ZEELAND GEBOEKT
m
Carolijn Visser vertelt
over 'Zeeuws geluk'
Gegrilde scheermessen
en klakkers met kaas
Kilometers
zoenen in
Zierikzee
ZEELAND 21
r
Coosje Busken (1759-1841) is vooral bekend als vriendin van schrijfster Betje Wolff.
Marcel van den Driest brengt haar tot leven. Al haar nakomelingen vangt hij in het pas
verschenen boek 'Lieve eige Coosje!'
Coosje Busken: haar naam leeft
voort in de Coosje Buskenstraat
in Vlissingen. Over die Coosje
Busken is nu een boek versche
nen: Lieve eige Coosje! De nakome
lingen van Jacoba Adriana Busken. Met dank aan
Marcel van den Driest uit Oost-Souburg.
Van den Driest (1967) is gekend sneldichter
en muziekredacteur van Omroep Zeeland. Zes
jaar geleden verzorgde hij de uitgave van het
reisjournaal van de Middelburgse makelaar
Pieter Tak uit 1789. Deze keer levert hij met
zijn Coosje Busken-uitgave een uitgebreide
stamboom met enkele inleidende hoofdstuk
ken. Plechtig gezegd gaat het om een paren-
teel: een stamboom waarbij zowel de manne
lijke als de vrouwelijke lijn wordt gevolgd, zo
dat alle nakomelingen van één ouderpaar in
beeld komen.
De schrijver: „Genealogie beoefenen is alsof
je een reis maakt door de tijd. Samen met mijn
vader heb ik 25 jaar geleden al een boek over de
Van den Driests geschreven. Ik wist dat de
Stichting Michiel de Ruyter elke vijftig jaar
een parenteel van de zeeheld opstelt. 'Zijn er
meer Vlissingers of Zeeuwen van wie er zo'n
uitgebreide stamboom kan worden gemaakt?'
Dat vroeg ik me af. Betje Wolff en Jacobus Bel-
lamy zijn bekende namen, maar zij hebben
geen nakomelingen. Coosje Busken had wel
kinderen. Ik heb ontdekt dat er van haar nog
nakomelingen in leven zijn."
We kunnen het niet over Coosje hebben
zonder schrijfster Betje Wolff te noemen.
Coosje was weliswaar 21 jaar jonger dan de
landelijk bekende Wolff, toch werden ze
hartsvriendinnen. Sinds Coosje als 13-jarige
een 'deftige prijs' van de curatoren van de La
tijnse School kreeg, werd ze een 'wonder van
geleerdheid' genoemd. Toch was haar school-
carrière van korte duur, ze moest zich al snel
gaan voorbereiden op een bestaan als huis
moeder. Ze trouwde met Waals predikant Sa-
muel Théodore Huët.
Betje Wolff- geboren Bekker op de Nieu-
wendijk in Vlissingen - vormde met Aagje
Deken een alom geprezen schrijversduo. Hun
brievenroman De Historie van Mejuffrouw Sara
Burgerhart was een bestseller. Coosje zal in
Vlissingen de familie Bekker hebben gekend.
In de zomer van 1786 bezocht ze voor het eerst
het buitenverblijf Lommerlust in Beverwijk,
waar Betje Wolff woonde. Sindsdien schreven
de vrouwen elkaar vertrouwelijke brieven.
Lieve eige Coosje - de titel van het boek - is de
aanhef van een brief van Betje aan haar Vlis-
singse oogappel. Van den Driest schrijft over
de vriendschap (pagina 26): „Na tien jaar sa
menwonen zou Betje zich gerealiseerd heb
ben dat ze iets tekortkwam bij de minder ont
wikkelde Aagje Deken, een leegte die zij
meende op te kunnen vullen met het gezel
schap van Coosje."
Marcel van den Driest werkte drie jaar aan
zijn onderzoek. Wat de nakomelingen betreft,
komen we een gewichtig gezelschap tegen.
Schrijver en journalist Conrad Busken Huët
(1826-2886) is ongetwijfeld de bekendste. In de
stamboom duiken ook ministers en parle
mentariërs, kunstenaars, wetenschappers en
een Olympisch medaillewinnaar op. Pagina
37: „Je zou kunnen zeggen dat de grote ver
wachtingen die rond Coosje Busken leefden
weliswaar niet door haarzelf, maar door haar
nageslacht méér dan zijn waargemaakt."
Reisschrijfster Carolijn Vis
ser is donderdag 29 no
vember te gast in boek
handel de Drvkkery in Middel
burg. Ze praat dan met PZC-jour-
nalist Jan van Damme over haar
nieuwe boek Zeeuws Geluk.
Carolijn Visser (1956) groeide
op in Middelburg. Vorig jaar won
ze de Libris Geschiedenis Prijs en
de Zeeuwse Boekenprijs met
Selma, over het dramatische le
ven van een Nederlandse vrouw
in het China van Mao. In 2013
werd haar boek Argentijnse avon
den bekroond met de VPRO Bob
den Uylprijs. Haar oeuvre omvat
inmiddels ruim twintig titels.
