Relatief veel Nederlanders sterven aan kanker
3
Onwardsw
Ze wilden allebei
geschiedenis
schrijven met de
eerste solo-oversteek
op Antarctica. Zonder
het van elkaar te
weten. Lou Rudd en
Colin O'Brady
ploegen nu door 1500
km sneeuw en ijs, in
een ongeplande race.
COLINO'BRADY
iets onweerstaanbaar voor Britse
avonturiers. Ook voor Nederlanders
trouwens, want misschien zien
O'Brady en Rudd nog de Nederlan
ders Edwin en Liesbeth ter Velde
voorbijkomen. Zij rijden volgende
maand naar de geografische Zuid
pool met hun Solar Voyager, een uit
afvalplastic gemaakte zonne-ener-
giewagen.
Lou Rudd neemt ons mee via een
blog die leest als een militaire opera
tie. Tot op de seconde wordt gemeld
hoe lang hij onderweg is en dat hij nu
17 procent heeft volbracht. Er waren
wat communicatieproblemen maar
op dag 18 meldt hij: „Zicht Nul. Geen
lijn op de horizon, poedersneeuw
onder de laarzen." En dat bij 'slechts'
19 graden onder nul, waar het kwik
kan dalen naar -60.
Door het slechte weer leerden de
mannen elkaar kennen. Want een
week moesten ze in Puntas Arenas,
bij de Straat van Magellan, wachten
op een break tussen de straffe wind
LOUIS RUDD
Beiden grofweg
dezelfde route
dehonden en zonder de trekkracht
van vliegers solo de Zuidpool be
dwingt.
En dat ruim een eeuw na de dra
matische race tussen de Noorse ont
dekkingsreiziger Roald Amundsen
en Robert Scott in hetzelfde poolde-
cor. Amundsen won, Scott stierf
op de terugweg samen met vier met
gezellen. Eenzelfde lot trof later de
Engels-Ierse ontdekkingsreiziger Er-
nest Shackleton. Hij liet het leven op
de eilandengroep Zuid-Georgia en
ligt daar volgens zijn wens ook be
graven.
Lou Rudd loopt de ijstocht ook
als eerbetoon aan een vriend:
Henry Worsley (49), een oud-col
lega die hem alles leerde over de
gevaren, maar die twee jaar geleden
zelf bezweek bij een poging de pool
over te steken en stierf ophet ijs.
Het gevaar van de Zuidpool heeft
Allebei zijn het enthousi
aste powerlifters, Louis
'Lou' Rudd (49) en Colin
O'Brady (33). Verder heb
ben ze weinig gemeen.
Rudd is een Engelse beroepsmilitair,
een ijzervreter die diende in Kosovo,
Irak (drie keer) en Afghanistan (vier
keer). Amerikaan O'Brady was
zwemkampioen van de middelbare
school en studeerde economie en
kunst aan Yale University in New
Haven. Hij deed triatlons voor de lol.
Rudd leerde relativeren na de dood of
verminking van kameraden tijdens
missies in Afghanistan en Irak.
O'Brady moest opkrabbelen na een
ernstig auto-ongeluk tijdens een va
kantie in Thailand.
Twee bijters met karakter, twee
producten van hun generatie ook. De
Amerikaan wil onderweg zijn 60.000
volgers op Instagram entertainen als
er een plastic zakje uit zijn handen
waait. Hij gaat er achteraan en be
schrijft dat. „Na honderd meter
maakte ik een duik in de sneeuw om
het plastic te pakken. Er is niets ver
gelijkbaar met ongerepte natuur en
mijn hart zou breken als ik het hier
ook maar een klein beetje zou ver
vuilen."
Bijna nonchalant bericht O'Brady
over de extra inspanning tijdens een
solo-expeditie, die door toeval een
race werd. Want ze kenden elkaar
niet, laat staan dat ze wisten van
eikaars plannen. O'Brady had in
het geheim getraind voor dezelfde
stunt die Rudd in april van dit jaar
exclusief dacht te gaan doen. Nu
riskeren dus twee mannen lijf en le
den om de eerste mens te zijn die
zonder motorische hulp, zonder sle-
Zicht Nul. Geen lijn
op de horizon,
poedersneeuw
onder de laarzen
of juist een potdichte mist.
Volgens The New York Times werd
die tijd gebruikt om nog eens hun
gedroogde voedselvoorraden te we
gen en zo efficiënt mogelijk in te pak
ken, maar ook om een keer gezamen
lijk te eten. De gevreesde kou tussen
beide mannen was ook snel uit de
lucht. Voor vertrek omhelsden ze el
kaar. „Succes", zei O'Brady. „Ik denk
dat we het ons beiden lukt", zei
Rudd. Een conversatie die grote ont
dekkingsreizigers waardig is.
