DE JAARWISSELING
12
ZOMER WEERRECORDS
2018 gaat de boeken in als jaar waarin het maar niet
regende. De zomer zinderde en duurde eindeloos. En dat terwijl
het jaar juist uitzonderlijk nat begon. Een terugblik in drie aktes.
Wat maakte 2018 memorabel? Een serie verhalen
waarin we terugblikken en vooruitkijken aan de hand
van de grote en kleine gebeurtenissen.
Hoek van Holland, 3 januari 2018
Weggedoken in sjaals en capuchons kijken hon
derden mensen op de kade toe hoe de enorme
armen van de Maeslantkering zich langzaam slui
ten. Een machtig gezicht. Terwijl een aanzwel
lende westerstorm over het land raast, temt het
sluitstuk van de Deltawerken de golven in de
Nieuwe Waterweg. En niet alleen daar: voor het
eerst in de geschiedenis van Nederland gaan de vijf
grote stormvloedkeringen tegelijk dicht.
Harold van Waveren van Rijkswaterstaat kijkt
genietend toe. „We hebben iedereen opgepiept om
te zorgen dat Nederland droge voeten houdt. Voor
deze extremen zijn na de Watersnoodramp van
t953 de Deltawerken gebouwd."
Zelf zag hij als klein jongetje de Oosterschelde-
kering verrijzen. „Ik ben geboren op Schouwen-
Duiveland. Eerst was ik boos op Rijkswaterstaat,
dat ze ons strand kwamen verpesten. Tot ik, aan de
hand van mijn opa, de zestig pijlers zag. Elk zo
groot als een kathedraal. Prachtig! Zo'n kering
wilde ik zelf ook wel bouwen."
Dat bouwen kwam er niet van, maar als water-
veiligheidsspecialist mag hij de stormvloedkerin
gen nu wel bedienen.
En niet alleen de Deltawerken. Want na de storm
volgt hoogwater op de grote rivieren. Om overstro
mingen te voorkomen, zetten Rijkswaterstaat en
de waterschappen op talloze plaatsen in het land
gemalen aan en sluizen open om overtollig water
uit te laten. De Rijn voert bij Lobith een indruk-
Extreem
droog jaar
wekkende hoeveelheid van 7500 kubieke meter
water per seconde aan. Dat kunnen de rivieren niet
kwijt als de waterkeringen aan de kust dicht zijn.
Dus stroomt er water in de Noordwaardpolder
bij de Biesbosch, waar boerderijen speciaal voor
zulke situaties op terpen zijn gebouwd. En in de
extra geul die bij Nijmegen langs de Waal is gegra
ven. Ook dat is voor het eerst.
De nevengeul is het sluitstuk van tientallen
'Ruimte voor de Rivier'-projecten die na de over
stromingen van T995 zijn bedacht om te zorgen dat
we droge voeten houden. Ook deze waterwerken
doen exact wat ze moeten doen, concludeert Van
Waveren tevreden. „Ik sprak een correspondente
van een Duitse krant. Zij had van haar baas op haar
kop gekregen; hij dacht dat ze zat te slapen. Want
in heel Europa leidt het hoge water tot overstro
mingen; dan moeten er in het lage Nederland toch
zéker slachtoffers zijn? Nou, niet dus."
In plaats van ellende leidt het hoogwater in het
rivierengebied tot waterpret: de Nijmeegse neven
geul blijkt een perfecte wildwaterkanobaan.
Den Haag, 2 augustus
Het lijkt wel alsof alle journalisten die niet met
vakantie zijn, zich hebben verzameld in het mi
nisterie van Infrastructuur en Waterstaat. Het cri
sisteam van Rijkswaterstaat, de waterschappen,
het KNMI en de overheid belegt hier een perscon
ferentie over de aanhoudende droogte. De zaal
puilt uit.
Het is al weken zó heet, en al maanden zó droog,
dat mensen zich zorgen beginnen te maken. Komt
er straks nog wel water uit de kraan? Soms is het
kraanwater bruinig, door de lage druk. In België
zijn al verboden afgekondigd om zwembaden te
vullen, auto's te wassen en tuinen te besproeien.
De Nederlandse pers wordt gerustgesteld: zelfs
als er geen druppel regen valt, hebben we dankzij
voorraadbekkens als het IJsselmeer nog voor
maanden genoeg drinkwater. Niettemin kondigt
het crisisteam code oranje af.
De 'verdringingsreeks' treedt in werking: het
schaarse water dat er nog is, moet eerst worden be
nut om te voorkomen dat kurkdroge veendijken
barsten (zoals in 2003 in Wilnis) en kwetsbare na
tuur onherstelbaar beschadigd raakt. De landbouw
en scheepvaart staan bij de verdeling achteraan in
de rij.
Het zoute zeewater rukt via de Nieuwe Water
weg op tot Gouda, doordat er te weinig tegendruk
is van zoet water uit de grote rivieren. Om te voor-
ËÉÉhÊSk is
komen dat natuurgebieden, akkers en weilanden
in het Groene Hart verzilten, wordt daar via een
andere route door sluizen en gemalen meer water
heen geleid. De waterstand in de Waal bij Tiel zakt
daardoor nog verder. Bij Lobith komt nog maar 950
kubieke meter water per seconde het land binnen,
de helft minder dan normaal. Voor binnenvaart
schippers is het filevaren.
De temperatuur van de Rijn loopt op tot een tro
pische 28 graden. Overal in het land duiken blauw-
alg en botulisme op. Duizenden vogels en vissen
leggen het loodje. In de heetste zomer ooit regent
het zwemverboden.
De droogte heeft Nederland verrast, zegt Van
Waveren. „In Nederland had het afgelopen winter
veel geregend, in de Alpen is heel veel sneeuw ge
vallen. Daardoor was de kans op watertekorten
juist klein." In juni kregen boeren in het zuiden en
oosten de eerste beregeningsverboden om de oren.
„Dat is niet zo bijzonder: op de hoge zandgronden
zijn we helemaal afhankelijk van grondwater. Maar
in de rest van het land kunnen we de waterstanden
doorgaans heel goed regelen via de rivieren: we
kunnen water naar Zeeland sturen of naar Oost-
Groningen. Dat de Rijn daar nu te weinig voor aan
voert, is uitzonderlijk."
Zeifis de watercoördinator op dat moment op
vakantie in Zwitserland, aan de bron van de Rijn.
Met eigen ogen ziet hij wat Nederland komende
zaterdag 29 december 2018
GO
De grote droogte
na de natte start
Annemieke van Dongen
Er is sprake van droogte
als er lange tijd meer
water verdampt dan
dat er regen valt.
In 2018 kwam dat
neerslagtekort ruim
boven de 300 mm
en naderde
recordjaar
1976.
291218 BRON: KNMI APRIL
Harold van Wave-
ren. FOTO MARCO OKHUIZEN
1976,
MEDIAAN (1gQ
■METINGEN SINDS 1906
■-•
