Zeeuwse economie loopt in 2019
tegen grenzen van de groei aan
Franse veteraan Hamon overleden
Quota schol en tong lager, maar
vissers hebben andere zorgen
WKmÊSmm
8
Lawaai van
boten, heien,
explosies en
seismisch
onderzoek
naar de
zeebodem
beïnvloeden het
onderwater
leven. Ze
kunnen zelfs
dodelijk zijn. En
een vis kan
geen oordopjes
in doen.
LAWAAI ONDER WATER INVLOED OP ZE
De economie doet in alle provincies
een stapje terug. Vooral de krappe
arbeidsmarkt remt de groei van de
productie. In Zeeland slaat het ge
brek aan vakkrachten dubbel hard
toe. Zeeland kent de laagste werk
loosheid van alle provincies: slechts
2,8 procent. 5000 mensen zoeken
op dit moment werk. De krappe ar
beidsmarkt treft niet alleen Zee
land. Ook het noorden, zuiden en
oosten hebben er last van. Deson
danks ziet ING nog wel rek in de ar
beidsmarkt. Bijvoorbeeld in
Zeeuws-Vlaanderen is er nog een
flinke groep laag opgeleide jonge
ren zonder baan.
Alleen in de Randstad (Noord-
Holland, Zuid-Holland, Utrecht) en
Krappe arbeidsmarkt
en industrie
temperen groei
Zeeuwse cijfers
Flevoland blijft de economie bo
vengemiddeld groeien. Daar wordt
geprofiteerd van een toenemende
bedrijvigheid en een sterke bevol
kingsgroei die zorgt voor meer be
stedingen in de detailhandel en de
horeca. Met percentages rond de 2,5
procent is de groei wel lager dan in
2018. Flevoland was dit jaar goud
haantje met 3,3 procent economi
sche groei.
Naast de krappe arbeidsmarkt
speelt ook de beperkte groei van de
wereldhandel een rol. In een han
delstand als Nederland werkt dat
meteen door in de industriële pro
ductie. Zeeland kent met de Ka
naalzone en in mindere mate in het
Sloegebied een fors industrieel
cluster, dat een grote rol speelt in de
economische groei van de provin
cie.
Middenmoot
Zeeland staat in de groeiranglijst in
de lagere middenmoot. Tussen
2008 en nu is het bruto binnen
lands product van Zeeland met
8 procent gegroeid. Ter vergelijking:
Noord-Holland haalt ruim 20 pro
cent groei over die periode. Het
bruto binnenlands product is wat
er met de productie van goederen
en de levering van diensten is ver
diend.
Donatien Hamon was de laatst le
vende Fransman die in mei 1940 op
Beveland tegen de Duitsers heeft
gevochten. In 2017 kreeg hij nog de
erepenning van de gemeente Ka-
pelle. Dat gebeurde op de dag dat hij
102 jaar oud werd. De toenmalige
burgemeester Anton Stapelkamp
reisde samen met Andries Looijen
en Louis Brugghe van oorlogsmu
seum Vitality naar Derval (tussen
Rennes en Nantes) om Hamon de
erepenning en de bijbehorende
oorkonde te overhandigen.
Looijen bezocht Hamon op zijn
laatste zeven verjaardagen, meestal
samen met Brugghe. De laatste
keer, in oktober van dit jaar, was de
toestand van Hamon al vrij fragiel.
„Zijn gezondheid ging hard achter
uit. Hij lag veel op bed", aldus
Looijen. „Maar hij leefde echt op
toen wij er waren. Ik ben blij dat we
dit voor hem hebben kunnen
doen."
De Franse veteraan raakte in mei
1940 zwaargewond bij de strijd te
gen de Duitsers. „Een kogel trof zijn
milt, long en ingewanden. Zijn toe
stand was zeer kritiek. In het St. Jo-
anna-ziekenhuis in Goes werd hij
door een rooms-katholieke geeste
lijke zelfs bediend met het Heilig
Oliesel voor stervenden."
Hollands hart
De Fransman is altijd blij geweest
met de goede verzorging die hij
heeft gekregen in het ziekenhuis in
Goes. Met één van de verpleegsters
heeft hij tot aan haar dood contact
gehouden. Looijen: „Hij zei altijd:
'Ik denk dat ik Frans bloed heb en
een Hollands hart, omdat ik zo goed
ben verzorgd en opgevangen.' Ha
mon wordt zaterdag begraven en
daar zullen wij ook weer naartoe
gaan."
De Europese ministers van Visserij
hebben in het traditionele einde-
jaarsberaad in Brussel het tongquo
tum 2019 met 20 procent verlaagd
ten opzichte van dit jaar. De daling
komt overeen met het advies dat in
ternationale visserijbiologen eerder
uitbrachten.
De hoeveelheid tong in de
Noordzee is groot, hebben de visse
rijbiologen vastgesteld, maar de ei
sen waaraan de visbestanden op de
lange termijn moeten voldoen, zijn
aangescherpt. De inzet van Neder
land was het tongquotum gelijk te
houden in 2019, maar dat is mislukt.
