II
Ik misse éên kaorte...
5
Streektaal
Ziekenhuisopnames volgen, maar
niemand die Leon kan helpen. Pas
een jaar later, tijdens een revalida-
tie-programma in Breda, volgt de
diagnose: een verwaarloosde
zware hersenkneuzing met een
klassieke vorm van whiplash. De
jaren erna moddert Leon door, zo
als hij zelf zegt.
Basispijn
Vier jaar na het ernstige ongeval
gaat de uit Kruiningen afkomstige
predikant aan de slag bij een paro
chie-gemeente in Sint Pancras, bij
Alkmaar. Ook werkt hij als docent
aan de Vrije Universiteit in Am
sterdam. ,,Mijn belastbaarheid
nam toe, maar ik heb altijd hoofd
en nekpijn. Tot de dag van van
daag. Het is een basispijn, maar
soms vlamt het op. Dat kan een
paar dagen en soms een paar we
ken duren. Maar als het echt patat
is, duurt het maanden."
Als hij het in 2010 weer aandurft
om op de racefiets te stappen,
klapt hij tijdens een rondje Texel
met 35 kilometer per uur op een
fietspaaltje. Twee jaar later valt hij
van een trap in een verpleeghuis
waar hij als predikant net mensen
Je nek is een soort
Utrecht Centraal
Station; als daar wat
fout gaat, gaat er van
alles fout
had bezocht. Een operatie volgde,
net als vele behandelingen bij ver
schillende fysiotherapeuten. Een
neuroloog stelt in december 2013
vast dat Leon een viervoudige nek-
hernia heeft. Drie jaar later blijkt
ook dat hij een posttraumatische
stressstoornis heeft. ,,Dat is iets
voor Irak-veteranen, dacht ik."
Leon woont dan inmiddels in
Kampen, waar hij ook doceert aan
de Theologische Universiteit. ,,De
hernia is gemuteerd naar artrose.
Artsen zeggen dat er niets meer
aan te doen is. Ik verwijt niemand
iets, maar in het begin zijn mijn
klachten niet goed opgepakt."
Leon is nog steeds onder behan
deling bij fysiotherapeuten, maar
is wel rustiger en alerter gewor
den. ,,Er wordt nog steeds onder
zoek gedaan. Je nek is een soort
Utrecht Centraal Station; als daar
wat fout gaat, gaat er van alles
fout."
Kustmarathon
Een jaar geleden daagt zijn fysio
therapeut hem uit om een mara
thon te gaan lopen. Leon kiest voor
Amsterdam. Een vriend van hem
die destijds ook meedeed aan de
zwemwedstrijd, fervent hardloper
Gert van der Vinden uit Bigge-
kerke, loopt met hem mee. Leon
klokt 4 uur en 20 minuten. ,,Het
was een persoonlijke verwonde
ring."
Ondanks alles geeft Leon niet
toe aan de dagelijkse pijn. ,,Dat zit
deels in de genen en het karakter.
Ook spelen spiritualiteit en geloof
een rol. Niet in de zin dat elk lijden
zin heeft of moet hebben. Nare
dingen gebeuren. Maar voor mij
geldt wel dat ik aan lijden zin kan
geven."
Stiekem denkt Leon aan zijn vol
gende doel: de marathon van
Zeeuws-Vlaanderen of van Rotter
dam. ,,Als het allemaal goed gaat,
wil ik ooit nog eens de Kustmara
thon doen. Wat is nou mooier dan
finishen in Zoutelande? De plaats
waar ik zoveel heb gewandeld,
hardgelopen, gezwommen en zo
veel heb afgezien. Dan zou de cir
kel rond zijn."
van rechts komen en was nat van
het zweet. Als ik naast een raam
zat, zag ik het kapot gaan. Ik zag
vliegtuigen, kinderschedels tegen
de muur, bloed en de vloer zakte
onder me weg."
