Maarten van der Weijden 'liep serieus gevaar' bij zwemtocht
18
Dat koolmonoxide in huis
een sluipmoordenaar kan
zijn, is wel bekend. Maar
ook in de 'frisse'
buitenlucht zijn er risico's,
waarschuwt chemisch
technoloog René van
Slooten. Maarten van der
Weijden was er onlangs
slachtoffer van, meent hij.
Risico's
Verdronken, zo luidde in eerste
instantie de doodsoorzaak van
de 16-jarige Amerikaanse Raven
Little-White (16). Tijdens een
vaartocht met vrienden gleed ze
in 2016 vanuit het niets vanaf de
achterzijde van de motorboot het water in.
Raven sprak tijdens haar laatste noodlottige
minuten met een vriendin, zo bleek uit een re
constructie. Terwijl haar vriendin in mum van
tijd misselijk en duizelig werd en gedesoriën
teerd contact zocht met de anderen elders op
de boot, lette niemand meer op Raven.
Later toxicologisch onderzoek gaf nog meer
prijs: zittend vlak boven de motor waren de
meisjes acuut vergiftigd door de uitlaatgassen
met een zeer hoge concentratie koolmonoxide.
Haar vriendin redde zich ternauwernood, de
krachteloze Raven viel in het water.
Koolmonoxide (CO) is een reukloos, kleur
loos en smaakloos gif- en zenuwgas dat veel
gemakkelijker in het bloed wordt opgenomen
dan zuurstof. Zelfs met voldoende frisse lucht
in de buurt wordt het zuurstoftransport in de
bloedbaan belemmerd. 1 procent CO (in de
volksmond ook wel kolendamp) in de lucht
leidt binnen tien seconden tot bewusteloos
heid en binnen tien minuten tot de dood.
Maar ook een langdurige blootstelling aan la
gere concentraties kan zorgen voor (chroni
sche) lichamelijke of psychische klachten. De
Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) schreef
daar in 2015 een alarmerend rapport over.
Aangenomen wordt dat jaarlijks in Neder
land vijf tot tien dodelijke slachtoffers en en
kele honderden gewonden vallen door bloot
stelling aan CO in afgesloten ruimtes. Een aan
tal dat volgens de onderzoeksraad in werkelijk
heid waarschijnlijk nog drie tot vijf keer groter
is.
Maar daarmee is nog niet alles verteld, zegt
chemisch technoloog René van Slooten (74).
Ook in de buitenlucht loert gevaar, zoals in het
geval van de 16-jarige Raven. In eigen land zag
hij afgelopen augustus wat koolmonoxide met
een mens kan doen. En dat was niet de eerste
de beste: voormalig olympisch kampioen
Maarten van der Weijden, die probeerde de
Elfstedentocht zwemmend af te leggen.
Hij moest na drie dagen en 163 van de totale
200 af te leggen kilometers zijn poging opgeven.
,,Niet alleen door sterk vervuild water en uitput-
ting'', zegt Van Slooten. ,,Op basis van de vele
beelden meen ik dat ook een koolmonoxidever
giftiging hem dwong te stoppen."
Van Slooten schreef er een alarmerend artikel
over in opiniekrant Argus. Ook sprak hij uitvoe
rig met de Amerikaan Albert Donnay, CO-ex
pert en oprichter van het Carbon Monoxide In
stitute. Die deelt zijn vermoeden.
,,Hoe geweldig ik zijn prestatie ook vind, Van
der Weijden is door het oog van de naald ge
kropen'', meent Van Slooten. ,,Niemand beseft
hoe extreem gevaarlijk motorboten kunnen
zijn. Omdat ze geen katalysator hebben, kun
nen hun uitlaatgassen tot ruim honderd keer
zoveel CO bevatten als auto's.''
Verschillende boten - waarvan sommige met
zware aggregaten - voeren met een continu sta
tionair draaiende motor. „Daardoor was de CO-
uitstoot nog aanzienlijker dan bij hogere snelhe
den. Bovendien blijven zwaardere, gekoelde uit
laatgassen op het water zweven. Precies daar
waar hij door inspanning vaker en dieper adem
haalde dan gebruikelijk. Niet altijd, maar op ver
schillende momenten stond de wind op hem
gericht of zwom hij door sloten die door wallen
werden begrensd. Daardoor kon hij geregeld
met het gifgas te maken krijgen.''
Artsen
Van der Weijden zegt zich, na overleg met zijn
artsen, niet te herkennen in de zorgen van Van
Slooten en Donnay. Hard bewijs is er ook niet:
een CO-meting is destijds niet uitgevoerd.
Toch is het artikel van Van Slooten een on
derwerp tijdens het volgende overleg van een
landelijke GGD-werkgroep van medische mi
lieukundigen. Die buigt zich momenteel over
een herziening van de verouderde, in 2008 ge-
ZATERDAG 12 JANUARI 2019 GO
'Kolendamp' ook buiten
ARNOUD KLUITERS
Uit een rapport van de Onder
zoeksraad voor Veiligheid (2015)
blijkt dat 46 procent van de onge
vallen met koolmonoxide gebeurt
met een cv-installatie; vaak mo
dern en goed onderhouden.
Bij volledige verbranding van
koolstofhoudende stoffen (hout
en fossiele brandstoffen) re
ageert de koolstof met de zuur
stof en ontstaat koolstofdioxide
(CO2). Maar bij een gebrek aan
zuurstof of een te lage verbran-
dingstemperatuur kan onvolle
dige verbranding plaatsvinden.
Dan ontstaat koolmonoxide (CO).
Geisers, gasfornuizen en gaska
chels zijn bekende risicobronnen.
„Zorgelijk is dat veel hulpverle
ners de klachten niet herkennen'',
zegt Van Slooten. „Terwijl een
eenvoudige bloed- of blaastest al
snel uitsluitsel kan geven over
koolmonoxidevergiftiging.''
