T
Lotto
Voor €2 kun jij
ook miljonair zijn i
15
Heeft het
machtige so-
cialemedia-
bedrijf zijn
beste tijd ge
had? En hoe
lang komt de
grondlegger en het gezicht van
Facebook, techmiljardair Mark
Zuckerberg, hier nog mee weg?
O ironie: de manier waarop de
socialemediagigant omging
met eerdere schandalen, werd
deze week een schandaal op
zich. The New York Times, één
van Amerika's meest vooraan
staande dagbladen, dook in het
doorgaans potdichte Silicon
Valley-bolwerk en beschreef
hoe Facebook via pr-bedrijven
critici en concurrenten zwart
probeerde te maken via zwaar
gekleurde nieuwsberichten.
Ook werd er te laat gereageerd
op de Russische pogingen om
nepnieuws te verspreiden, al
dus de krant.
Datalek
Foute boel. Dus Facebook
schoot al snel in de verdedi
ging, maar de banden met het
pr-bedrijf werden wel vlug
verbroken. Deze laatste rel was
alweer de zoveelste in korte
tijd. Vorige maand werd nog
een datalek onthuld waarbij
hackers toegang kregen tot
Ze moeten politie
agent over de hele
wereld spelen. Dat
is amper te doen
bijna dertig miljoen accounts.
En begin deze maand, aan de
vooravond van de tussentijdse
verkiezingen in Amerika,
moesten opsporingsdiensten
van de overheid Facebook nog
attenderen op tientallen ver
dachte accounts.
Ondertussen meldde de
BBC dat de privéberichten van
80.000 Facebookgebruikers
zijn gestolen. Dichter bij huis
stond in oktober op een Ne
derlandse Facebookpagina
bijna 24 uur lang een nepbe-
richt dat de 'blokkeerfriezen'
waren veroordeeld. Terwijl die
zaak nog liep en er nog hele
maal geen strafeis was uitge
sproken. Dat bericht werd wel
drieduizend keer geliket. En
dit was dus allemaal na Zuc-
kerbergs publieke excuses af
gelopen voorjaar. Zuckerberg,
34 jaar oud pas, moest op 22
mei 2018 spitsroeden lopen in
Brussel, een maand na een
hoorzitting in het Ameri
kaanse Congres eveneens over
de handel en wandel van 'zijn'
Facebook.
Of Zuckerberg maar even
wilde uitleggen hoe een poli
tiek adviesbureau de gegevens
van 87 miljoen Facebookge
bruikers kon misbruiken voor
campagnes rond de Ameri
kaanse verkiezingen, en welke
rol Facebook had gehad in het
brexit-referendum. En nu hij
toch bezig was: hoe dacht hij,
de koning van Silicon Valley,
de privacy van zijn klanten
voortaan beter te waarborgen
en nepnieuws te bestrijden?
Zuckerbergs mea culpa klonk
uiterst afgemeten: „We heb
ben niet breed genoeg onze
verantwoordelijkheid gezien,
dat was een fout, onze excuses
daarvoor. We hebben niet ge
noeg gedaan om nepnieuws
tegen te gaan, buitenlandse
beïnvloeding van verkiezingen
te voorkomen en datamisbruik
door ontwikkelaars aan te pak
ken." Na anderhalf uur was hij
weer weg.
Publicitair gaat 2018 voor Fa
cebook de boeken in als een
rampjaar. Want datalekken,
haatcampagnes en een stroom
aan nepnieuws zijn slechte re
clame voor een miljardenbe
drijf dat 'de wereld bijeen wil
brengen'. Vandaar dat het ook
niet bij de publiekelijke excu
ses kan blijven. 'Zuck' is een
grote schoonmaak gestart om
Facebook te ontdoen van sabo
teurs, nepnieuwsverspreiders
en datamisbruikers. Hij ver
dubbelde het leger redacteu
ren, door kritische gebruikers
de 'censuurpolitie' genoemd,
naar 20.000 en meer. Deze mo
derators moeten, samen met
betere digitale detectiemecha-
nismes, berichten controleren
en helpen haat- en nepac-
counts te verwijderen. Daar
naast kun je als gebruiker mak
kelijker opvragen welke gege
vens Facebook van je heeft en
je privacyinstellingen aanpas
sen.
