Dit kan er gebeuren als je wordt 'gegaslight'
Als een partner,
vriend of familielid
de werkelijkheid
verdraait en doet
alsof het aan jou
ligt, dan bestaat de
kans dat je wordt
'gegaslight'. Lees hier
wat er dan gebeurt.
'Je loopt kans
op een depressie als
jouw zelfvertrouwen
wordt geschaad'
5
Psycholoog Robin Stern (67)
heeft meer mensen moeten
helpen dan haar lief is. In
haar boek Het Gaslighteffect,
verborgen narcisme - sinds
twee weken verkrijgbaar in het Neder
lands - legt Stern uit waarom deze
vorm van manipulatie zo ernstig is.
Als een ander jou voortdurend aan het
twijfelen brengt, komt je geestelijke
gezondheid in gevaar. Een narcistische
partner zoekt bijvoorbeeld ruzie door
te zeggen: 'Flirt niet zo met die vent',
terwijl je dat helemaal niet doet. Of je
moeder roept: 'Ik snap
niet dat jij mij zo ver
waarloost', terwijl je
goed voor haar
zorgt. Het effect: jij
voelt je schuldig.
Een gaslighter kan een dierbare zijn,
maar ook een leidinggevende die
veinst dat hij je steunt en je toch psy
chisch onderuithaalt. In een milde
vorm krijg je er een ongemakkelijk
gevoel van: waarom voel ik me na af
loop van een gesprek met hem zo rot?
'Gegaslight worden' tot je zelfvertrou
wen verdwijnt, vergroot volgens Stern
het risico op een depressie.
Zij onderscheidt drie typen gas-
lighters: de romantische geliefde, de
aardige kerel en de intimidator. En ja,
ze gaat ervan uit dat de meesten man
zijn en de gaslightee in de regel een
vrouw is. Voor elk typen geldt dat hij
gelijk wil hebben; dat voedt zijn eigen
waarde en gevoel van controle. Twijfel
je aan hem, dan ontsteekt hij in woede
of straft hij je op een andere manier.
Stern ziet dat vrouwen dit vaak laten
gebeuren en hun emoties en stand
punten negeren, omdat ze de goed
keuring van de ander het belangrijkst
vinden.
DRIE TYPEN
O De romantische
geliefde
De aardige kerel Q De intimidator
TIPS
Wat doe je als je
in zo'n relatie zit?
0 Luister nooit naar kritiek die
bedoeld is om je te kwetsen.
Je verdient dat niet, zelfs als er
een kern van waarheid in schuilt.
GO ZATERDAG 29 DECEMBER 2018
Ben ik nu gek aan het
worden of hoe zit het?
CATHÉRINE VAN DER LINDEN
In de film 'Gaslight'
is een man voortdu
rend bezig zijn vrouw
psychisch te onder
mijnen. Zij raakt
daardoor compleet in
de war. foto hollandse
Hij laat in het begin van de relatie
dagen niets van zich horen of
komt uren na etenstijd binnen,
wimpelt je commentaar weg met
een fles champagne of filmkaart
jes en zegt: „Schatje, waarom
doe je zo moeilijk?" Deze gas
lighter gedraagt zich lang als een
ridder op het witte paard. Uitein
delijk blijkt het onmogelijk om
contact te maken op emotioneel
niveau. Dit type is het ene mo
ment lief en innemend, en dan
ineens weer lomp en ongevoelig.
Deze man wil overkomen als
een redelijk en goed mens en
reageert zogenaamd toegeeflijk
als hij zijn zin niet krijgt, maar
voelt diep vanbinnen minachting
voor je. Deze nareist is niet aar
dig voor je omdat hij om je
geeft, maar om te bewijzen hoe
geweldig hij is. Net als bij type 1
wisselen positief en negatief
gedrag elkaar af. Als partner
van 'de aardige kerel' voel je je
vaak eenzaam en afgewezen.
De term gaslighting komt uit
de Amerikaanse film Gas-
light (1944). Hierin is een
charmante man voortdurend
bezig zijn vrouw psychisch
te verzwakken, terwijl hij doet
of hij van haar houdt. Hij
draait uiteindelijk stiekem de
gastoevoer van de lampen
lager en zegt, als ze daarover
begint, dat zij zich vergist. Zij
twijfelt steeds meer aan zich
zelf en wordt uiteindelijk gek.
Stern beschrijft de intimidator
als iemand die pest, tekeergaat
en je vernedert, vaak in het bij
zijn van anderen. En dan zegt hij
doodleuk: „Het was maar een
grapje." Zijn woedeaanvallen
en/of urenlange zwijgen ge
bruikt hij als wapen om zijn zin
te krijgen. Eigenlijk ben je bang
voor hem. Als je een relatie hebt
met een intimidator, krijg je vaak
lichamelijke en geestelijke
klachten.
O Je verandert een gaslight-
relatie pas als je bereid bent
eruit te stappen. Al hoeft dat niet
altijd, zegt Stern. Gaslighten
werkt alleen als jij gelooft wat de
ander over je zegt, en als je bij
hem in een goed blaadje wil
staan. „Je moet accepteren dat
de ander nooit zal denken dat jij
gelijk hebt", zegt Stern.
Pas op voor 'de valkuil van
verklaren'. Door het gedrag van
de nareist rationeel te analyse
ren, denk je misschien dat je
meer controle krijgt over wat er
gebeurt. „Schrijf liever op wat in
jullie gesprekken wordt gezegd
en wat jij dan voelt. Dan kan je
gemakkelijker duidelijk maken
wat je wel en niet wilt ('ik vind
het niet fijn als je zo over mijn
ouders praat')."
O Breng tijd door met iemand
die jou kent en van je houdt. „Als
hij of zij ziet dat het niet goed
met je gaat, geloof die persoon
dan."
0 Stop met in discussie gaan
of de ander te vragen zich rede
lijk op te stellen. „Doe daar
gewoon niet meer aan mee."
O „Kun je de relatie niet beëin
digen, misschien omdat de gas
lighter een vader of vriend is,
zorg er dan voor dat je hem niet
beledigt. Laat hem geen ge
zichtsverlies lijden. Bedenk dat
een gaslighter geen slecht mens
is, maar zich rot gedraagt."
