'Het ligt niet in
mijn aard om
binnen mijn
mogelijkheden
te blijven.
Ik wil daar
net bovenuit
reiken'
tot nok is gevuld. Enkele ingelijste posters
van verfilmde romans staan op de grond,
zoals De helleveeg uit 2016 en natuurlijk
Tonio, van Paula van der Oest, met Pierre
Bokma in de rol van de door verdriet over
mande schrijver die zijn 2t-jarige zoon
verliest bij een verkeersongeluk. Gebaseerd
op het hartverscheurende requiem dat
Van der Heijden nooit had willen schrijven,
maar dat zijn grootste beststeller werd.
Mooi doodliggen stond binnen vijf maan
den op papier, het was typisch zo'n idee
dat zich plotseling aandiende en niet kon
blijven liggen. Van der Heijden wilde zijn
uitgever graag iets bieden om rond de feest
dagen in de winkels te hebben. Noem het
geen tussendoortje, dat vindt de schrijver
een vervelend woord, maar dat was het
wel.
Want eigenlijk werkt de auteur al vier
jaar aan die andere roman over Rusland,
over de aanslag op vlucht MH17, een almaar
uitdijend epos dat geschreven móet wor
den. „Je zou Mooi doodliggen kunnen zien
als een spin-off, een prequel zo je wilt.
De verteller van dat verhaal, Natan Haan-
drikman, is ook de hoofdpersoon in MH17
- MX17, in mijn boek." In dat verhaal gaat
een jonge oorlogsfotograaf op de ramp
plek op zoek naar zijn ouders, een Neder
lands schrijversechtpaar dat bij de aanslag
is omgekomen. Toevallig vertonen zij grote
overeenkomsten met Van der Heijden en
zijn vrouw, Mirjam Rotenstreich.
Dat maakt Natan Haandrikman tot de
zoon, Tonio.
De ouders zijn dood, de zoon leeft. De
schrijver beaamt: „Ik heb gewoon het hele
rouwproces omgekeerd." Korte stilte. „Het
boek Tonio was een manier om mijn zoon
nog een tijdje in leven te houden. Te reani
meren, zou je kunnen zeggen. Dat boek en
alles eromheen werkte voor mij en Mirjam
verslavend. Een soort verslavende troost.
We konden daar op vrijdagavond met een
borrel erbij eindeloos over doorbomen.
We hadden het toch maar mooi gelapt. Het
boek was gepubliceerd, het was een mooie
bestseller, maar dan houdt er ook iets op, er
komt niet opnieuw een Tonio-boek, tenzij
je iets anders bedenkt.
Ie zult mij niet horen zeggen dat die ramp
met MH17 me in de schoot werd geworpen,
want ik vind het allemaal gruwelijk genoeg,
maar oké, dat was het noodlot, het gebeur
de. Onze zoon fotografeerde. Ik dacht: dan
maak ik een oorlogsfotograaf van hem. Dat
was iets wat hij beslist niet wilde worden,
maar waarvan ik me kon voorstellen dat hij
het door omstandigheden gedwongen wel
zou doen."
„Ik heb niet eerst om toestemming ge
vraagd. Ik heb het wel uitgelegd. Mirjam
was tot tranen geroerd dat ik weer een an
dere, meer fictieve manier had gevonden
om Tonio in leven te houden."
„Ja, dat bleek een ongemakkelijk gegeven.
Dat merk je pas als je erover schrijft. Het is
confronterend. Op een gegeven moment
moet je beschrijven hoe dat valt in de Ne
derlandse samenleving, mijn verscheiden.
Die vader in het boek is op weg naar een
schrijverscongres in Peking. Ik kwam er
niet onderuit over mijn eigen dood te
schrijven."
„Het is af en toe heel bizar. De vader heet
Patrick Haandrikman, Natan vindt z'n
vader op de rampplek in een voormalige
kippenkooi, een kippenfabriek, bij de
ramp met MHt7 stond er daadwerkelijk
ook een. Hij is door het dak van die kooi
heen gevallen. Natan rakelt in zijn verdriet
herinneringen op aan z'n vader. Ik laat mijn
zoon herinneringen ophalen aan mij. Dat
is een literair spel waarop ik niet had gere
kend."
PASPOORT
Adrianus Franciscus
Theodorus (Adri)
van der Heijden
Privé
„Ja, er is bijvoorbeeld de scène dat Natan
zich herinnert hoe zijn vader halfdronken
bovenaan de trap staat en dan ziet dat zijn
veters loszitten. Zijn moeder stuurt hem de
trap op om die veters vast te maken, zodat
die man niet verongelukt. Dan komt-ie in
de verleiding ze juist aan elkaar te binden
en dan heb je dus een heel oedipaal verhaal.
Uiteindelijk doet-ie het niet."
„Hij is een goeie jongen, misschien een
betere jongen dan die vader een goede man
is, dat weet ik niet. Maar het zijn scènes
waarin je veel zelfkritiek kunt stoppen en
dat heeft ook wel weer iets louterends,
moet ik zeggen."
10
U laat uw vrouw omkomen tijdens de
aanslag.
U gaat zelf ook dood in het boek.
Hoe beviel dat?
Geboren
15 oktober 1951
in Geldrop.
Opleiding
Studeerde enige tijd psycholo
gie en filosofie aan de universi
teit van Nijmegen en esthetica
in Amsterdam.
Loopbaan
Debuteert in 1978 onder het
pseudoniem Patrizio Canaponi
met Een gondel in de Heren
gracht. In 1983 publiceert hij
het eerste deel van de cyclus
De tandeloze tijd, De slag om de
Blauwbrug. In 2003 begint hij
een nieuwe cyclus: Homo
duplex. Zijn requiemroman
Tonio, over zijn verongelukte
zoon uit 2011, wordt een kwart
miljoen keer verkocht. Hij wint
er de Libris Literatuur Prijs en
NS Publieksprijs mee. In 2013
wordt aan Van der Heijden de
P.C. Hooft-prijs toegekend.
Woont in Amsterdam, is
gehuwd met schrijfster Mirjam
Rotenstreich.
Stuit u op dingen die u van tevoren niet
had kunnen vermoeden?
Want Natan/Tonio is een goeie jongen.