Op uitnodiging van de Stich-
ting Voor Regio
nale Zorgverle
ning SVRZ ZEEUWS
schreef Carolijn
Visser Zeeuws
Geluk. Ze lo
geerde in drie y J
woonzorgcentra,
in Kamperland,
Domburg en
Aagtekerke en sprak met bewo
ners en hun familie, met zorg-
medewerkers en vrijwilligers. In
haar boek verknoopt ze hun ver
halen met eigen herinneringen
aan haar Zeeuwse jeugd.
Eerder deze maand ver
scheen het Kookboek van
Zeeland van Nelly de
Zwaan. De inhoud is in vier
hoofdstukken opgedeeld: Uit de
Zeeuwse wateren, Van de Zeeuwse
weiden, Van het Zeeuwse land en
Zeeuws zoet. De recepten worden
ingeleid met informatie over het
betreffende product. Zo wordt bij
het recept voor ansjovis met
gnocchi verteld dat de ansjovis
sinds de afsluiting van de Zui
derzee in 1932 alleen nog in de
Oosterschelde wordt gevangen.
Suukerspekk'n ofwel boterbabbe-
laars vragen weinig ingrediënten,
maar blijken minstens acht ver
schillende benamingen te heb
ben. Voorbeel-
Zeeland
den van andere
recepten: lam
met muntsaus,
zeekraalbrood,
gegrilde
scheermessen,
klakkers (wen
telteefjes) met
kaas, een 18e-
eeuws recept voor Zeeuws spek.
Schrijfster Nelly de Zwaan legt
ook uit hoe je struisvogelsalade
bereidt. Het recept voorziet in
een gemarineerde struisvogel
biefstuk met rucola.
Zeeuwse schrijvers
Een lied uit 1925: Ich hab'
mein Herz in Heidelberg ver
loren/In einer lauen Som-
mernacht./Ich war verliebt bis über
beide Ohren. Nog hetzelfde jaar
kwam er een Nederlandse versie,
van de Neckar naar de Ooster
schelde verplaatst: Ik heb mijn hart
in Zierikzee verloren,/ 't Was in een
zwoele zomernacht!/Ik was verliefd
tot over beide oren. Dit kun je nog
een vertaling noemen, mooi en
gewaagd, waarin met alle z'en de
alliteratie Herz-Heidelberg wordt
gecompenseerd. Maar de rest van
de tekst zoog Kees Pruis (1889-
1957) uit eigen duim. Liever ge
zegd: hij baseerde die op eigen er-
varingen.
Kees
■L Pruis was
Ik P^rf een cabare-
tieren
volkszan-
1ger. Zijn
naam zei
mij niets,
maar regels
van hem
zijn in het
geheugen van vele Nederlanders
blijven hangen. En dat we toffe
jongens zijn dat willen we weten,
het zijn woorden van hem uit De
populairefeestmarsch (1929). En
natuurlijk Twee ogen zo blauw
(1929). Hits uit de tijd van onze
grootouders en overgrootouders,
die toch nog naklinken.
Liefde
Maar snel naar Zierikzee. t Was in
de mobilisatie. Met Ik lag in Zierik
zee, begon Pruis zijn lied honderd
procent autobiografisch. Geloof
het of niet, tijdens de Eerste We
reldoorlog was Pruis gelegerd te
Zierikzee en stond hij op wacht bij
een huisje aan het Havenkanaal.
En de rest: realiteit of fantasie? In
elk geval leert hij in het lied een
'Zeeuwsch prachtstuk' kennen. Hij
smacht naar haar 'frisch mondje'
en haar 'blanke armen'. De liefde is
nog wederzijds ook. Bij het af
scheid zijn er 'twee kilometer zoe
nen' te Zierikzee. Waarom komt er
geen vervolg? Het kon mijn vrouw
niet zijn;/ Omdat zij was, omdat zij
was, de vrouw van mijn Kap'tein!
Drs.P
Behalve soldaat Pruis liet - veel
later - ook Drs. P zich inspireren
door Ich hab' mein Herz in Heidel
berg verloren. Hij raakt het hart
'op Katendrecht' kwijt. De ver
warring wordt compleet in een
gedicht van een andere plezier-
poëet, Simon Knepper: Ik heb
mijn hart in Zierikzee verloren/ - of
was het Weesp? Maar het lied
hoort dus vanaf de a van autobio
grafie tot en met de z van zoenen
bij Zierikzee.
maandag 26 november 2018
GO
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Coosje leeft nog steeds
Jan van Damme
M Het originele
pastelportret van
Coosje Busken op
28-jarige leeftijd,
waarvan tot nu toe
alleen versies in
zwart-wit bekend
waren. Marcel van
den Driest ont
dekte het origineel
in kleur bij één van
de nakomelingen
van Coosje Bus
ken.
Marcel A. van den Driest: Lieve eige Coosje.
De Nakomelingen van Jacoba Adriana Bus
ken (1759-1841) - Uitgeverij Vincula Affinia,
hardcover, 172 pagina's, 29,90 euro.
CAROLIJN VISSER
De boekpresentatie begint om
19.00 uur, toegang 5 euro.
Kookboek van
Nelly de Zwaan: Kookboek van
Zeeland - Uitgeverij Het Zwarte
Schaap, 80 pagina's, 9,95 euro.
Mario Molegraaf
