Victor Verster
gevangenis
4Howick: de plaats
van arrestatie
De beelden van Mandela, die na 27 jaar
gevangenschap de poorten van de Victor
Verster-gevangenis uitliep, gingen de
wereld over. Die gevangenis ligt bij Paarl,
tussen de beroemde wijngaarden van de
Oostkaap. Het ziet er exact zo uit als in
1990. De officierswoning bij de gevangenis,
waar Mandela de laatste anderhalfjaar
doorbracht, is op aanvraag via de Nelson
Mandela Foundation toegankelijk. Jack
Swart, de laatste bewaker van Mandela,
geeft er rondleidingen.
In de villa ruikt het muf, alle meubels uit
die periode staan er nog. Boven de favoriete
stoel van Mandela hangt zijn portret. In de
keuken liggen briefjes van Mandela aan zijn
bewaker: Mr. Swart, mag ik de spareribs van
gisteren voor het ontbijt? De twee raakten
bevriend. „Als familie", zegt Swart, die ver
telt hoe Mandela gefascineerd raakte door
de magnetron, zo'n wonder had hij nog
nooit gezien. Keer op keer verwarmde
Mandela er een glas water in.
Swart loopt voorop naar de slaapkamers.
„Eentje was voor zijn echtgenote Winnie
ingericht, maar ze wilde niet in een gevan
genis slapen. Zijn kleinkinderen kwamen
wel."
De tour eindigt bij de ronde poort in de
tuin. Hier stapte Mandela de gevangenis
uit, op naar de vrijheid. In zijn autobiogra
fie beschrijft Mandela dat hij een handvol
toeschouwers verwachtte, er stonden ech
ter duizenden mensen, inclusief veel pers
uit de hele wereld. Toen hij zag dat ook
witte mensen voor hem, een zwarte man,
stonden te juichen wist hij dat de wereld
tijdens zijn gevangenschap was veranderd.
Vier jaar later werd hij de eerste zwarte
president van Zuid-Afrika.
De plaats waar Mandela in 1962 is
gearresteerd, is een van de belangrijkste
herdenkingslocaties voor Zuid-Afrikanen.
Capture site, heet het. Het is een idyllische
plaats langs een landweggetje dat door een
Engels aandoend landschap slingert. Er ligt
een steen op de plaats waar Mandela werd
aangehouden. „Hier zie je mensen zelfs
huilen", zegt Ayandu Ngandeni (24), die
regelmatig hiernaartoe komt, zo ook van
daag. „Mandela beleefde hier zijn laatste
seconden in vrijheid, hij offerde die op om
ons vrijheid te geven."
Ayandu is een bornfree; in democratisch
Zuid-Afrika in vrijheid geboren. „In onze
cultuur hechten we aan onze roots. Daarom
zijn er zoveel herdenkingsplekken." Voelt
hij zich ook vrij? „We zijn er nog niet, maar
als meer mensen denken zoals Mandela
deed, dan komen we er wel." Vlakbij de
plaats van de arrestatie staat een museum
dat Mandela als vrijheidsstrijder en ver
meende terrorist belicht.
Gids
Midden: Bewaker
Jack Swart voor
de officiersvilla in
de gevangenis.
Verzetsheld
De voormalige Victor Verster Prison, de laatste
gevangenis vanwaar Mandela is vrijgelaten.
Mandela Capture Site, R103, Howick, Drakenstein Correctional Centre,
3290 Breede River DC
ZATERDAG 15 DECEMBER 2018 39
