ZEELAND GEBOEKT
Bundel Dichter bij Cats sluit herdenkingsjaar
Natuurlijk
gaat het ook
over slappe
kroketten
ZEELAND 21
Marco van de Plasse ziet de schoonheid van verval en vergankelijkheid. Hij
schrijft over de alom aanwezige herfst in een Zeeuws dorp.
en rij populieren die gekapt wordt.
Een oud boerderijtje dat van el
lende in elkaar zakt. Een oud ha-
ventje dat onder een dijkverzwa-
I ring verdwijnt. Een oude automo
biel die stilletjes onder het woekerende on
kruid verdwijnt. We registreren het wel. Maar
écht zien doen we het zelden. Om verganke
lijkheid tot je te laten doordringen, moet je
een speciale bril opzetten. Marco van de Plasse
deed dat, in Zonnemaire. En schreef zo uit de
losse pols 26 verhalen vanuit de gedachte
'niets is voor altijd, alles is tijdelijk'. Verganke
lijk in Zonnemaire, heet het boek. Grafisch kun
stenaar Saskia Eggink uit Nieuwerkerk voor
zag elke vertelling van een sprekende illustra
tie.
Marco van de Plasse (1950) uit Boxmeer is
schrijver, dichter en theatermaker. Sinds 1990
heeft hij een tekstbureau. Hij publiceerde on
der andere poëzie over de asperge en schreef
ook de sprookjesnovelle De Wilde Zeeuw
(1999). Van 2014 tot 2016 was hij regiodichter
van de Noordelijke Maasvallei. Van de Plasse
en zijn partner brengen elk jaar geruime tijd
door in Zonnemaire. Hij zegt: „Inmiddels heb
ben we daar zeventien jaar een vakantiekeet.
Zo noem ik ons huisje. Het is een bouwkeet
van dertig vierkante meter waarin je kan wo
nen. Het is een mooie plek op Schouwen-Dui-
veland. We voelen ons er erg thuis. Het land
schap en de sfeer zijn er geweldig."
Puppehulletje
In zijn nieuwste boek stapt hij door het
Schouwse dorp en de omliggende polders met
een speciaal oog voor vergankelijkheid. Hij
ziet tastbaar verval, zoals de afbrokkelende
granieten grafsteen van Willemijntje Ro-
meijn op het begraafplaatsje aan de Zuidweg,
de door de Duitsers in 1942 gebouwde schuil
kelder aan de Kijkuitsedijk, het teruggevon
den archief van Nobelprijswinnaar Pieter Zee
man en de bijna vergane peeënweegbrug op
het eind van de Veerdijk. Er is ook verganke
lijkheid, waarvan iedereen weet heeft maar
die niet tastbaar is. Zoals de verdwenen sport
en ontspanningsverenigingen. En vergeten
woorden. In het hoofdstuk 'Puppehulletje'
gaat het over verdwenen bijnamen. De plaat
selijke postkantoorhouder Marinus Verseput
werd 'de mosse' genoemd, de mus. Hij was
nieuwsgierig en werd ervan verdacht tele
foongesprekken af te luisteren in de tijd dat de
draden nog bovengronds liepen. 'Ik dienk dat
'r een mosse op dun draed zit', zeiden de dor
pelingen als de telefoonverbinding haperde.
De schrijver brengt een nachtelijk bezoek
aan boerderij de Zonnehoeve bij de Rietdijk,
één van de donkerste plekjes op Schouwen.
Sterrenwacht Philippus Lansbergen - en niet
Landsbergen, zoals Van de Plasse op pagina 82
schrijft - organiseert er 'kijk- en luisteravon
den'. Ook sterren sterven, al duurt dat soms
miljoenen, miljarden jaren: „In het heelal bo
ven deze stilteplek in Zonnemaire is het één
en al vergankelijkheid."
Mooi eigentijds verval ontdekt Van de
Plasse aan de dijk van Dijkhuisjes op weg naar
Zonnemaire. Daar staat een Citroën CX, in de
jaren zeventig van de vorige eeuw gebouwd
als dochter van de Citroën DS die als 'Godin
van de weg', 'Snoek' of'De Kikkerbek' door
het leven ging. De CX mijmert: „De mei-
doorntakken hangen al een tijdje boven mijn
dak, en een beetje brokkelig asfaltpad met
raaigras en paardenbloemen kietelt m'n vel
gen. Nog even en ik ben ermee vergroeid."
Opeens was er sprake van
een Catsjaar. Niet omdat
de beroemde dichter-
staatsman een rond aantal jaren
geleden was geboren (1577) of
overleden (1660). Maar omdat hij
in 1618 debuteerde met de bundel
Sinne- en Minnebeelden. Oud-pre
mier Jan Peter Balkenende
opende de reeks manifestaties op
7 juli 2018 in de Michaelskerk van
Grijpskerke.
Het initiatief voor de herden
king kwam van Kunst- en Cul
tuurroute Midden-Walcheren.