Ook valt Leon regelmatig, of hij nu
in de tuin werkt of op zijn fiets zit.
,,Overal in huis lagen briefjes
waarop ik schreef waar mijn spul
len lagen, maar dan was ik weer
briefjes kwijt."
In een hróte mande in de weun-
kaemer leie meer dan 70 kerstka-
orten. Nog even en me haen ze
wegdoe. Een paer jaer gelee waere het
er nog meer dan onderd. Di bin d'r
dus eêl wat an 't afbouwen. Ik dienke
d'r eigenlijk over om d'r gewoon êle-
maele mee te stoppen en het geld
da'k er an spendere an een goed doel
te schienken. Mè het bluuft bie voor
nemens..! Misschien volgend jaer!
Éên kaorte ebbe ik, begriepelijk na
tuurlijk, gemist dit jaer. Dat was de
traditionêle wens van Lein de Wolf.
Ieder jaer kreeg ik zó'n wens. En Lein
beperkte z'n eihen nooit tot het al-
leên vermelden van z'n naeme. Ie
maekte aoltied melding van z'n war
dering vó m'n dialectstikjes. Wenste
me d'r vee succes mee en besloót
nóha es mee een bekend citaat van
z'n: 'Da aoles mag groeie en bloeie as
de stokvissen in Noorwegen'.
Lein. In de zestiger jaeren zat 'n
ineêns in de voetbalbus van de
Meêuwen, weggedoke in een winter
jas, mee as supporter nè Woudri-
chem. Pas op de trugweg leerde me
Lein kenne. Ie hieng nest chauffeur
Wim zitte, pakte de microfoon en
begon de wedstrijd van die middeg
nog een keer te verslaen. In de stijl
van z'n hróte idool Theo Koomen. In
terviews, nieuwtjes en uutslaegen
volgde. Z'n 'langs de lijn' hieng deu
tot in Zoetelande, onderbroke deu
een stop in De Raayberg in Bergen op
Zoom. Lein was nie mi weg te dien-
ken bie onze uutwedstrijden, de
trugreis was een cabaret hore, mee
Lein as presentator. Zó ei Lein ons
jaeren vermaekt. Ie sprak aoltied in
de 'overdrievende vurm' mè dat
maekte Lein uniek in z'n soort.
Wereldberoemd
Lein kon en dee meer. Vee vriewilli-
gerswerk vó de Meêuwen, een eihen
programma bie omroep Zeêland en
ie wier wereldberoemd in Walchere
as 'an-mekaore-luller' bie 't rin-
krieën. Ie kon d'r wat van, zittend op
de karre van de 'notabélen', mee een
nie te stoppen waeterval van woor
den. Badgasten en 'eihen volk' genóte
van z'n verhalen b.v. over de 'gladia
toren uut Buiskerke' en onderd an
dere onderwerpen. As ik ook es even
hieng kieke en luustere in Zoetelande
moest 'n m'n anwezigheid aoltied
openbaer maeke. Mee datzelfde ge
voel vó overdrieven wier ik dan in't
zunnetje gezet as 'de legendarische
linksbuten uut het sterrenelftal van
de zestiger jaeren' Ik ore im 't nog
zeie..) Badgasten keke me dan onge
lovig an
Het za stil weze zonder de te on
verwacht en vee te vroeg gestorve
Lein de Wolf. Me zulle z'n uutsprae-
ken en citaten misse. Hin 'formida
bel', hin 'gladiatoren' hin 'buten ca
tegorie' mi. Vó ons bluve nog de her
inneringen an 'die man van het
woord' en rest ons een leste 'Cha-
peau
dinsdag 8 januari 2019
PC
blauw gevaar van rechts komen
Leon van den Broeke heeft na twaalf jaar revalideren de kustma-
rathon op zijn wensenlijstje staan. foto dirkjan gjeltema
-Leon van den Broeke
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Frans
van der Heijde in
het Walchers.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
