13
LAGERHUIS STEMMING
Zijn het intellectuele gangsters, of strategische
schakers? De beruchte whips in het Britse parlement staan
weer volop in de aandacht nu de belangrijkste politieke
stemming in decennia nadert. Zij moeten de parlementariërs
overtuigen: met argumenten of met ordinaire chantage.
Het Verenigd Ko
ninkrijk telt af:
over vier dagen
stemt het parle
ment over het
brexitakkoord dat
premier May
sloot met de EU. De kans dat de
deal er doorheen komt is nihil: alle
oppositiepartijen stemmen tegen,
net als gedoogpartner DUP. Ook
in de eigen Conservatieve Partij is
er grote weerstand: ruim negentig
partijgenoten van May kondigden
de afgelopen tijd aan tegen deze
deal te stemmen. En dus is het
spitsuur voor de zogenoemde
whips, die eigenwijze parlementa
riërs in het gareel moeten krijgen.
De politieke term whip dateert
al uit de 18de eeuw en komt uit de
vossenjacht: het is de zweep die de
jager gebruikt om de jachthonden
bijeen te houden. Honden die los
komen van de meute krijgen een
slag van de zweep, zodat ze weer
terug bij de groep komen. Dat doet
de whip bij een politieke partij
ook: zorgen dat de parlementariërs
in het gareel blijven en meestem
men met hun partijleider. Dat kan
goedschiks of kwaadschiks. In ruil
voor steun bieden ze promoties en
zelfs ridderordes aan, maar ze
dreigen naar verluidt ook met
openbaarmaking van affaires en
het einde van politieke carrières.
Muiten
Elke partij heeft whips, en bij re
geringspartijen geldt: hoe kleiner
de meerderheid, hoe groter het be
lang van de whips. Een stemming
kan immers zo verloren gaan als er
een paar partijgenoten muiten.
Whip ben je naast je normale
baan als Lagerhuislid. Op dit mo
ment telt de Conservatieve Partij
tien whips en een handvol assis
tenten, op een totaal van 315 La
gerhuisleden. „Het is geen popu
laire baan, want iedereen heeft
een hekel aan je", zegt Mark
Stuart, assistent-professor Politi
cologie aan de universiteit van
Nottingham. „Het is een ellendige
taak: je moet altijd maar om loy
aliteit vragen om die meerderheid
te krijgen. Maar het is wel een op
stapje naar een hogere positie
binnen de partij. Het idee is: je
moet je handen eerst vuil maken
voor je het echte werk wilt gaan
doen."
Zo werd Gavin Williamson vorig
jaar minister van Defensie na een
paar jaar als chef-whip, en be
kleedde minister Michael Gove
een paar jaar geleden dezelfde
functie. Er gaan legendarische
verhalen over de whips. Ze zou
den 'black books' bijhouden, waar
ze alle uitglijders van politici in
documenteren. Drankmisbruik,
jeugdzondes, buitenechtelijke af
faires: alles wordt opgeschreven.
Het gerucht gaat dat deze boekjes
op Downing Street 12 in een
brandkast liggen in het kantoor
van de chef-whip. Zelf houden ze
hun kaken stijf op elkaar: ze geven
geen interviews als ze in functie
zijn, en ook daarna blijven ze op
vallend zwijgzaam. Conservatief
Gyles Brandredth is een van de
weinigen die de geheimhoudings
code brak en in het openbaar uit
gebreid sprak over zijn tijd als
whip in de jaren '90. Hij ontkende
het bestaan van de notitieboekjes
niet, maar stipte vooral de posi
tieve kant aan van het verzamelen
van persoonlijke informatie. Met
die kennis konden whips volgens
Brandredth hun parlementariërs
helpen als ze een moeilijke tijd
doormaakten.
Anderen vinden de tactieken
van de whips minder onschuldig.
Een anoniem conservatief Lager
huislid vertelde het volgende over
zijn ervaringen in de jaren '90. „Ze
bleven mijn vrouw maar bellen en
zeggen: zeg hem dat hij met de re
gering mee moet stemmen. Het
was vrij extreem. De whips pro
beerden van alles: bedreiging,
beïnvloeding. Ze zeiden dat ze
Whip zijn, is geen
populaire baan,
want iedereen heeft
een hekel aan je
dingen wisten die ze openbaar
konden maken, en impliceerden
dat ze dat ook zouden doen als het
nodig was. Bij sommige collega's
ging het om buitenechtelijke af
faires, of bezoekjes aan homobars.
Het maakte de whips niet uit of
het waar was, of dat het roddels
waren: ze probeerden het ge
woon."
House of Cards
Whips kregen meer bekendheid
door de serie House of Cards.
Hierin bekleedt Kevin Spacey's
karakter Frank Underwood die
functie in het Witte Huis. Under
wood speelt vieze spelletjes,
deinst niet terug voor chantage en
bedreiging om zijn zin te krijgen.
Overdreven, vindt professor Phi
lip Cowley, die zich aan de Queen
Mary University in Londen ver
diept in het Britse parlement.
„Door House of Cards denken
mensen vaak dat whips heel
machtig, manipulatief en eng
zijn. Dat is een misverstand. Je
moet ze zien als mensen die orde
scheppen in een partij: de boel
managen en de communicatie
tussen parlementariërs en de par
tijleider soepel laten verlopen. Ze
vervullen een belangrijke rol."
Vroeger gingen ze een stuk ver
der, vervolgt hij. „In de jaren '50
zat er bij de Conservatieve Partij
een aantal ex-militairen. Toen kon
het er wel stevig aan toegaan: ver
baal, maar soms was er ook sprake
van fysieke mishandeling. Maar
vandaag de dag gebeurt dat niet
meer. Nu is het meer praten, dis
cussie, overtuigen: whips moeten
zorgen voor eenheid binnen de
partij."
Wat ze tegenwoordig nog wel
doen is een eretitel, een groter
kantoor, of iets anders aanbieden
in ruil voor je steun, zegt Cowley.
„Als Lagerhuislid kun je zelf ook
eisen stellen. Stel dat je ontevre
den bent over dat er een zieken
huis moet sluiten in jouw kiesdis
trict, dan kan je tegen de whip
zeggen: ik stem voor, als jij ervoor
zorgt dat het ziekenhuis in mijn
kiesdistrict openblijft. Dat is in het
verleden wel gebeurd." Whips zijn
absoluut noodzakelijk in het
Britse parlement, zegt Mark Stu
art. „Er zijn zo'n 300 stemmingen
per jaar, terwijl de verdeeldheid
binnen partijen groot is: dat moet
worden gemanaged. Ook hebben
Lagerhuisleden soms geen idee
waar de stemming over gaat: dan
vertellen de whips ze wat ze moe
ten stemmen. Iedereen focust op
de negatieve aspecten, maar ze
hebben een belangrijke informe
rende rol."
Onmogelijk
Wat er op dit moment achter de
schermen in de achterkamertjes
precies gebeurt, zullen we nooit
weten. Maar het lijkt er niet op dat
de whips dit keer slagen in hun
opzet: ruim negentig conserva
tieve rebellen weer in het gareel
krijgen voor de stemming is een
onmogelijke opgave. En dus is een
parlementaire meerderheid voor
de brexitdeal van May ver weg.
vrijdag 7 december 2018
Ruim negentig conservatieve rebellen weer
in het gareel krijgen voor de brexitstemming
is voor de whips vrijwel onmogelijk, fotoafp
Brexit met de zweep?
Suse van Kleef
Londen
- Mark Stuart, assisent-professor
