Marjan Berk
r
Leider onderzoek
Ivana Smit: 'mogelijk'
spoor van worsteling
Amsterdamse moskee bedreigd
om weigeren dodengebed
17
Laatste getuige gehoord in rechtszaak
Zwarte Piet
hoort
nu echt
in het
historisch
museum
In 1998 schreef ik een groot-
ouderboek, waarin ik een
aantal nieuwe Nederlandse
grootouders (Marokkaans,
Turks, Chinees, Joods, Mo
luks, Antilliaans, Surinaams)
bevroeg over wat ze aan oude
gewoonten en gebruiken hadden
meegenomen naar het nieuwe
vaderland. Wat mij raakte, waren
de verhalen van de Surinaamse
en Antilliaanse grootmoeders.
Oma Dina Maatstaf, destijds
85 jaar oud, moeder van elf
kinderen, oma van 43 klein
kinderen en op dat moment
overgrootmoeder van 61 achter
kleinkinderen, vertelde met
grote warmte over haar enorme
familie. In haar kleine beneden
woning in Amsterdam zei zij in
1998: „Mijn eigen grootouders
heb ik nooit gekend. Mijn moe
der kwam op haar twaalfde van
de plantage naar de stad, naar
Paramaribo. Zij is nog slaaf ge
weest en kwam van Comme-
wijne, mijn vader van Domburg
in Suriname."
„Ik herinner me de avond op
Curacao dat ik een dans leerde",
vervolgt ze. „Een soort samba.
De dans speelde zich op één plek
af, je zette alleen kleine stappen
sur place. Dat dansten de slaven
met een ijzeren bal aan een ket
ting om hun been. Dan konden
ze niet weglopen!"
programmamaakster, werkend
en wonend op Curacao, zelf
grootmoeder van een in Holland
levende kleindochter, had de
allerbeste herinneringen aan
haar grootmoeder Jaja, zoals
haar roepnaam was. Emerencia
Macares was haar officiële naam
en haar familie spreekt nog
steeds met respect, ontzag en
warme genegenheid over deze
familiemoeder.
Sonia Garmers vertelde: „Tij
dens ruzies riep ze nogal eens:
'Weten jullie wel wat er in 1863
werd afgeschaft? De slavernij! En
ik ben een slaaf in dit huis!' Zij
had wel recht van spreken, ze had
het vrijheidsbriefje van haar
moeder in haar bezit!"
Een van de achterkleindoch
ters van Jaja schreef voor haar
vwo-examen geschiedenis een
verhandeling over de sociale en
economische achtergrond van
de Curacaose slavenopstanden.
Daarin komt ook een passage
over Jaja voor, waaruit blijkt wat
een oer-grootmoeder deze vrouw
was: 'In 1863 werd de slavernij af
geschaft. Deze ontwikkeling en
soortgelijke ontwikkelingen el
ders sterken mij in mijn overtui
ging dat ooit nu nog bestaande
vormen van slavernij en andere
onvrijheid zullen verdwijnen.
Maar het meest geïnspireerd in
mijn geloof in verdere emanci
patie van de afstammelingen van
slaven die thans staatsburger van
het Koninkrijk der Nederlanden
zijn, ben ik door de nagedachte
nis aan mijn Jaja, mijn overgroot
moeder, in al haar eenvoud een
toonbeeld van onverzettelijkheid
en onverschrokkenheid!'
authentieke geschiedenis, uit de
mond van kinderen en kleinkin
deren van slaven opgetekend,
zouden we respectvol met dat
verleden moeten omgaan. En
moeten ophouden met dat ge
mekker van mensen die niet
gewoon kunnen omkijken naar
dat verleden en het verdriet er
over, dat nog leeft onder nazaten
van dat schandelijke verleden.
Zwarte Piet hoort nu met
respect echt in het historisch
museum. Laten we vooral ook
niet vergeten dat wij allemaal
rood bloed hebben, ongeacht de
kleur van onze buitenkant. Dat is
onze allergrootste gemene deler.
En Sinterklaas kan het in zijn
eentje ook heel goed af!
Sankara Nair, de advocaat van de
familie Smit, pakte rechercheur
Faizal, de man die het onderzoek
leidde, gisteren in een kruisverhoor
in de rechtbank hard aan.
Ivana Smit viel op 7 december
vorig jaar na een nacht vol drank en
drugs van de 20ste verdieping van
het balkon van Alex en Luna
Johnson. Volgens de familie Smit
heeft het Amerikaanse echtpaar
iets met haar dood te maken. Ze zou
zijn overleden in hun appartement
en daarna zouden de Johnsons haar
over de rand van het balkon hebben
gegooid. Volgens Nair kon het
echtpaar dankzij het gebrek aan
doortastendheid bij de Maleisische
politie het land uit vluchten.
Vanaf het moment dat hij Ivana's
naakte lichaam zag, was Faizal er
van overtuigd dat zij slachtoffer was
van een noodlottig ongeluk. Zo be
weerde hij dat hij een gebroken fles
cider in het appartement van de
Johnsons niet had gezien. Pas toen
hij een foto van de technische re
cherche onder ogen kreeg, gaf hij
toe dat er een gebroken fles lag.
