door Friese steden
Ik heb geleefd
'Het is fijn van betekenis te zijn,
dat je niet zomaar verdwijnt'
19
'Hoe
geweldig
ik zijn
prestatie
ook vind,
Van der
Weijden
kroop door
het oog
van de
naald'
,,Zijn artikel geeft informatie over koolmo
noxide in het buitenmilieu waar we nog geen
weet van hadden'', zegt Jannie van der Helm
van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieu (RIVM). Zij is coördinator van de
werkgroep. ,,Met alle andere verzamelde infor
matie bekijken we wat we hiermee gaan doen.''
Verdrinking
Een goede zet, meent Jet Vroege, coördinator
publiekspublicatie bij Brandweer Nederland
en dossierhouder koolmonoxide. ,,We houden
in Nederland niet bij wat de gevaren van het
gifgas in de buitenlucht zijn. Of bijvoorbeeld
verdrinking na een CO-vergiftiging voor
komt? Ee weten het nog niet.''
Hella Rijpkema, productmanager veiligheid
gasinstallaties bij Kiwa Technology, juicht na
der onderzoek in Nederland toe. ,,Dan denk ik
niet alleen aan stationair draaiende motoren bij
lage snelheden, maar ook aan wachtende boten
in sluizen en bij bruggen. Mijn logisch verstand
zegt dat de giftige uitstoot van motoren zonder
katalysatoren de aandacht moet krijgen."
e is op. ,,Ik had nooit ge
dacht dat vermoeidheid zo
allesoverheersend kon
zijn", zegt Judith Mulder
(52). Als ze gedoucht heeft,
moet ze een uur liggen om bij te ko
men. Eet ze een boterham, dan gaat
ze daarna plat op het bed in de woon
kamer.
Of ze nog kwaliteit van leven heeft,
is de vraag. Resoluut: ,,Nee." In haar
agenda is de dag van de euthanasie al
omcirkeld.
Het begon zes jaar geleden met
borstkanker, inmiddels is haar hele
lichaam aangetast. Ze slikt morfine
tegen de pijn. Niet te veel morfine,
want dan is ze er met haar geest niet
meer bij. „Laatst in de bus maakte ik
een verkeerde beweging. Ik heb een
rib gebroken. Verschrikkelijk pijnlijk.
Normaal gesproken kun je ernaar uit
kijken dat zoiets binnen een week of
zes over is. Bij mij werkt dat niet zo,
vanwege tumoractiviteit. Ik ga met
een gebroken rib de kist in, dat vind
ik zo'n raar idee.''
Inmiddels reist Judith niet meer
met de bus. Ze kookt ook niet meer,
laat staan dat ze nog boodschappen
doet. Haar man Antoon zorgt full
time voor haar in hun appartement
tegenover de Westergasfabriek.
,,Soms lukt het me niet eens mijn ei
gen sokken aan te doen. Ik zie steeds
meer dingen wegvallen die ik een
paar weken geleden nog kon.''
Loslaten, heet dat. ,,Als je niet los
laat, kun je niet doodgaan'', zegt de
geboren Groningse, die al haar halve
leven in Amsterdam woont. Het be
gint al als je ziek wordt. Steeds op
nieuw moet je afscheid nemen. Eerst
werkt behandeling A niet meer, dan
kun je B afschrijven en uiteindelijk is
ook C niet meer effectief. ,,Dan merk
je dat je steeds dichter bij het einde
komt. Het is een heel langzame
dood.''
Behalve Magere Hein staat er nie
mand voor je te applaudisseren als je
de hindernisbaan van het lijden met
succes hebt afgelegd. Er volgt geen
beloning. Dat is zuur, vindt Judith.
Op de eettafel ligt in de zon haar
boek te schitteren. Ze pakt het op en
glimlacht. Het is zo mooi omdat het
tastbaar is, zegt ze en ze weegt het
even in haar handen. Al die jaren
hield ze een blog bij op internet. Nu
heeft ze haar stukjes gebundeld in
het boek Zonder handleiding in de
wachtkamer. De presentatie was in
oktober. Wonderwel had ze toen een
goede dag.
