Zeeuwse land- en tuinbouw
langs de meetlat
6
Boeren doe je vandaag de dag uit liefde voor het vak.
Alleen met passie red je het. Op het erf wordt niet altijd
geld verdiend, terwijl de uitdagingen zich opstapelen.
Kringlooplandbouw bijvoorbeeld, het richtsnoer van
landbouwminister Carola Schouten. Maar daar is
Zeeland juist geschikt voor, zeggen ze bij de
Rabobank.
De landbouw
bepaalt het
beeld van Zee
land. Akkers
tot de horizon,
rijen Elstartot
de einder.
Driekwart van de oppervlakte
van de provincie wordt gebruikt
voor landbouw. Alleen Gronin
gen gaat er een paar procentjes
over heen. Waar elders stedelijke
uitbreidingen, snelwegen en na
tuurontwikkeling landbouw
grond opslokken, slinkt het are
aal in Zeeland voorzichtig. In het
jaar 2000 was nog bijna 125.000
hectare in gebruik als cultuur
grond. In 2018 is dat ruim 117.500
hectare.
Economische waarde
Ondanks het enorme beslag dat
de landbouw op de Zeeuwse
grond legt, is de economische
waarde niet bijster groot. Met
530 miljoen euro is de primaire
landbouw goed voor zo'n 5 pro
cent van het Zeeuwse bruto re
gionaal product (totaal bijna 11,5
miljard euro). Landelijk is dat
trouwens wel veel minder: 1,8
procent. Ongeveer tweederde
van de 530 miljoen euro wordt
verdiend in de akkerbouw, veruit
de grootste sector in Zeeland
(83.000 hectare), gevolgd door de
tuinbouw/fruitteelt (6807 hec
tare).
De veeteelt is naar verhouding
klein. Dat is niet verbazingwek
kend, want de vruchtbare
Zeeuwse klei leent zich op de
meeste plaatsen beter voor ge
wassen dan voor koeien en scha
pen. De agrofoodsector met zijn
suiker- en aardappelverwer
kingsfabrieken is in de cijfers
buiten beschouwing gelaten,
maar draagt wel zo'n 800 mil
joen euro bij aan de BV Zeeland.
in de Zeeuwse agrarische sector.
Inkomen
Glastuinbouw is met 232 hectare
een kleine speler. Biologische
landbouw staat met 1,9 procent
van totale Zeeuwse landbouw
nog in de kinderschoenen.
Schaalvergroting
Die 530 miljoen euro wordt ver
diend op steeds minder bedrij
ven. Zoals overal in Nederland
loopt het aantal boerenbedrijven
terug. Sinds 1980 verloor Zeeland
2818 bedrijven, gemiddeld 83 per
jaar. Het zijn er nu nog 2830.
Sinds 2016 loopt het aantal land
bouwbedrijven overigens min
der snel terug dan in de rest van
Nederland. De belangrijkste oor
zaak voor de halvering is schaal
vergroting. Veel 'kleinere' boeren
konden de afgelopen decennia de
competitie niet meer aan. Ze
hadden ook het geld niet om
noodzakelijke investeringen te
doen of misten een bedrijfsop-
volger. Ook is in de landbouw
sprake van vergrijzing. Om te
kunnen groeien, kochten grotere
bedrijven vaak de grond van
stoppers.
Volgens John Oostvogels, direc
teur Food en Agri Zuid West Ne
derland bij de Rabobank, is 80
hectare momenteel de onder
grens voor een gemiddeld akker
bouwbedrijf, maar een keiharde
grens is dat niet. „Is het bouw
plan teeltintensief, hoe groot zijn
de marges, welke teelttechnieken
beheerst de boer en welke
marktkennis bezit hij? Dat speelt
allemaal een rol." Ook zijn col
lega Petra Brooijmans-Goense
geeft aan dat de bedrijfsgrootte
geen wet van Meden en Perzen
is. De accountmanager Food
Agri bij de Rabobank in Zeeland:
„Met 50 hectare akkerbouw en
een neventak kun je ook nog
goed een boterham verdienen."
De werkgelegenheid in de land
bouw is sinds 1996 afgenomen.
Toen was de landbouw nog goed
voor 7,6 procent van de banen in
Zeeland. Nu is dat 5,6 procent.
Sinds 2008 is de situatie stabiel.
Er werken bijna 10.000 mensen
De Rabobank beschikt over veel
kennis van de landbouw. De
bank financiert zo'n 85 procent
van de agrarische bedrijven. De
bankspecialisten kijken dan ook
niet zozeer naar het aantal hecta
res waarop wordt geboerd, maar
meten de bedrijfsgrootte aan de
hand van de standaard op
brengst. Gemiddeld ligt die in
Zeeland op 278.000 euro. Lande
lijk is dat 442.000 euro. Het inko
men van de boer schommelt
sterk. Het ene jaar wordt er leuk
verdiend, het volgende jaar is het
huilen met de pet op.
Brooijmans-Goense kan erover
meepraten, want samen met
haar man drijft ze - naast haar
baan bij de Rabobank - ook een
akkerbouwbedrijf in Kuitaart.
Het inkomen verschilt ook sterk
per sector. Waar de akkerbouw
in 2017 een bittere pil moest slik
ken, gingen melkveehouders en
varkensboeren in de plus. Ook de
glastuinders mochten niet kla
gen.
Investeringen
Over boeren wordt wel gezegd
dat ze altijd klagen, maar bulken
van het geld. Met de cijfers van
het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek in de hand, lijkt die bewe
ring een beetje waar. Eén op de
vijf werkende miljonairs is boer.
Het punt is dat het kapitaal zel
den in de broekzak zit. Het ver
mogen van boeren bestaat
hoofdzakelijk uit grond, schuren
en stallen. „De marges per pro
duct zijn dun hoor. Financieel is
het mede door de milieu-eisen
niet makkelijk in de landbouw.
Je bent boer uit passie, omdat je
het een mooi vak vindt, niet om
bakken met geld te verdienen.
Dan kies je wel een ander be-
VRIJDAG 7 DECEMBER 2018
FRANK BALKENENDE
miljoen euro is
de primaire
landbouw goed
voor zo'n 5 pro
cent van het
Zeeuwse bruto
regionaal pro
duct
n
op de vijf wer
kende miljo
nairs is boer.
Het vermogen
van boeren be
staat hoofdza
kelijk uit grond,
schuren en
stallen.
