9
DEFENSIE SCHEPEN
Vier fabrikanten strijden om de grootste
militaire order sinds de JSF: onderzeeboten.
Veteraan Johan Kragten bekijkt de
kandidaten op de wapenbeurs in Rotterdam.
DAMEN/SAAB
NAVAL GROUP
TKMS NAVANTIA
Hij is al zestien jaar met pensioen,
maar als het over onderzeeboten gaat,
weet Johan Kragten uit Den Helder
echt wel waar hij over praat. Een
kwart eeuw werkte hij onder water.
Van 1969 tot 1994 bespioneerde hij
onder meer de Russen. Sinds enkele
jaren is hij nauw betrokken bij het
kleine museum van de onderzee
dienst waar hij vooral rondleidingen
geeft op een historische boot. Als hij
dan op de wapenbeurs in Ahoy tus
sen de allermodernste exemplaren
rondscharrelt, begint het toch wel
weer te kriebelen, moet hij toegeven.
„Was ik maar dertig jaar later gebo
ren. Wat een mooie spullen alle
maal", zegt hij terwijl hij zich ver
gaapt aan de gelikte presentaties en
replica's waarmee de bedrijven de
miljardenorder proberen binnen te
hengelen.
Verdwenen is de tijd dat matrozen
met zijn tweeën in een bedje moes
ten slapen, valt Kragten op. Iedereen
heeft nu zijn eigen plek. De nieuwste
generatie onderzeeboten kan zelfs
toe met bijna de helft minder perso
neel dan de zestig tot zeventig man
nen waar hij vroeger mee op zee zat,
blijkt uit het aanbod dat de vier fabri
kanten inmiddels aan Nederland
hebben gedaan. Het gaat om het
Spaanse Navantia, het Duitse Thys-
senKrupp Marine Systems (TKMS),
het Franse Naval Group en de Neder
lands/ Zweedse combinatie Da-
men/Saab. Met de order is 3
tot 4 miljard euro
gemoeid. En hoewel de onderzeebo
ten van alle kandidaten er op het oog
allemaal uitzien als een grote zwarte
sigaar, sommen de fabrikanten feil
loos op waarom zij de beste deal voor
Nederland zijn.
Als Kragten het voor het zeggen
had, dan wist hij het wel: Damen/
Saab zou van hem de mega-order
krijgen. Want dit ontwerp ziet er
niet alleen heel goed uit, het is ook
een boost voor de Nederlandse mari-
nebouw. En Kragten is nu eenmaal
ook een beetje chauvinistisch.
vrijdag 16 november 2018
Op zoek
naar de
perfecte
onderzeeër
Als Naval Group één bij
zondere eigenschap van
hun boten moet noemen
dan is het wel dat dit de
beste zijn in het gevecht
met andere onderzeebo
ten. Ook op hogere snelhe
den maken hun exemplaren
minder geluid dan een was
machine en dat doet geen
enkele andere fabrikant
hen na, claimen ze. Zo kun
je dus niet alleen de vijand
opsporen maar ook onge
merkt dichterbij komen om
het uit te schakelen. Indruk
wekkend, vindt Kragten.
Ook hebben ze een bijzon
der systeem om inkomende
explosieven te 'foppen' en
naar een nepdoel te sturen.
De Fransen benadrukken
daarnaast dat ze veel werk
gelegenheid in Nederland
komen brengen. Ze hebben
hier onlangs een dochter
onderneming geopend en
zoeken de samenwerking
met Nederlandse bedrijven
die helpen met de bouw en
het onderhoud van de
schepen.
Sommige onderzeeboten
zijn rond aan de buiten
zijde, maar dit ontwerp is
juist hoekig. Daarmee
claimt het bedrijf dat ze
nog moeilijker zijn te detec
teren voor vijandelijke
schepen. Ook de bouw
wijze is bijzonder. De com
plete binnenzijde staat op
een rails en kan zo uit boot
worden gehaald. Daarmee
kan de marine gemakkelijk
blijven vernieuwen en later
over de modernste syste
men blijven beschikken.
Ook bijzonder: mariniers
die speciale operaties uit
voeren, moeten nu nog één
voor één de onderzeeboot
verlaten: in dit ontwerp kan
dat met acht man tegelijk,
plus hun spullen. Tel daarbij
op dat deze boot mede
door een Nederlandse fa
brikant wordt gemaakt en
voor Johan Kragten is er
geen twijfel mogelijk. Dit is
de beste optie voor Neder
land.
Raymond Boere
Technologisch gezien de
beste en de meest be
trouwbare partner, vinden
de Duitsers in elk geval
zelf. Want sinds de jaren
60 hebben ze al meer dan
160 onderzeeboten afgele
verd. Elke nieuwe generatie
wordt nog meer onzicht
baar omdat ze een truc
hebben bedacht om bij
voorbeeld het magnetische
veld van de boten zo klein
mogelijk te houden. Dit
maakt ze bijzonder moeilijk
te vinden voor helikopters.
Ook gebruiken zij een
unieke aandrijving met
brandstofcellen waarbij
geen uitlaatgassen vrijko
men. Hierdoor kunnen ze
een aantal weken onder
water blijven. Optioneel is
een wapensysteem te leve
ren waarmee ze helikopters
uit de lucht kunnen schie
ten zonder dat ze zelf hun
positie verraden. De
meeste huidige onderzee
boten moeten nu snel weg
varen of diep zinken om
niet gedetecteerd te wor
den.
De Spanjaarden zijn er
trots op dat zij de enige
van de vier gegadigde
bouwers zijn die een bijna
kant-en-klare onderzeeër
kunnen afleveren aan Ne
derland. De andere fabri
kanten moeten de grootte
van hun bestaande ontwer
pen sterk aanpassen om te
voldoen aan de eisen die
de Nederlandse marine
heeft gesteld. Zo moet de
boot in zowel ondiep als
diep water kunnen opere
ren. Daarmee lijkt deze
boot volgens Kragten nog
het meest op de huidige
onderzeeboten van de Ne
derlandse marine. De
Spanjaarden lijken te gelo
ven in een traditioneel, de
gelijk ontwerp dat zich al
lang heeft bewezen in de
onderzeebootwereld en
brengen niet allerlei high
techsnufjes naar voren
waarmee ze de concurren
tie willen aftroeven.
Rotterdam
Expert Johan Kragten met het
schaalmodel van TKMS op de wa
penbeurs. FOTO BART HOOGVELD