Ze vindt het fijn te horen dat men
sen zich herkennen in haar verhalen,
of erdoor geraakt worden. Maar het
liefst krijgt ze reacties van medici:
dokters die zeggen lessen te trekken
uit haar woorden. Ze zou zo graag
zien dat er in ziekenhuizen meer
aandacht komt voor de psychische
kant van ongeneeslijk ziek zijn.
Zelf voelde ze zich aan haar lot
overgeleverd. De prognose werd door
een arts op zeer lompe wijze mede
gedeeld. Ze was niet meer te redden
en zonder uitleg schoof hij over tafel
een recept naar haar toe. ,,Het zou
De dag
van de
euthanasie
is al in
haar
agenda
omcirkeld
helpen als er vanaf het begin een aan
spreekpunt was geweest. Dat de on
coloog bij het slechtnieuwsgesprek
had gezegd 'ik weet dat dit een verve
lende boodschap is, maar je kunt zo
even binnenlopen bij die of die voor
verdere ondersteuning'.
Ziek zijn is al eenzaam genoeg. Fa
milie en vrienden trekken thuis de
deur achter zich dicht en hebben hun
eigen leven; zij staat met de kanker
op en gaat ermee naar bed. Judith
sloot zich aan bij de patiëntenadvies
groep van Borstkankervereniging
Nederland (BVN), bezocht congres
sen en gaf wetenschappers feedback
op onderzoek. ,,We willen patiënten
informatie zo helder mogelijk krijgen
en er is een checklist gekomen: waar
moet je op letten tijdens een gesprek
met je arts? De mensen die na mij ko
men, hebben daar iets aan. Het voelt
fijn om van betekenis te zijn, je wilt
niet zomaar verdwijnen."
Ze ging ook bij een kankerpraat
groep in het Ingeborg Douwes Cen
trum (voor psychosociale zorg). Met
acht begonnen ze, na zes begrafenis
sen zijn er nog twee over. ,,Tussen
ons ontstond een gek soort vriend
schap. We gingen soms samen een
taartje eten. Toen kwam het moment
dat we niet meer bij elkaar konden
komen, omdat ik zo slecht werd. Dat
is hard hoor, dan komt die eenzaam
heid dubbel terug."
Judith is filmproducent en was
mede-organisator van een Aziatisch
filmfestival. Zelf heeft ze Indische
ouders. Met kerst kookt ze traditio
neel een Indonesische maaltijd. ,,Dit
jaar heb ik alle recepten uitgeschre
ven en mijn dochter van 24 - ze
woont vlakbij - heeft alles voor het
eerst from scratch gekookt. Ik gaf aan
wijzingen. Ze was trots toen het alle
maal was gelukt. 'Nu kun je het zelf',
zei ik.''
Weer iets losgelatenLangzaam,
zegt Judith, komt er een bepaalde
rust over haar. Het verdriet om din
gen die ophouden, wordt minder.
Alsof ze langzaam wegzweeft. Tot ze
straks alleen nog energie is. Het om
hulsel vergaat, maar zij blijft. ,,Daar
ben ik van overtuigd.''
GO ZATERDAG 12 JANUARI 2019
Annemarie Haverkamp praat met mensen over hun leven en het einde dat nadert.
gevaarlijk
De motoren stoten
uitlaatgassen uit, waar
onder koolmonoxide.
Deze gassen zijn zwaarder dan
lucht en blijven zweven op het water.
windrichting
publiceerde GGD-richtlijn 'Koolmonoxide in
woon- en verblijfsruimten'.
Judith Mulder,
filmproducent
Wilt u ook
uw verhaal
vertellen?
Annemarie@
persgroep.nl
-Maarten van der Weijden dwong
veel respect af met zijn (niet
voltooide) Elfsteden-zwemtocht.
Volgens chemisch technoloog
Van Slooten stopte hij vroegtijdig
door koolmonoxidevergiftiging,
ook al was zijn eigen volgboot een
elektrische. fotos remko de waal/anp
