veroverde met zijn boek
'Dit is mijn hofde
harten van vele
plattelanders. Hij
neemt het op voor de
boeren in onze polders
'Ik heb in mijn boek altijd het
positieve van de landbouw
willen tonen, want het blijft
een van de mooiste beroepen'
14
Ik mag dan wel net aan de verkeerde kant
van de grens geboren zijn, slechts enkele
kilometers, maar mijn boek 'Dit is mijn
hof vond zo'n groot en warm publiek in
Zeeland, dat ik zo ook de Zeeuwse ziel in
mij weer heb herontdekt. Als kind zat ik
achter op de fiets van ma toen we naar de
markt in Hulst gingen, de dichtste stad.
Op de weg terug smolt de boter onder
mijn billen. Later werden ook onze eerste
dikbilkalveren over de grens gesmokkeld.
Nog later verkochten we al onze aardappelen aan
Zeeuwse frietfabrikanten (en voelden ons vaak be
dot). Als jongen trok ik graag de grens over, naar
het Verdronken Land van Saeftinghe en de prach
tige Hedwigepolder. Het wonderland van mijn
boerenjeugd. Het magische, mythische platteland
langs de Schelde en Westerschelde, met die men
geling van akkers en weilanden, dijken en grach
ten, bosjes en kreken. Met ook die Zeeuwse ver
knochtheid aan de grond en de familie.
Ikzelf, langs beide kanten afkomstig van eeuwen
oude boerenfamilies, ben enkele jaren geleden, na
dertig jaar de wereld rondgetrokken te zijn als re
porter en schrijver, naar de ouderlijke hoeve terug
gekeerd, die na de ziekenhuisopname van mijn
moeder en de plotse dood van mijn broer leeg was
komen te staan. Back tot the roots. Ik schreef er aan
mijn oude lessenaar mijn boek 'Dit is mijn hof.
Enerzijds als een lofzang op het traditionele boe
renbestaan zoals dat nog door onze eigen boerderij
werd vertegenwoordigd; de boerderij die mij
maakte tot wie ik was, en wie ik ben. Anderzijds
als een klaagzang over de verdwijnende boeren-
cultuur en 'boerenstiel', die onder onze ogen ka-
potgaan zonder dat het ons veel kan schelen.
'Fiere boeren'
'God schiep de wereld, maar de boeren schiepen de
polder', zo klonk het nog toen ik op school zat.
'Fiere boeren' werden ze genoemd. Nu lijkt het
alsof de boeren verantwoordelijk zijn voor de on
dergang van de wereld: klimaat, milieu, gezond
heid, noem maar op. Bijna iedereen lijkt zich nu te
willen bemoeien met de landbouw, maar bijna
niemand wil zich nog bekommeren om de land
bouwers zelf. Er is nog solidariteit met allerlei
groepen - en gelukkig maar - maar er is weinig of
geen solidariteit met boeren in nood. De landbou
wers met wie ik ging spreken stelden mij de fun
damentele vraag of ze nog een bestaansrecht heb
ben. Velen hebben het akelig gevoel een uitster
vend ras te zijn. Een bedreigde soort. De laatste ge
neratie.
Ik las in de PZC dat er in Zeeland nog amper een
paar duizend boeren overblijven. Zowat een halve-
ring in een kwarteeuw. Met nog slechts een hon
derdtal onder de 35 jaar. Opvolgers zijn er minder
dan ooit. Een ketting van soms honderden jaren
oud wordt zomaar doorgesneden, en dat doet pijn.
Een boerderij is niet alleen een beroep dat je moet
opgeven, het is een hele wereld die verloren gaat,
een manier van leven, een familietraditie. Uit een
recent Nederlands boek bleek dan ook dat in heel
wat westerse landen veel meer boeren dan burgers
uit het leven stappen. En toch wordt dat alles door
onze samenleving niet als een sociaal drama erva
ren, ongelooflijk.
De decimering van het aantal boeren in Zeeland is
representatief voor wat er in heel Europa is ge
beurd. Dat komt natuurlijk ook doordat de land
bouw de industriële toer is opgegaan, wat ook voor
het landschap en de natuur problemen heeft mee
gebracht. Het is er door de overheid en de industrie
bij de boeren ingeramd: produceren, produceren,
produceren! Net als bij de burger: consumeren,
consumeren, consumeren! We consumeren ons
kapot, en dan liefst nog aan belachelijk lage prijzen
(een kip voor enkele euro's). Vijftig jaar geleden
waren de prijzen van sommige landbouwproduc
ten hoger dan nu. Vijftig jaar geleden gaf de burger
nog bijna de helft van z'n budget uit aan z'n voe
ding. Nu nog amper twaalf procent. Nu geeft hij
dubbel zoveel uit aan zijn vrije tijd.
Dat is natuurlijk een van de belangrijkste redenen
waarom in de landbouw nu de wet van de jungle
heerst: de sterksten moeten groter worden, en zo
hopen te overleven, door de kleintjes op te eten.
Het Europese industriële model is het slachtoffer
VRIJDAG 7 DECEMBER 2018
CHRIS DE STOOP