Uiteindelijk vertrok Rudd tien mi
nuten na O'Brady. Inmiddels zou hij
een stuk voorliggen. De aankomst
staat gepland voor half januari. Voor
het zover is, zullen de mannen in
scheuren vallen, weten ze. Iets wat
beiden eerder is overkomen.
De twee recordjagers doen alles op
eigen kracht. Bij voorgaande pogin
gen werd gebruikgemaakt van vlie
gers of waren vooraf voedselpakket
ten gedropt op de route. Bijzonder
moment is als de zuidpoolracers
langs het verwarmde Amundsen-
Scott poolstation komen. Ze mogen
daar zelfs geen kopje thee drinken,
aldus The New York Times. Anders telt
het record niet.
Dit blijkt uit onderzoek van het Eu
ropese statistiekbureau Eurostat.
Het EU-gemiddelde is net iets
meer dan 25 procent. Alleen in Roe
menië en Bulgarije ligt het aantal
sterfgevallen door kanker onder de
20 procent, in Bulgarije zelfs ruim
schoots. In België overleed iets
minder dan een kwart van het to
taal als gevolg van kanker.
Eurostat baseert zich op sterfte
cijfers uit 2025. Door de grootte van
het onderzoek, lieten de onder
zoeksresultaten relatief lang op zich
wachten. Het bureau geeft geen
verklaring voor de verschillen tus
sen de landen.
Het Integraal Kankercentrum
Nederland (IKNL) registreert kan
ker in ons land. Otto Visser, hoofd
kankerregistratie geeft aan dat in
Nederland, zeker in vergelijking
met andere landen, relatief veel
vrouwen kanker krijgen.
„Dat kan een verklaring zijn
waarom het sterftecijfer bij ons zo
hoog is. Vooral longkanker komt
veel voor. In de jaren 70 gingen
steeds meer Nederlandse vrouwen
roken; daar speelde de emancipatie
ook een rol in. In andere landen zijn
vrouwen pas veel later gaan roken.
Nu roken we steeds minder, maar
de vrouwen die 40 jaar geleden met
roken begonnen, zijn nu op leeftijd
en krijgen relatief veel longkanker",
aldus Visser.
Naast longkanker krijgen Neder
landse vrouwen in vergelijking met
buurlanden relatief vaak borst- en
darmkanker. Visser: „Een risicofac
tor voor borstkanker is onder meer
de leeftijd waarop een vrouw haar
eerste kind krijgt. Hoe ouder, hoe
meer risico. In Nederland lag die
leeftijd tot voor kort hoger dan in de
rest van Europa. Bij darmkanker
weten we niet goed waarom veel
Nederlanders deze ziekte krijgen.
Er is een verband met het eten van
rood en bewerkt vlees, maar dat
eten ze in België net zo goed."
Oost-Europese landen als Bulga
rije en Roemenië laten lagere sterf
tecijfers zien, maar Visser plaatst de
kanttekening dat de levensver
wachting door hoge sterfte aan
hart- en vaatziekten er lager is dan
in West-Europa. „Hoe ouder je
wordt, hoe meer kans op kanker."
De cijfers van Eurostat laten vol
gens het Integraal Kankercentrum
zien dat Nederland vol moet inzet
ten op preventie. „Een op drie Ne
derlanders krijgt kanker, dat zijn
flinke cijfers. Het is belangrijk dat
de overheid preventieve campag
nes blijft ontwikkelen tegen met
name roken en voor gezond eten.
Daarnaast is het verstandig om te
kijken of we in onze gezondheids
zorg nog zaken kunnen verbeteren.
Kunnen we bijvoorbeeld iets leren
van onze zuiderburen?"
In 2025 overleden 1,3 miljoen
mensen in de EU aan kanker. Van
de mannen overleed 28,7 procent
aan de ziekte. Bij vrouwen was dit
ruim 22 procent.
vrijdag 23 november 2018
GO
Zuidpool
ANTARCTICA
Eenzaam maar
niet alleen over
de Zuidpool
De Brit Louis Rudd gaat in de onbedoelde race aan kop.
T Amundsen (boven) en Scott (tweede van rechts) in 1911.
Bob van Huët
Rotterdam
- Louis Rudd in zijn blog
Het aantal mensen dat sterft
aan kanker is in Nederland in
vergelijking met andere Euro
pese landen hoog. Bij iets meer
dan 30 procent van de Neder
landers die overlijden, is kanker
de doodsoorzaak. Alleen Slove
nië scoort slechter.
Sanne Schelfaut
Den Haag
Van alle
II mannen in de
I EU die in 2015
M doodgingen,
H overleed 28,7
H procent aan
kanker.
