technisch vernuft
Dit zegt de wetenschap
Hoe een kater precies werkt
weet eigenlijk niemand
Eureka! Oudere moet robot helpen
Een kater is zo
complex dat de
oplossing niet in
één pil is te vangen
23
is onlangs gegund aan Boeing (72 stuks voor 13
miljard dollar), waardoor de eerste exemplaren
pas in 2024 aan boord van de schepen kunnen
worden gestationeerd. Ze zijn in eerste instan
tie gemaakt voor het bijtanken van gevechts
vliegtuigen in de lucht, maar op termijn kun
nen ze ook als aanvalswapen worden ingezet.
Voordat de nieuwe vliegdekschepen operati
oneel worden, moeten ze eerst de zware veilig-
heidsproeven shock trialsdoorstaan. De USS
Gerald R. Ford is als eerste aan de beurt. Hij zal
in elk geval opgewassen moeten zijn tegen de
door China ontwikkelde DF-2tD raket, bijge
naamd de 'vliegdekschipdoder', met een bereik
van bijna 1700 kilometer.
Verzet
Voor admiraals mogen de 'Ford' en de 'Kennedy'
een natte droom zijn, er is ook verzet tegen de
kolossale drijvende vliegvelden. Critici stellen
vragen bij de torenhoge kosten en de omvang
van de oorlogsbodems. Kleinere vliegdeksche
pen zijn lastiger tot zinken te brengen en ze zijn
goedkoper.
Maar de bouw van supervliegdekschepen
krijgt in Washington volop steun. Niet alleen
om hun strategisch belang, ook om de symbo
lische waarde. „Amerika heeft niet alleen de
meeste, maar ook beste vliegdekschepen en dat
moet zo blijven", aldus president Donald
Trump. Daarom komen er nog zeker twee bij:
de USS Enterprise en de CVN 81, die misschien
nog wel Trumps naam zal krijgen.
Zogenaamde wondermiddeltjes genoeg, maar dé oplossing tegen een kater is nog
niet gevonden. Waarom niet?
Pech voor wie dit leest met een
houten kop: een magische pil die
je beter laat voelen na een nachtje
doorhalen, bestaat niet. „Er zijn
veel remedies op de markt, maar
de werkzaamheid of veiligheid
daarvan is nog nooit wetenschap
pelijk aangetoond", zegt Frans
Russel, hoogleraar farmacologie
en toxicologie aan de Radboud
Universiteit Nijmegen.
Een van de redenen waarom er
nog geen antikaterpil bestaat, is
dat wetenschappers niet precies
weten hoe een kater werkt. Het
verschijnsel steekt ingewikkeld in
elkaar. „Het is een vreemde com
binatie van wat lijkt op forse griep,
migraine en hongerklop."
Wat onderzoekers wel weten, is
dat je van alcoholhoudende dran
ken flink uitdroogt. Wie alcohol
drinkt moet vaker naar de wc,
waardoor je soms tot wel vier keer
meer vocht verliest dan je binnen
krijgt. Het zorgt ervoor dat het
aandeel vocht in de bloedvaten
van onze hersenvliezen daalt. Met
bonkende koppijn als gevolg.
„Water voorkomt alleen uitdro
ging als je elk glas alcohol afwis
selt met een glas water. Wie vlak
voor het slapen gaan nog wat gla
zen water drinkt, is al te laat."
Verder is het zo dat we tijdens
een drankgelag weinig eten. Alco
hol heeft weliswaar veel calorieën,
maar die zijn 'leeg' en leveren geen
voedingswaarden. „Daardoor raak
je veel voedingsstoffen en vooral
suikers kwijt, waardoor het li
chaam verzwakt", legt Russel uit.
Een andere boosdoener lijkt
aceetaldehyde, een stofje dat ver
antwoordelijk voor de misselijk
heid, spierpijn en griepachtige
verschijnselen. Dat is ook bekend
in de verslavingszorg. „Mensen
met een drankprobleem krijgen
soms een middel dat de afbraak
van aceetaldehyde in het bloed
remt", vertelt Russel. „Daardoor
worden ze van een kleine slok
drank al hondsberoerd. Ze ervaren
een extreme vorm van wat je
merkt bij een kater."
