begint dit jaar
Dit zegt de wetenschap
i
Wirwar aan vliegtuigen in
de lucht groeit nog flink door
Eureka! Huilbaby prettig prikkelen
23
Het vliegverkeer
is in2035
verdubbeld
tegen de extreme hitte. Energie
zuiniger omdat de motoren wor
den afgeremd met een parachute
en door een helikopter kunnen
worden opgepikt. De Vulcan ge
bruikt ook een betere brandstof:
cryogene (zuurstof en waterstof).
Die is beter bestand tegen ex
treme temperaturen in de ruimte.
Intussen werkt Jeff Bezos, van
webwinkelgigant Amazon, aan
een eigen ruimtevaartbedrijf:
Blue Origin. Bezos, die allereerst
een kolonie op de maan wil stich
ten, is nog niet zo ver als collega
techmiljardair Musk. Maar op ter
mijn zullen ze verwikkeld raken
in een heuse ruimtevaartstrijd.
Jim Bridenstine spreekt van
een ongekende drukte bij Nasa en
de lanceerinstallaties. ,,Er gebeurt
nu in één jaar, in 2019, meer dan
in alle jaren hiervoor. Eerst staan
we jaren droog en dan bruist het
in een keer van de activiteiten.''
Radiogolven
Behalve de 'raketrace' belooft
2019 nog enkele andere hoogte
punten in de ruimtevaart. Over
een paar maanden begint de
speurtocht naar zwakke radiogol
ven uit de begintijd van het
heelal, toen de eerste sterren wer
den gevormd.
Dat gebeurt met behulp van
een door Nederlandse astrono
men ontwikkelde radioantenne.
Die is meegelift met de Chinese
kunstmaan waarmee sinds begin
dit jaar de lander Changy'e 4 op
de achterkant van de maan wordt
aangestuurd. Intussen zendt het
maankarretje van de lander ook
informatie naar de aarde.
Ondertussen zijn Israël en In
dia in een race verwikkeld om na
de VS, Rusland en China het
vierde land ter wereld te worden
dat een lander op de maan zet.
SpaceIL uit Israël wil dat begin fe
bruari doen. India mikt met de
Chandrayaan-2 op eind januari,
maar mogelijk loopt deze missie
opnieuw vertraging op.
Verder is het afwachten wat
twee andere opmerkelijke mis
sies nog opleveren. De kunst
maan New Horizons stuurt na de
passage van de ijsrots Ultima
Thule, aan de rand van ons zon
nestelsel, nog massa's data door
naar de aarde. En in december zal
de Japanse sonde Hayabusa2 de
planetoïde Ryugu verlaten voor
een terugkeer naar de aarde. Al
het verzamelde materiaal zal eind
2020 hier aankomen.
Op luchthavens is het een komen en gaan van vliegtuigen. Hoeveel toestellen zitten
er op elk willekeurig moment van de dag in de lucht?
KAJ VAN ARKEL
Docent luchtvaarttechniek Joris
Melkert van de Technische Uni
versiteit in Delft pakt zijn reken
machine erbij. ,,De wereldwijde
vloot telt nu meer dan 29.000 pas
sagiersvliegtuigen. Die zijn onge
veer 38 procent van de tijd in de
lucht. Gemiddeld vliegen er dus
11.000 toestellen tegelijkertijd in
de atmosfeer.''
De rekensom is gebaseerd op gege
vens van de Amerikaanse Univer
siteit MIT en de VN-organisatie
voor de burgerluchtvaart Icao.
Twee instellingen die zich bezig
houden met het registreren van
vliegtuigen en het verzamelen van
luchtvaartstatistieken. Melkert be
nadrukt dat het om een gemid
delde gaat. Het aantal toestellen in
de lucht varieert per tijdstip en
jaargetijde. Zo vliegen we in de zo
mer meer dan in de winter.
Samen vervoeren de 11.000 vlieg
tuigen zo'n 1,2 miljoen mensen.
Daarbij nemen middelgrote toe
stellen, zoals de Airbus A320 (180
stoelen) en de Boeing 737 (189
stoelen), de meeste passagiers
mee. ,,Op Schiphol wordt een
kwart van de vluchten uitgevoerd
door een Boeing 737.''
