Ik heb geleefd
'Het grote genieten zit
voor mij in het kleine'
Hoe arm is arm?
21
Normaal
regel
ik alles.
Maar aan
deze reis
valtnilcs
teregelen.
Iedereen
krijgt
ermee te
maken'
De kans op psychische en licha
melijke klachten is bij mensen die
lange tijd in armoede leven twee tot
drie keer zo groot, weet Hans
Bosma, hoogleraar sociale epidemi
ologie. Eenzaamheid en depressie
liggen op de loer. En stress vergroot
het risico op hart- en vaatziekten,
slaapproblemen en infecties. Bo
vendien beïnvloeden stresshormo
nen de suikerhuishouding, waar
door de kans op diabetes toeneemt.
Daarnaast kan schaamte over
geldtekort en schulden tot mentale
en lichamelijke problemen leiden,
zegt gezondheidswetenschapper
Audrey Simons van de Universiteit
van Maastricht. „Mensen met een
laag inkomen hebben vaker het ge
voel dat ze scheef worden aangeke
ken door hun omgeving en dat an
deren denken dat ze dom en lui zijn
of dat armoede hun eigen schuld is.
Als ze zich gestigmatiseerd voelen,
heeft dat een negatieve invloed op
hun gezondheid."
Ook Dominique voelt zich door
haar omgeving veroordeeld. „Ik heb
nu m'n handen vol aan de zorg voor
mijn drie kinderen, het huishou
den en het oplossen van mijn
schulden. Maar soms zeggen men
sen recht in je gezicht dat je lui
bent, bij anderen zie je het aan de
blik in hun ogen. Ik heb me vaak rot
geschaamd in de supermarkt. Dan
dacht ik dat het leefgeld was over
gemaakt, maar bleek bij de kassa dat
het niet zo was. Je gaat door de
grond als je dan, met je kinderen er
bij, alle boodschappen moet laten
staan en de hele winkel meekijkt."
Dat overkomt haar nu niet meer.
„Op maandag komt mijn leefgeld,
maar om teleurstelling te voorko
men doe ik dinsdag boodschap
pen."
Ze wil haar kinderen een betere
jeugd geven dan ze zelfheeft gehad.
Maar beseft ook dat het tot nu toe
met vallen en opstaan is gegaan. „Ik
heb in Rotterdam alle hulpverle
ning gehad die er bestaat", verzucht
ze. „En toch kan ik mijn kinderen
niet alles bieden wat ik zou willen."
Lichtpuntjes ziet ze wel. „Ik heb
een mbo-opleiding afgemaakt. En
op dit moment heb ik geen vriend.
Dat is wel zo rustig."
Annemarie Haverkamp praat met mensen over hun leven en het einde dat nadert.
De man die vorig jaar zijn
34ste Nijmeegse Vier
daagse liep, schuifelt deze
middag achter een rollator
naar de eettafel. Als hij
gaat zitten, blijven zijn ogen plakken
aan het blauwe wagentje. „Mijn
dochter verraste me ermee. Had ze
gevraagd of ze zo'n ding zou halen,
dan zou ik nee gezegd hebben. Maar
opeens stond-ie er."
De eerste avond bleef de rollator
werkeloos op de gang staan, pas de
volgende ochtend duwde Peter van
Gils (74) hem onwennig een stukje
voor zich uit. Hij wist natuurlijk wel
dat het beter was, zijn benen zijn pap
tegenwoordig.
„Ik heb buiten een rondje gemaakt.
Het was stabieler. Alleen liep ik tegen
mijn adem aan. Ik ben zo'n idioot die
alles bijhoudt, echt alles. Met mijn
horloge of telefoon. Je zou zeggen: als
je zulke kleine stukjes loopt, hoefje
de afstand niet meer te weten. Maar
toch schrijf ik het op. Dat wil ik ge
woon, ik wil alles controleren."
Zijn vrouw Loes legt even haar
handen op zijn fragiele schouders
voor ze naast hem gaat zitten. „Zo is
hij nu eenmaal."
Van Gils is een buitenmens. Op
zolder hangen al zijn medailles van
wandelmarsen, de Vierdaagsekruis-
jes bewaart hij in een aparte la. Zin
gend stapte hij zich jaar in jaar uit
door de vier dagen heen. Peter houdt
niet van verandering, zegt Loes. Hij
knikt: „Sober leven past bij mij."
