Politicoloog: lage opkomst maakt protest niet minder serieus
14
De gelehesjesbeweging in ons land
brengt geen massa op de been. De
boodschap is te diffuus. Toch is er onvrede in
het land, blijkt uit de statistieken.
De een stond er omdat ze klaar was
met premier Mark Rutte, de ander
'omdat alles steeds duurder wordt in
Nederland'. Waar de demonstranten
allemaal schoon genoeg van hebben
is dat gemorrel aan de gelaatskleur
van Zwarte Piet. En dan waren er nog
klaagzangen over de EU, het migra
tiepact, de onbetrouwbare media.
Kortom, de gele hesjes die zich za
terdag rond het Binnenhof in Den
Haag hadden verzameld voor een
grotendeels vreedzaam verlopen pro
test, zijn ontevreden over van alles en
nog wat. Eigenlijk komt het allemaal
samen in de achternaam van een van
de voorvrouwen van de beweging,
Hannie Descendre. Dat is Frans voor
omlaag gaan, afglijden. En dat is pre
cies wat de gele hesjes met Neder
land zien gebeuren.
Maar waar in Parijs en Brussel de
straatstenen door de lucht vlogen, de
politie traangas moest inzetten, mo
numenten werden vernield en er ge
wonden vielen, hielden de demon
stranten het in Den Haag bij een paar
protestkreten door een megafoon en
het samen zingen van Vijftien miljoen
mensen. Ze waren bovendien met
slechts honderd tot tweehonderd
man. Als dat groepje symbool staat
voor de onvrede in dit land, kunnen
Mark Rutte en zijn ministers rustig
gaan slapen.
Matige opkomst
Of missen we hier iets? Kees Aarts,
hoogleraar politicologie aan de uni
versiteit in Groningen, doet een po
ging de matige opkomst te duiden.
Waar het mee begint, zegt hij, is het
feit dat ons land een relatief beschei
den geschiedenis kent als het aan
komt op massale stakingen. „De sta
kingsbereidheid is in Frankrijk en
ook in België over het algemeen veel
groter. Dat speelt mee. Maar dit was
geen staking, het was een protest
buiten de gebaande paden."
En dus is het zoeken. Wie zijn dit,
wat willen ze precies, hoe groot is het
potentieel? Wat het lastig maakt, is
dat het protest op het Binnenhof (en
op een paar andere plekken in het
land) ongericht was. Het was het ge
volg van een fenomeen, gele hesjes,
dat uit het zuiden was komen over
waaien. Maar waar in Frankrijk presi
dent Macron met het verhogen van
de brandstofprijzen de lont in het
kruitvat had gestoken, ontbrak in
Nederland zo'n gemeenschappelijke
boosmaker. En dus werd het breed
uitwaaierende boosheid: Rutte, im
migratie, de EU, Zwarte Piet.
Wat de opkomst misschien ook
kan hebben gedrukt, is dat de gemid
delde Nederlander volgens het World
Happiness Report een stuk gelukkiger
is dan de standaard Fransman. Op die
lijst staan Nederlanders zesde, de
Fransen 23e. Dat komt onder meer
doordat de sociale ongelijkheid in het
land van Macron groter is. De proble
men zijn er dan ook serieus: van de
leegloop van het platteland tot de
gettovorming in de banlieues rond
de grote steden. Explosiegevaar is al
tijd aanwezig.
Paradox
Onvrede is er ook in ons paradijsje
aan de Noordzee echter wel degelijk,
vooral onder de middelbaar en lager
Vooreen groep
is het leven de
laatste jaren
wel degelijk
moeilijker
geworden
opgeleiden. Van hen durft niet eens
de helft te zeggen dat het de goede
kant opgaat met het land, blijkt uit
een jaarlijks onderzoek van het Soci
aal en Cultureel Planbureau (SCP).
Het is een paradox: eigenlijk zijn we
best gelukkig, maar tegelijk zien ve
len van ons de dreiging van alle kan
ten op zich afkomen.
Ook bij het Centraal Bureau voor
Statistiek (CBS) sijpelt de onvrede al
jaren door in de tabellen en grafie
ken. Wel blijkt uit recent onderzoek
ook dat het vertrouwen in instituties
als de Tweede Kamer, de politie en de
rechtspraak de laatste tijd toeneemt,
en in vergelijking met andere wes
terse landen is dat vertrouwen ook
relatief hoog. Tegelijk wordt in die
onderzoeken keer op keer vastgesteld
dat miljoenen Nederlanders, op
nieuw relatief veel lager opgeleiden,
weinig of helemaal geen vertrouwen
hebben in de politiek, en zich slecht
vertegenwoordigd voelen. Kun je dan
spreken van een tevreden volkje? Of
hoeft er net in Frankrijk maar iets te
gebeuren om een vulkaan van on
vrede te laten uitbarsten?
Politicoloog Aarts drukt de be
leidsbepalers in Den Haag op het
hart het protest met de gele hesjes
vooral niet af te doen als gerommel in
de marge. „Voor een groep mensen is
het leven de laatste jaren wel degelijk
moeilijker geworden. Dat geldt ei
genlijk voor alle westerse landen. Of
er nu honderd of duizend mensen bij
het Binnenhof staan, maakt volgens
mij niet zoveel uit. Het is een feit dat
ze er staan, en dat je ze alleen al
daarom serieus moet nemen."
dinsdag 4 december 2018
A Betogers bij de Hofvijver lopen met onder meer de prinsenvlag, de oranje-blanje-bleu. foto david van dam
'Gele hesjes' ontevreden
over van alles en nog wat
Chris van Mersbergen
Den Haag
- Kees Aarts,
politicoloog
T Politie te paard be
geleidt de demon
stranten in Den Haag
op het Plein voor de
Tweede Kamer.
FOTO NIELS WENSTEDT