Faizal beaamde gisteren dat dat
'misschien' een spoor van een wor
steling was. Ook de houding waarin
Ivana werd gevonden, op haar rug
met de armen gebogen op haar
borst, was eerder voor Faizal geen
reden om nader onderzoek te doen.
Volgens de Nederlandse patholoog
Frank van de Goot kan deze hou
ding een aanwijzing zijn dat Ivana
al dood was voordat ze viel.
Faizals voorganger kreeg zelfs
orders van haar superieuren om de
zaak als een ongeluk te beschou
wen. Toen Faizal het na een paar
dagen overnam, zag hij geen reden
daarvan af te wijken. Hij gaf wel or
ders om de voetsporen op het bal
kon richting de rand te onderzoe
ken. Eerder inde rechtszaak werd al
vastgesteld dat volstrekt onduide
lijk is van wie die voetstappen zijn.
Uitgaan van misdrijf
Volgens Nair, zelf oud-rechercheur,
had Faizal moeten uitgaan van een
misdrijf. Onderzoek had dan alsnog
kunnen uitwijzen dat het een on
geluk was. Faizal, die zich veel de
tails niet meer herinnerde en geen
minutieus verslag van zijn onder
zoek had bijgehouden, was het er
niet mee eens.
Alex en Luna Johnson verlieten
Maleisië op 29 maart. Een paar we
ken eerder kwamen drie belang
rijke rapporten uit: het dna-onder-
zoek (er werd dna van Alex Johnson
onder Ivana's nagels gevonden), het
toxicologisch rapport (er waren zo
veel drugs gebruikt dat Ivana moge
lijk al dood was toen ze viel) en de
autopsie. Volgens Nair heeft Faizal
de rapporten niet bestudeerd, want
dan had hij aanwijzingen gevonden
om op door te rechercheren. „En
toen waren de vogels gevlogen."
Faizal was de laatste getuige in de
rechtszaak. Vandaag is de laatste
zittingsdag, in januari beslist de
rechter of er alsnog een strafrech
telijk onderzoek nodig is naar de
dood van Ivana Smit en of er een in
ternationaal opsporingsbevel voor
de Johnsons wordt uitgevaardigd.
Ali Bouakili zou de moslims 'het
recht hebben ontnomen' om te
bidden voor Sarah L. en haar
dochtertje, die onlangs in Syrië
omkwamen bij een Amerikaans
bombardement.
In het filmpje is een briefje te
zien met de naam Ali Bouakili,
omringd door kogels en een kalasj-
nikov. In het Arabisch staat erop:
'We komen eraan.' Het filmpje is
waarschijnlijk opgenomen in Syrië,
nadat er in een Telegramgroep
contact was tussen jongeren uit
Amsterdam en Syrië.
Bouakili zegt geschrokken te zijn,
maar weet nog niet of hij aangifte
doet. „Ik ga nadenken over wat het
beste is voor mij en mijn familie."
Hij zegt geen idee te hebben uit
welke hoek het filmpje komt.
Voorafgaand aan de doodsbedrei
ging zijn in het filmpje beelden te
zien van bombardementen, bege
leid door de tekst: 'Terwijl onze
broeders en zusters worden afge
slacht in Hajin, Syrië, is het minste
wat we in Nederland kunnen doen
een beetje respect opbrengen voor
onze martelaren. Het minste wat
we kunnen doen is Salaat al Ghaib
verrichten, maar dat recht is de
moslims ontnomen door het mos
keebestuur. Met welk recht is het
gebed geweigerd?'
De vader en broer van L., die al
jaren in de Nasr Moskee komen,
vroegen het bestuur vorige maand
om een dodengebed. Dat zou uit
vrees voor politieaandacht zijn ge
weigerd. Vlak daarna circuleerde
een brief op sociale media met de
titel 'Het falen van de moskeeën in
Nederland'. De familie van L. laat
weten geschokt te zijn en afstand te
nemen van de doodsbedreiging.
Vanaf het
moment dat
hij Ivana's
lichaam op
straat zag, was
rechercheur
Faizal ervan
overtuigd dat
baardood een
ongeluk was
woensdag 5 december 2018
GO
Resoec
Sonia Garmers, schrijfster en
In de context van dit stukje
De politie in Kuala Lumpur heeft
de dood van Ivana Smit nooit
als een misdrijf onderzocht. De
onderzoeksleider erkende pas
gisteren in de rechtbank dat er
'misschien' een spoor van een
worsteling was.
Ton Voermans
Rotterdam/Kuala Lumpur
Woordvoerder Ali Bouakili
van de Nasr Moskee in Amster
dam-Oost wordt met de dood
bedreigd in een filmpje dat
circuleert op WhatsApp.
Marcel Wiegman
Amsterdam
De Nasr Moskee in Amster
dam-Oost. FOTO ANP
FOTO'S INSTAGRAM, AD