Dit jaar zullen vliegmaatschap
pijen een recordaantal van 4,3 mil
jard passagiers vervoeren, is de
verwachting. Dat is bijna een ver
dubbeling ten opzichte van tien
jaar geleden. Toen stapten 'slechts'
2,2 miljard mensen in het vlieg
tuig. Ook de komende jaren zal
het vliegverkeer blijven toene
men. De wereldwijde luchtvaart
groeit momenteel met 5 procent
per jaar. ,,Dat lijkt niet veel'', zegt
Melkert. ,,Maar het betekent een
verdubbeling in 2035 en vervier
voudiging in 2050.'' De vraag is of
het luchtruim groot genoeg is
voor al die nieuwe toestellen. De
afstand tussen vliegtuigen is om
die reden al eens verkleind. De ho
rizontale afstand hoort nu mini
maal 5,6 kilometer te zijn. De ver
ticale afstand bedraagt 305 meter.
De verkeersleiding kan zo 'lucht
wegen' op elkaar stapelen.
Melkert denkt niet dat vliegtuigen
nog dichter op elkaar kunnen gaan
vliegen. Dat is te gevaarlijk. Wel
zou Europa baat hebben bij een
gezamenlijk luchtruim. Nu orga
niseren lidstaten nog zelf hun
luchtruim. Daardoor staat een pi
loot gedurende de vlucht meestal
in contact met de luchtverkeers
leiding van verschillende landen,
terwijl hij eigenlijk alleen van A
naar B wil vliegen. Melkert: ,,Zon-
der al die bemoeienis hoef je min
der om te vliegen en ontstaat meer
ruimte voor vliegtuigen.''
Er zit een schaduwzijde aan de
snelle groei van de luchtvaart.
Meer vliegtuigen betekent meer
vluchten en ook meer milieuver
vuiling. 2 procent van de wereld
wijde CO2-uitstoot komt nu van
de luchtvaart en dat gaat alleen
maar meer worden.
Volgens Melkert is er geen een
voudige oplossing voor dit pro
bleem. De innovaties hebben
moeite om de snelgroeiende
luchtvaart bij te benen. Wel is het
zo dat nieuwe toestellen steeds
schoner, stiller en zuiniger wor
den. ,,Ook kunnen we groener
gaan vliegen door kerosine te ver
vangen voor biobrandstof of syn
thetische kerosine.''
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment. Dit
keer Eline Möller,
onderzoeker en
orthopedagoog bij
Stichting Epilepsie
Instellingen
Nederland.
K
,,Als je baby slecht slaapt
en veel huilt, heeft dat
grote gevolgen voor ou
ders. Je raakt overver
moeid, wordt onzeker of
zelfs depressief.
Samen met Roos Roden
burg doe ik onderzoek
naar huil- en slaapproble
men bij baby's. 'Officieel'
huilt een huilbaby min
stens drie uur per dag, ge
durende minstens drie
dagen per week en mini
maal drie weken achter
een. In de praktijk is een
baby een huilbaby als de
ouders dat zo ervaren. Die
worden begrijpelijkerwijs
wanhopig van het huilen,
zeker omdat 95 procent
van deze huilbaby's me
disch gezien gezond is.
In ons onderzoek gebrui
ken we elementen van de
Happiest Baby-methode
van de Amerikaanse kin
derarts Harvey Karp, au
toriteit op dit gebied. Bij
deze methode worden ba
by's gekalmeerd door de
sensaties van de baarmoe
der na te bootsen, door in
bakeren, op de buik of zij
vasthouden, wiegen, sus
sen en op een speen zui
gen.
Wij bekeken het troos
tende effect van inbake
ren, wiegen en sussen in
twee situaties: door de ou
ders zelf en door het
kindje in een troostbedje
te leggen, een babybedje
dat deze handelingen au
tomatisch uitvoert.
In beide gevallen werd de
troostrespons geactiveerd:
baby's werden rustiger en
hun hartslag ging omlaag.
Dit resultaat is hoopge
vend en kan belangrijke
implicaties hebben voor
de behandeling van baby's
met huil- en slaapproble
men.
Vaak krijg ik de vraag wat
de gouden tip is voor ou
ders met een huilbaby.
Verminder niet alle prik
kels, zeg ik dan, maar bied
fijne prikkels aan die de
baby kent uit de baarmoe
der. Baby's huilen soms
niet omdat ze overprik
keld zijn, maar juist om
dat ze onderprikkeld zijn
van die prettige sensaties.'
-Jim Jansen
GO ZATERDAG 12 JANUARI 2019
Kijk op de site
bij /wetenschap
Ook een vraag?
wetenschap@persgroep.nl
FOTO FLIGHTRADAR24
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NewStientiSt en met l f vanvnederland