De kater is dus behoorlijk com
plex. Volgens Russel is de oplos
sing ervan dan ook niet in één pil
te vangen. Bovendien is het de
vraag of we zo'n alles-in-één re
medie wel moeten willen, stelt hij.
„Alcohol is een erg giftige stof en
een kater is een heel natuurlijke
reactie van het lichaam om ons te
beschermen tegen overdosering.
Een effectieve katerbehandeling
haalt die rem weg, met alle ge
zondheidsgevaren van dien."
Het roept ook ethische vragen
op. Want een echte antikaterpil
kan verslaving in de hand werken.
Daarnaast is alcohol een kanker
verwekkende stof, bij veelvuldig
gebruik neemt de kans op die
ziekte toe. „Persoonlijk zou ik er
veel moeite mee hebben zo'n me
dicijn vrij te geven", zegt Russel.
Is er dan geen enkele remedie
tegen een kater? Behalve met mate
drinken kan vooraf vettig eten hel
pen. Dat zorgt ervoor dat alcohol
minder snel en goed in het bloed
wordt opgenomen. Verder is
transparante drank meestal beter
te verdragen, doordat het destilla
tieproces minder nadelige bijpro
ducten oplevert.
Wetenschappers
vertellen over hun
eurekamoment.
Dit keer Elly Konijn
(59), hoogleraar
hoogleraar media-
psychologie aan de
VU Amsterdam
over de omgang
tussen robots en
eenzame
bejaarden.
„Het wordt steeds meer
gemeengoed dat een robot
voor bepaalde zorg wordt
ingezet, zoals bijvoor
beeld het tillen van pa
tiënten.
In mijn onderzoek met Jo-
han Hoorn hebben we
met zorgrobot Alice on
derzocht of een sociale ro
bot de schrijnende een
zaamheid onder ouderen
kan verlichten. Het aantal
eenzame ouderen groeit
enorm
Om te kijken hoe we Alice
het meest effectief kon
den inzetten, zijn we eerst
met ouderen zelf en
thuiszorgmedewerkers
gaan praten. Ouderen
hebben er een hekel aan
om als kleine kinderen
behandeld te worden.
Toen we Alice in het lab
aan het programmeren
waren, kon zij opeens niet
meer lopen. Denkend aan
die ouderen die zo'n hekel
hebben aan betutteling,
volgde ons eureka-mo-
ment. We draaiden de rol
len om en Alice werd af
hankelijk van de ouderen.
Alice is in een rolstoel ge
plaatst en als zij bijvoor
beeld naar buiten wilde,
dan moest een van de
oude mensen daarvoor
zorgen.
Daardoor kregen zij weer
een maatschappelijke
functie; ze moesten voor
iemand zorgen en verant
woordelijkheid dragen
voor iemands welzijn. De
verlichting die Alice
bracht op sociaal vlak,
werkte positief door op
hun fysieke gesteldheid.
Op haar beurt kon Alice
de ouderen helpen met
het bijhouden van hun
agenda, ze kon ze herin
neren aan medicijnge
bruik, of liedjes zingen en
samen (gym-) oefeningen
doen. Ik denk dat er in de
toekomst veel vaker ro
bots worden ingezet om
ouderen op verschillende
vlakken te ondersteunen.
Alice helaas niet. Ze is op
en versleten. We zijn nu
een samenwerking met
Deloitte aangegaan en
ontwerpen nu Alice 2.0.
Zij heeft een meer functi
oneel ontwerp waarin de
sociale rol wordt geopti
maliseerd."
GO ZATERDAG 17 NOVEMBER 2018
USS John F. Kennedy (CVN-79)
Grootste vliegdekschip ter wereld,
samen met de USS G. Ford (CVN-78)
12 m.
337 m.
Begin bouw: februari 2011
Geplande ingebruikname: eind 2019
Waterverplaatsing: 112.000 ton
Max. snelheid: 32 knopen (59 km/u)
Propellors: 4 stuks,
elk 7 meter hoog,
van brons
Bemanning: 4660
KAJ VAN ARKEL
Kijk op de site
bij /wetenschap
FOTO DREAMSTIME
Heeft u ook een vraag?
wetenschap@persgroep.nl
-Jim Jansen
Wetenschap wordt gemaakt in samenwerking met NGWSCi6fltiSt en met l vanvnederland
