1
l
i
14
2019 JAAR VAN DE WULP
De vogel van het jaar 2019 is de wulp.
Deze grote weidevogel broedt nog op
meerdere plaatsen in het land. De vraag is
hoelang dat nog gebeurt, want er worden
nauwelijks nog kuikens grootgebracht.
Al vroeg in het voorjaar
zijn de wulpen terug op
de broedplaatsen. Dat
gaat gepaard met jode
lende baltsgeluiden, die
uitbundig en veelvuldig ten gehore
worden gebracht. Als een paar elkaar
heeft gevonden, legt het vrouwtje
vanaf eind maart drie tot vier eieren
die geduldig worden uitgebroed. Als
het goed gaat, kruipen de kuikens na
een maandje uit het ei en struinen
nog een maand rond op zoek naar
voedsel, voordat ze kunnen vliegen.
Maar steeds vaker vliegen de kui
kens niet uit, is er te weinig voedsel
in de omgeving, worden ze gedood of
als ei kapotgereden door maaimachi-
nes. Al jarenlang worden door wul
pen (en ook door andere weidevogels
als de grutto) te weinig kuikens
grootgebracht om de sterfte van oude
vogels te compenseren. Dan zijn er
nog de jagers in Frankrijk, die on
danks vele protesten een wulp voor
de braadpan mogen schieten. En zo
keren jaarlijks minder wulpen in het
voorjaar terug om weer te jodelen en
kuikens groot te brengen.
Om hernieuwd aandacht te vragen
voor de benarde toestand van weide
vogels in Nederland hebben Sovon
Vogelonderzoek Nederland en Vogel
bescherming de wulp uitgeroepen
tot vogel van het jaar 2019. Door z'n
grootte en imposante snavel is de
wulp een opvallende verschijning en
in ieder geval komend jaar een am
bassadeur voor alle weidevogels.
Sinds 2015 is de grutto, ook al zon
opvallende verschijning in onze wei-
i Roofdieren,
maaimachines en te
weinig voedsel spelen
de kuikens parten
landen, onze nationale vogel. Ook
deze neemt schrikbarend in aantal af:
waren er in 1975 nog zo'n 120.000
broedparen in Nederland, nu schat
Sovon het aantal broedparen op min
der dan 40.000. Om die meer alge
mene andere weidevogel, de kievit,
onder de aandacht te brengen, was
2016 het jaar van de kievit. Daar gaat
het overigens beter mee: er zijn zo'n
110.000 tot 160.000 broedparen. Met
de tureluur (20.000 broedparen) en
de scholekster (rond 40.000 broedpa
ren) gaat het ook niet geweldig. Want
alle weidevogels lijden onder de
steeds intensievere landbouw en pre-
datie van de kuikens en de nesten
door vossen, kraaien en en andere
roofdieren. De weidevogels zitten
aan alle kanten in de knel.
De wulp is een kieskeurige vogel
en broedt het liefst op open grasland
gebieden, grote heideterreinen en
aan de randen van omvangrijke veen
gebieden.
Met de lange, gebogen snavel kun
nen ze alle mogelijke soorten voedsel
Voelen' en vangen en bovendien ook
dieper in de grond wormen uit de
bodem peuteren. In het najaar verza
melen ze zich samen met wulpen uit
andere landen in groepen en bi
vakkeren dan in het Waddengebied,
langs de Zeeuwse kust, in rivieruiter
waarden en in veel mindere mate in
Oost-Nederland in 'natte' natuurge
bieden als veengebieden en drassige
graslanden. Ook dan is de lange sna
vel belangrijk om voedsel uit het slik
en de modder te halen.
Volgens de meest recente gegevens
van Sovon Vogelonderzoek Neder
land telt Nederland nog 3900 tot
4800 wulpenparen. In deelgebieden
zijn wel exacte gegevens over vele ja
ren bekend. Hier en daar zijn in Ne
derland ook nieuwe broedplaatsen
ontstaan, vooral in gebieden waar
landbouwgrond is omgezet in na
tuurgebied en gebieden die speciaal
voor weidevogels zijn ingericht.
Het behoud van weidevogels in ons
land is een ingewikkeld thema. Zo is
de gemiddelde grondwaterstand in
heel Nederland gedaald ten behoeve
van de landbouw, die al vroeg in het
voorjaar met zware machines het
land wil bewerken. Terwijl weidevo
gels het juist wat drassig willen.
Graslanden worden bovendien
meerdere keren, soms wel vijf maal
per jaar gemaaid. Dat biedt ook wei
devogels die de werkzaamheden
overleven weinig kansen. De nesten,
eieren en kuikens zijn op een kaal
grasland voor roofdieren al op grote
afstand zichtbaar. En als de kuikens
veilig het nest verlaten, vinden ze op
de kale graslanden weinig voedsel in
de vorm van insecten. Plekken om uit
te wijken, zoals slootkanten, zijn
schaars of worden eveneens gemaaid.
Sombere toekomst
Een gemiddeld hogere grondwater
stand en een veel minder intensief
gebruik van het land kan weidevogels
nieuwe kansen bieden. Dat betekent
voor boeren dat zij economisch een
flinke veer moeten laten, terwijl het
water vele bedrijven al tot aan de lip
pen staat. Het alternatief dat boeren
die natuurvriendelijk produceren
worden gecompenseerd door hogere
prijzen, kan vooralsnog niet op mas
saal enthousiasme van consumenten
rekenen. Als de spiraal van een steeds
efficiëntere landbouw ten nadele van
weidevogels en andere natuur niet
kan worden doorbroken, ziet de toe
komst voor de wulp er somber uit.
woensdag 5 december 2018
GO
Jan Bengevoord
Enschede
Grote foto: de
wulp. Kleine foto's:
een paartje grutto's
en een vliegende
kievit.
FOTO'S GETTY, DREAMSTIME