Zuckerberg weet zelf maar al
te goed dat zijn 'koninkrijk' zo
maar kan instorten. „Er is nog
wel veel werk te doen", er
kende hij vorige maand al bij
de presentatie van de derde
kwartaalcijfers. Cijfers die op
nieuw duizelingwekkend wa
ren: met een hogere netto
winst - dit kwartaal ruim 5,1
miljard dollar - en weer meer
maandelijkse gebruikers: ruim
2,27 miljard wereldwijd.
Maar wie verder kijkt dan de
miljardenwinst, ziet dat Face-
ook wel degelijk een knauw
heeft gekregen. In Europa daalt
het aantal maandelijks actieve
Facebookgebruikers voor het
tweede kwartaal op rij met één
miljoen mensen, tot 375 mil
joen nu.
In Nederland gaat de krimp door
zetten, voorspelt directeur Neil
van der Veer van onderzoeksbu
reau Newcom. Voor het eerst keert
een grote groep tieners het plat
form de rug toe. „Het aantal ge
bruikers in de leeftijd van 15 tot 19
daalde van 80 procent in 2017 naar
72 procent dit jaar. En dat zal ver
der afnemen, denken we. Ook de
groep 40-minners zal verder
krimpen."
Opvallend: in de vertrouwens-
monitor die Newcom vandaag pu
bliceert, een representatieve
steekproef, blijkt voor het eerst
flink wantrouwen onder Face
bookgebruikers: „Ruim een kwart
van de ondervraagden geeft aan
dat ze Facebook minder is gaan ge
bruiken." Dat is fors vergeleken
met andere sociale media, met 10
procent minderaars bij Twitter, 7
procent bij Snapchat en 10 procent
bij Instagram. En meer dan bij an
dere sociale media, zeggen deelne
mers dat ze Facebook minder ver
trouwen.
Volgens Van der Veer is dat opval
lend. „Sociale media werden al
nooit erg vertrouwd, maar dit jaar
is het voor mensen plotseling heel
concreet. Voorheen speelde dat
veel minder." Ter nuancering: vol
gens het jaarlijkse socialemedia-
onderzoek van Newcom gebrui
ken nog altijd zo'n 7,6 miljoen Ne
derlanders dagelijks Facebook: „En
dat is echt gigantisch."
Toch moet Zuckerberg zich zorgen
maken, denkt ook José van Dijck,
Ruim een kwart van
de mensen is
Facebook minder
gaan gebruiken
hoogleraar Digitale Samenleving
aan de Universiteit Utrecht.
„Met zoveel gebruikers moeten ze
politieagent over de hele wereld
spelen. Dat is amper te doen."
Esther Crabbendam van priva-
cybeweging Bits of Freedom ziet
dat Facebook wel zijn best doet.
„Maar het is niet genoeg. Het pro
bleem is hun verdienmodel: ze
verdienen aan advertenties voor
een groot publiek. Dat haal je met
sensatie en controverse. Alles wat
ze nu doen is om de adverteerder
te behouden, niet om intrinsiek te
verbeteren."
Minder vertrouwen betekent
uiteindelijk toch ook minder ge
bruikers en dus minder adverten
tie-inkomsten. Van der Veer
vraagt zich af of Facebook de ne
gatieve spiraal nog kan doorbre
ken: „De uitdrukking is: vertrou
wen komt te voet en gaat te paard.
Nou, het paard is bij Facebook echt
wel vertrokken."
a naar de winkel of lotto.nl
ffêM,l,llP>BIIW"11 "V;|
zaterdag 17 november 2018
Niels Klaassen
-José van Dijck (hoogleraar)
Minder 400 miljoen
Facebook
300
In Europa
liep het aantal
gebruikers
van Facebook
de afgelopen 100
twee kwartalen
terug. Waarom?
2016 I 2017 I 2018
TOP 5 REDENEN
Ik vertrouw
Facebook niet
Er zitten mensen op
waar ik niets mee heb
Te veel nepnieuws
Kost me te veel tijd
Berichten niet
betrouwbaar (meer)
35%
28%
28%
25%
24%
- Neil van der Veer (Newcom)
Nederlandse Loterij
4/ f t'-'j ~ji jth"* ~A j