ZB Bibliotheek van Zeeland
haakte aan en was ook van de par
tij bij de daaropvolgende manifes
taties in Brouwershaven. Daar
werden in de Grote Kerk lezin
gen, concerten en een tentoon
stelling georganiseerd. Het Beeld-
Lab van ZB maakte een introduc
tiefilm. Eind vorige maand werd
het Catsjaar afgesloten met de
Vriendenmiddag in ZB, met on
der meer een optreden van Mari
nus Bierens (ZB) als 'zingende
conservator'.
Als aandenken aan het Catsjaar
2018 presenteert de bibliotheek
nu in de ZB-reeks 'Perfectum-
Praesens-Futurum' het boekje
Dichter bij Cats - 400 jaar Sinne- en
minnebeelden. Oud-conservator
Ronald Rijkse van de Zeeuwse Bi
bliotheek vertelt in de inleiding
dat Cats in de 17e eeuw een suc
cesauteur was: rond 1655 waren er
circa 300.000 exemplaren van zijn
werken gedrukt.
De toespraak van oud-premier
Balkenende is in de bundel opge
nomen, evenals een bijdrage van
conservator Bierens van ZB over
de verzameling 'Catsania' in de
bibliotheek en de restauratie van
de eerste druk van de Sinne- en
Minnebeelden. Neerlandicus Kees
van Walsem schrijft over Cats' ge
dichten over de dood. Van Johan
Koppenol, hoogleraar Oudere Ne
derlandse Letterkunde aan de VU
Amsterdam, is een artikel opge
nomen over de verbeelding van
Cats na zijn dood. Koppenol
werkt aan een wetenschappelijke
biografie van Cats, getiteld De Pol
deraar.
Ten slotte maakt ook de brief,
die de Middelburgse stadsdichter
Anna de Bruyckere aan Cats
schreef, deel uit van de bundel.
Zeeuwse schrijvers
De eerste keer. Nee, niet die
eerste keer, waarom altijd
meteen aan dat gedacht?
'Mijn eerste keer' is in een gedicht
van Eric de Rooij, 'mijn eerste keer
aan de reling'. Aha, we zijn dus op
een boot. Niet zomaar een boot,
maar de Prinses Juliana, lezen we
verderop. En de boot vaart niet zo
maar een route, maar het onverge
telijke traject tussen Kruiningen
en Perkpolder. De eerste reis van
de dichter naar de overkant, naar
Zeeuws-Vlaanderen, zijn eerste
reis naar het land van zijn toekom
stige schoonfamilie. Zijn aan
staande is er
helemaal
thuis en her
kent moeite
loos de grote
stern. De
dichter zelf
ziet slechts
ordinaire
meeuwen.
Het is een
mooi over
gangsgedicht 'De Schelde bij Perk
polder' uit Eric de Rooij s pas ver
schenen bundel Hongerklop (80
pagina's/ gebonden/19,95 euro/
Bordeauxreeks nr.50/ Liverse).
Natuurlijk blijven de aan boord
geserveerde 'slappe kroketten
en saucijzen' niet onvermeld. Zón
der zou poëzie over de Zeeuwse
veerdiensten een incomplete in
druk maken.
Eric de Rooij werd in 1965 gebo
ren te Hilversum. Zijn band met
Zeeland dankt hij aan de man met
wie hij het leven deelt, Ronny
Boogaart. Ze schreven samen arti
kelen en boeken, bijvoorbeeld in
2007 'Hart van mijn land ik ben te
rug', een 'literaire wandeling door
het Zeeland van Hans Warren'.
Die trouwens af en toe ook aan
wezig is in De Rooijs gedichten, in
diens poëziedebuut 'Het eindigt
zomaar ergens' (2015) en in deze
tweede bundel Hongerklop. Een
sterke bundel, alleen al het lezen
waard vanwege het openingsge
dicht 'Voor het slapen'. Een lief
desgedicht, zeldzaam genoeg nu
eens niet over de bliksemflits van
de eerste keer maar over het na
vele jaren flakkerende lichtje.
Hij dicht over een reis naar Tai
wan, over de tijd dat hij een jon
gen was 'met indianentooi' en
over de dubieuze zegen van fami
lie: 'meedogenloos zijn de genen'.
Verder zijn er ontmoetingen in het
verpleeghuis, onder meer met een
vroegere bewoner van een een
zaam 'Zeeuws eiland' die over de
kastijding met donderpreken en
koude banken spreekt: 'Drie keer
op een zondag'. En nee, weer gaat
het niet over drie keer je weet wel.
maandag 10 december 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Herfst alom in Zonnemaire
Jan van Damme
Marco van de Plasse (tekst) en Saskia Eg
gink (grafiek): Vergankelijk in Zonnemaire -
Uitgeverij Reinaert, hardcover, 128 pagi
na's, 22,95 euro.
Jan van Damme
A De bi
blio
theek
presen
teert
een
bundel
als aan
denken
aan het
Cats
jaar.
Anya Marinissen (eindredactie):
Dichter bij Cats. 400 jaar Sinne-
en minnebeelden - Deel IV in de
reeks Perfectum-Praesens-Fu-
turum, 60 pagina's, 4 euro.
Mario Molegraaf
Marco van de Plasse bij een uitgerangeerde Citroën CX aan de dijk van Dijkhuisjes, op
weg naar Zonnemaire. foto ernesta verburg
