen, directeur
Stichting Vluchteling
Veel door IS vermoorde
Yezidi's liggen in anonieme
massagraven. FOTO AFP
