(LA
Het zuidewesten is
de voedseldelta van
Noordwest-Europa,
waarom zou je dat
veranderen?
7
roep", zegt Oostvogels. Los van
het feit dat het inkomen van boe
ren per jaar sterk kan wisselen,
steken ze hun winst vaak weer in
het bedrijf, onderstreept de Ra-
bobank-expert. Samen investe
ren de Zeeuwse boeren per jaar
zo'n 174 miljoen euro. Dat is ge
middeld 56.000 euro per bedrijf.
Bulk
Zeeland produceert vooral bulk
gewassen. Met stip op één staat
tarwe (25.856 hectare), gevolgd
door aardappelen (29.430 ha
pootgoed en consumptieaardap
pelen) en suikerbieten (22.460
ha). Net buiten het podium val
len de uien (6062 ha). De ui is
wel Neerlands grootste agrari
sche exportproduct. Jaarlijks
voert Nederland r,r tot 2,3 miljard
kilo uien uit. Daarmee is ons
land mondiaal marktleider. Zo'n
85 procent van de export loopt
via Zeeuwse handelsbedrijven.
Uitdagingen
Er komt nogal wat op de boer af.
Om te voorkomen dat de bodem
uitgeput raakt en insecten niet
overleven, scherpt De Europese
Unie milieunormen aan. Glyfo-
saat, het werkzame bestanddeel
in de omstreden want 'mogelijk
kankerverwekkende' onkruid
verdelger Roundup, mag voorlo
pig nog wel worden gebruikt,
maar is waarschijnlijk geen eeu
wig leven beschoren. Uientelers
moeten de komende tien jaar op
zoek naar een alternatief voor de
kiemremmer maleïne hydrazide,
die ervoor zorgt dat uien fris en
hard in exportlanden arriveren.
Zo zijn er tal van middelen die
onder druk staan. Rabo-deskun-
dige Oostvogels: „De strengere
milieueisen leiden ertoe dat boe
ren minder geld hebben voor in
vesteringen. Ze kunnen ook
minder sparen om het bedrijf
over te dragen aan hun opvolger.
Ik denk dat in de toekomst dan
ook creatieve vormen van be-
drijfsoverdrachten ontstaan:
meer samenwerkingsverbanden
en huurconstructies."
Een grote zorg is verzilting van
de Zeeuwse bodem. Ook de kli
maatverandering maakt het boe
ren lastig. Het ene moment staan
akkers blank, dan is het weer
maanden (te) droog. Door een
gebrek aan zoet water kan het
gros van de boeren ook niet bere
genen. Oostvogels en Brooij-
mans zien dat de opbrengst per
hectare door het op hol geslagen
klimaat daalt. „Boeren in het
zuidwesten telen nu al zeer in
tensief. Het wordt een uitdaging
om de productie op peil te hou
den, zeker ook omdat wereldwijd
de vraag naar voedsel zal toene
men."
Economisch
perspectief
Om de klimaatdoelen te halen,
de bodem niet uit te putten en te
voorkomen dat het aantal insec
ten verder daalt, wil landbouw
minister Carola Schouten dat
boerend Nederland i
omslag maakt naar 1
landbouw. In haar gedroomde
ïouten dat
I in 2030 de
kringloop-
Oa v
ideale landbouw bestaan geen
reststromen. Alles van plant en
dier wordt hergebruikt.
Zeeland is zeer geschikt voor
kringlooplandbouw, zeggen
Oostvogels en Brooijmans-
Goense. „Hier zitten akkerbouw
bedrijven naast melkveehouders.
De een kan de mest van de ander
gebruiken. Dat kan een mooie
duurzame aanvulling zijn. In
Zeeland zie je die samenwerking
al. Maar we denken wel dat Zee
land producent van bulkgewas
sen blijft. Alternatieve gewassen
kunnen voor een enkeling best
kansen bieden, maar als het ver-
dienmodel van alternatieve teel
ten zo goed zou zijn, waren boe
ren allang overgeschakeld."
De productieomstandigheden
voor tarwe, aardappelen, suiker
bieten en uien zijn goed in Zee
land. „Dat de landbouw goud in
handen heeft, is misschien te
veel gezegd, maar Europees ge
zien loopt Zeeland voorop dank
zij een relatief lage Co2-uitstoot
en beperkt gebruik van kunst
mest en gewasbeschermings
middelen."
Een ander pluspunt: de boeren
zitten dicht bij veredelingsbe-
drijven en een hoogwaardige
verwerkende industrie zoals
Cosun/Suikerunie in Dintel-
oord en diverse frietfabrieken.
„Die combinatie in onze achter
tuin maakt dat Zeeland gewel
dig mooie producten levert, zo
wel voor de consument als uit
een oogpunt van milieu. Boven
dien hebben we havens en een
uitstekende logistieke infra
structuur. Daarom is het zuid
westen de voedseldelta van
Noordwest-Europa. Waarom
zou je dat veranderen?"
De boer van morgen
Boeren moeten goed om zich
heen kijken, beklemtonen de
Rabo-deskundigen. „De veran
deringen gaan snel. De wereld
wijde informatie-uitwisseling is
enorm. Als Rabobank stimule
ren we dat ook. De boer van
morgen is een inventieve be-
drijfsmanager die zich speciali
seert, samenwerkt, nieuwe tech
nieken beheerst, de markt kent
en snel schakelt."
Die goed opgeleide en altijd bij
lerende Zeeuwse boer zal door
scherpere milieu-eisen de ko
mende jaren vaker duurzamer
(moeten) produceren en op zoek
moeten naar alternatieve teelt
wijzen, voorspellen Oostvogels
en Brooijmans. Om zich vervol
gens langzaam maar zeker toe te
leggen op kringlooplandbouw.
„Objectief gezien kun je niet te
gen kringlooplandbouw zijn.
Alleen hoe doe je dat? Kansen ja,
eenvoudig nee. Het wordt een
uitdaging voor boeren. Het is
Darwin hè. De boer die zich het
beste aanpast, overleeft."
(Bronnen: CBS, LISA, RaboRe-
search)
VRIJDAG 7 DECEMBER 2018
miljoen euro in
vesteren de
Zeeuwse boeren
per jaar.
procent van de
Zeeuwse bevol
king is werkzaam
in de landbouw
sector.
K*
JOHN OOSTVOGELS EN PETRA
BROOIJMANS-GOENSE