Hij werkte 43 jaar als leraar op de
zelfde basisschool. Kinderen die jarig
waren, nam hij in de klas op zijn
schouders, dat werd een traditie.
Vierde hij zijn eigen verjaardag, dan
mochten de leerlingen soms bij hem
thuis in het Gelderse Wijchen ko
men. Hij had iets met diegenen die
net wat meer aandacht nodig hadden.
„Tegenwoordig zou je dat adhd noe
men." Na zijn pensioen werd hij vrij
williger op woonzorgboerderij De
Hagert.
Vijf jaar geleden kreeg Van Gils al
vleesklierkanker, de overlevingskan
sen waren nihil. Ze waren de uitvaart
al aan het regelen toen hij wonder
boven wonder kon worden geope
reerd en herstelde. „Het gekke is dat
we daarna gewoon verder zijn gegaan
met leven. We hebben er niet meer
zo bij stilgestaan."
Tot hij dit jaar opnieuw gezond
heidsproblemen kreeg. Het is niet de
alvleesklierkanker die terug is, maar
hij heeft een tumor waar de artsen
niets aan kunnen doen. Dit keer gaat
hij wel dood.
Raakte hij, die zichzelf een pieke-
raar noemt, overstuur van die bood
schap? „Nee. Zelf vind ik dat heel
opvallend. Als we op vakantie gaan,
heb ik daags van tevoren stress. Maar
op de een of andere manier vind ik
dit bij het leven horen. Het verbaast
me, juist omdat ik normaal gespro
ken alles regel. Aan deze reis valt niks
te regelen. Iedereen krijgt ermee te
maken, ik heb geen angst."
Wat hem ook verbaast, is hoe snel
hij zich aanpaste. De 35ste Vierdaagse
zou er niet meer in zitten. Toen vie
len ook de kortere wandeltochten af,
en later ging zelfs een ommetje
moeizaam. „Accepteren is een groot
woord, maar ik weet gewoon dat het
contraproductief is in woede uit te
barsten."
Met de kinderen houden ze regel
matig familieberaad. Wat moet er
overgedragen worden? Of hij nog een
hartenwens had, vroeg zijn zoon. Ja,
naar Ajax. „Had hij vip-kaarten voor
Ajax-Feyenoord geregeld. De sfeer
was zo bijzonder, die was heel posi
tief die dag."
Een bucketlist past niet bij de wan
delaar. „Het grote genieten zit voor
mij in het kleine. Veel mensen doen
net of de Vierdaagse de moeite waard
is vanwege de intocht op de Via Gla-
diola. Nou, als je het daarvan moet
hebben... Aan de finish gaan heel wat
kilometers vooraf."
Wat hem pijn doet, is dat in deze
fase ook mensen afhaken. Op straat
draaien bekenden soms hun hoofd
weg en er zijn vrienden die zich niet
laten zien. Uit ongemak, denkt hij.
Zijn vrouw, fel: „Maar als ze het eng
vinden, kunnen ze toch een kaartje
sturen?!" Laten ze er desnoods op
zetten dat ze niet weten wat ze moe
ten zeggen, maar negeer hem niet."
Er zijn nachten dat zij het licht aan
knipt om te kijken of hij nog ademt.
Dan is hij zo stil. Ze zijn een nuchter
stel, vinden ze zelf, maar nu Peters
conditie hard achteruitgaat, komen
de emoties toch. Van de week nog
kreeg zij het te kwaad toen ze hem
met zijn magere lijf onder de douche
zag staan. 49 jaar zijn ze getrouwd, de
50 zullen ze niet halen.
Ze heeft beloofd straks oranje gla
diolen naast zijn kist te zetten. Vier-
daagsebloemen in de winter? Ja, zegt
ze, onlangs stonden ze nog bij de
bloemist, het moet lukken. Over de
kist gaat een Vierdaagsevlag, maar
die mag niet mee de oven in. Peter
van Gils, lachend. „Dat zou zonde
zijn."
GO ZATERDAG 24 NOVEMBER 2018
week
De lage-inkomensgrens, noem
het armoedegrens, ligt op 1040
euro per maand voor een alleen
staande, 1380 euro per maand
voor een alleenstaande ouder
met één kind en 1960 euro per
maand voor een paar met twee
kinderen.
PRIVÉFOTO
Peter van Gils,
oud-leraar.
Wilt u ook
uw verhaal
vertellen?
Annemarie@
persgroep.nl