Tong is de belangrijkste vissoort
De zee zit vol vis, maar
quota gaan omlaag om
ook in de toekomst te
kunnen vissen
voor Zeeuwse vissers, gevolgd door
schol. Het scholquotum gaat 12 pro
cent omlaag. De hoeveelheid schol
in de Noordzee is ongekend groot,
maar ook hier huldigt men het bio-
logisch-politieke principe van
'duurzaam oogsten'.
De verlaagde tong- en scholquota
hoeven weinig gevolgen te hebben
voor Nederlandse vissers. Die zijn
ook in 2019 waarschijnlijk hoog ge
noeg. Quota worden de laatste jaren
niet volgevist. Van het tongquotum
was 7 december 62 procent opgevist
en van het scholquotum slechts 42
procent.
Johan Nooitgedagt, voorzitter
van de Nederlandse Vissersbond,
is teleurgesteld, maar hij stelt tege
lijkertijd dat de verlaagde quota zo
langzamerhand de minste zorg zijn
van Nederlandse vissers. De moge
lijke sluiting van Engelse viswate
ren vanwege de uittreding van
Groot-Brittannië uit de Europese
Unie, de bouw van windmolenpar
ken en de onzekere toekomst van
de pulskorvisserij wegen veel
zwaarder, aldus Nooitgedagt.
- - --
gsSppHB
In de haven van Kamperland
onderzochten wetenschap
pers de effecten van een 'la
waaiige' omgeving op vis
sen en andere zeedieren.
Twintig jaar geleden wezen zee
biologen voor het eerst geluid
aan als vermoedelijke doodsoor
zaak van gestrande walvissen.
„Diepduikende walvisachtigen,
die je normaal nooit aan de op
pervlakte ziet, spoelden aan op
stranden en stierven. Niemand
snapte waardoor", zegt onder
zoeker Hans Slabbekoorn. De ge
boren Middelburger, nu woon
achtig in Amstelveen, is universi
tair hoofddocent in Leiden. Slab
bekoorn geeft les in gedragsbio
logie en bioakoestiek: de invloed
van geluid op levende wezens.
Wat de onderzoekers opviel:
op veel plekken waar dode wal
vissen waren aangespoeld, waren
militaire oefeningen met sonar
gehouden. Slabbekoorn: „Sonar
is hoog en ultrasoon geluid. De
marine gebruikt die echopeilin
gen om vijanden te lokaliseren
en om de onderwaterbodem in
kaart te brengen. Veel walvisach
tigen en dolfijnen zijn echter
zeer gevoelig voor deze toon
hoogtes. Ook zij gebruiken echo
locatie om hun omgeving,
prooien en elkaar uit te peilen.
Paniek, kapotte oren of te snel
naar boven zwemmen - met cais
son- of duikersziekte als gevolg -
zouden de strandingen kunnen
verklaren."
Pikdonker
Jammer dat een vis geen oordop
jes in kan doen. Zonder erbij stil
te staan, verstoort de mens met
zijn geluiden de 'stille' onderwa
terwereld. Die is namelijk hele
maal niet stil. Slabbekoorn: „Hoe
vind je in de Noordzee een part
ner? Het is pikdonker, dus je gaat
met z'n allen bij elkaar zwem
men en lokt vrouwtjes door te
roepen: 'Kom maar hier met je
eitjes!' En dan komen de vrouw
tjes, want die hebben sperma no
dig. Andere vissen en zeeëgels
schrapen voedsel van koraal of
rotsen. Dat levert op bepaalde
uren van de dag echt lawaai op.
De larven van oesters, mossels,
kreeften, krabben en vissen wor
den geboren als een zwemmend
donderdag 20 december 2018
GO
De Zeeuwse economie groeit in
2019 minder hard dan dit jaar.
ING Economisch Bureau voor
spelt een groei van 1,7 procent.
Dat is een half procent minder
dan in 2018 (2,2 procent groei).
Vooral de industrie en het ge
brek aan gekwalificeerd perso
neel temperen in Zeeland de
economische groei.
Frank Balkenende
Vlissingen
Donatien Hamon, de laatste
Franse veteraan die in 1940 in
Zeeland heeft gevochten, is
overleden. Dat meldt Andries
Looijen van Oorlogsmuseum Vi-
tality. De oud-militair is 103 jaar
geworden en overleed thuis in
zijn slaap.
Willem Adriaansens
Derval/Vlissingen
Donatien Hamon. foto vitality
Noordzeevissers mogen vol
gend jaar aanzienlijk minder
tong en schol aanvoeren. Pro
blemen levert dat niet op voor
de vissers, de quota voor dit jaar
zijn nog bij lange na niet volge-
vist.
Harmen van der Werf
Vlissingen
,7. V-£?.
Ondine van der Vleuten
Kamperland
A Student-onderzoekers Jeroen Hubert, Annebelle Kok en Kirsten
Timmermans (vlnr) doen geluidsmetingen bij de Grevelingen.
FOTO KIRSTEN TIMMERMANS
