II
8
HERKENNING MARIAN DE GOEDE
Sinds 2014 is Marian de Goede (76)
als vrijwilliger verbonden aan het Etty
Hillesum Onderzoekscentrum (EHOC) in
Middelburg. 'Hoe je vanuit chaos naar
helderheid en zelfinzicht kunt komen,
zelfs als jonge Joodse in de oorlog met
de nodige ballast van thuis. Prachtig.'
Jaren geleden las Ma
rian de Goede de
dagboeken voor het
eerst. „Mijn beroep
was psychiatrisch
verpleegkundige en
ik heb ook jaren ge
werkt met asielzoekers. Daar ben
ik veel in aanraking gekomen met
trauma en dan ga je je afvragen
wat mensen met zulke gruwelijk
heden doen. Dat kom ik op zijn
best tegen in Etty's dagboeken: er
schijnen manieren te zijn waarop
je goed uit zulke moeilijkheden
kunt komen, en dat boeit me. Je
hebt heel veel op te knappen aan
jezelf als trauma's en maatschap
pelijke omstandigheden zich zo
diep ingraven. Dat is eigenlijk wel
bekend maar we stappen er ook
makkelijk overheen. Ik werkte bij
voorbeeld met asielzoekers, zwaar
getraumatiseerd, vreselijk leven -
en wij mochten ze niet pamperen.
Maar wat is het eerste wat je doet
bij iemand die de weg kwijt is? Dat
is hem een gerust gevoel geven.
Maar nee, momenteel wordt er ge
woon overheen gewalst en hame
ren we op aanpassen."
Groots
De Goede waarschuwt echter voor
slachtofferschap. „Uit zulke trau
ma's, zoals in Etty's tijd en leven,
komen ook grootse dingen voort.
Je moet trauma niet enkel als iets
zieligs zien, maar ook als mense
lijk gegeven. En vragen: wat doe je
dan? Want we komen er allemaal
in meer of mindere mate mee in
aanraking, als dader, slachtoffer of
getuige. Etty's dagboek begint
vanuit grote chaos, die ze mee
neemt uit haar ouderlijk huis. Ik
vraag me dan af: uit wat voor nest
kwam ze? Haar vader bijvoorbeeld
was een geassimileerde Jood, haar
moeder vluchtte uit Rusland voor
de pogroms. Dan met drie kinde
ren, plus schizofrenie in de fami
lie, een gezellig huishouden creë
ren waarin alles tralalala is, dat kan
niet."
Oorlogskind
Chaos herkent De Goede, die tij
dens de oorlog geboren werd.
„Mijn vader was dominee en had
zich op de preekstoel tegen de Jo
denvervolging uitgesproken. Uit
voorzorg werden mijn drie oudere
broers en mijn zus daarom elders
ondergebracht. Daar zijn ze goed
verzorgd, maar ze waren wel ont
worteld. En die arme moeder van
me pendelde heen en weer op een
fiets met houten banden, die
voelde zich tekortschieten aan alle
kanten."
Na de oorlog werd het gezin
weer bij elkaar geveegd, met nog
een kind erbij. Maar het werkte
niet meer. „Als de oorlog al zo ont
wrichtend heeft gewerkt in mijn
omgeving, dan vraag je je af hoe
dat dan wel niet voor Joden ge
weest is. Al zoekend heb ik me een
weg door het leven gebaand. Ik
kan niet zeggen dat ik 'het' gevon
den heb, maar ik weet inmiddels
Ik wil niet zeggen dat
Etty's manier van
leven de enige goede
weg is. Maar ik vind
het wel verrukkelijk:
iemand die niet met
haat wil leven.
wel hoe ik leven moet. Hoe ouder
ik word, hoe blijer ik word."
De Goede koestert een levens
lange affiniteit met het joodse. „Ik
heb een zeer grote nieuwsgierig
heid. Dat je altijd door mag zoeken
en vragen, zoals in de joodse cul
tuur, daar gedij ik bij. Dat kan tot
geweldige inzichten leiden."
Al sinds de oprichting in 2014 is
De Goede als vrijwilliger betrok
ken bij het EHOC. Herkenning in
Hillesums dagboeken drijft haar
daarin. „Ik ben vrijwilligerscoördi
nator, ik houd het rooster bij. Maar
bovenal: ik ken de mensen die er
rondlopen. Ik weet wat ze willen
en kunnen en probeer hen te sti
muleren."
De Goede blijft wel kritisch. Ze
waakt voor toe-eigening van Hil
lesums leven en gedachtewereld.
„Dat je uit iemands leven conclu
sies trekt die passen in je eigen
straatje, daarvoor moet je oppas
sen. Daarom vind ik die O van On
derzoekscentrum zo belangrijk.
Denk niet dat jouw conclusies
over haar leven, en het leven, de
enige en de laatste zijn, en dat je
haar dan in je zak hebt. Ik wil ook
helemaal niet zeggen dat Etty's
manier van leven de enige goede
weg is. Maar ik vind het wel ver
rukkelijk: iemand die niet met
haat wil leven. Die diep in zichzelf
gaat luisteren en ontdekt dat ze
dingen in zich draagt die het leven
waarde geven. En die onder alle
omstandigheden kan blijven zien
dat een bloem, en het leven, mooi
is."
zaterdag 24 november 2018
Etty Hillesum
wilde zonder
haat leven
Eind november is het 75
jaar geleden dat Etty Hille
sum in Auschwitz werd ver
moord. Ze was 29 jaar. De
in Middelburg geboren
vrouw liet dagboeken en
brieven na die in vele talen
werden vertaald. In aan
loop naar haar sterfdatum
vertellen vijf mensen over
hoe het dagboek van Etty
Hillesum hen inspireert.
Vandaag de laatste afleve
ring met vrijwilliger Marian
de Goede van het EHOC.
Anna de Bruyckere
Marian de Goede is vrijwilligerscoördinator bij het Etty Hillesum Onderzoekscentrum, fotoailinpascual
- Marian de Goede
FOTO COLLECTIE JOODS HISTORISCH MUSEUM
