u
8
JAPANS AMBACHT RESTAUREREN
In de voormalige
Hervormde pastorie
van Ovezande is
'Eerbare Fazant'
neergestreken. Op
z'n Japans: O Kiji.
Liefhebbers van
Japan kunnen er
kennismaken met
onder meer kintsugu
en sogetsu ikebana.
Theo van Vliet (1951, Den
Haag) bewoont de
voormalige hervormde
pastorie in Ovezande,
samen met zijn vrouw
Minke Schiettekatte. Het afgelo
pen jaar is het pand grondig ver
bouwd en geschikt gemaakt voor
cursussen en exposities. Donder
dag vindt de eerste publieke acti
viteit van O Kiji plaats: een work
shop kintsugi. Van Vliet be
kwaamt zich al jaren in die kunst
vorm. „Ik restaureer gebroken aar
dewerk en porselein. Niet onzicht
baar, maar juist geaccentueerd met
goud of met zwarte of rode lak. Al
les en iedereen loopt breuken en
littekens op, die hoeven niet ver
borgen te worden. Ze maken deel
uit van het object of de persoon en
hebben hun eigen schoonheid."
Van Vliet leerde Japan kennen
via de vechtsport. Als puber begon
hij met judo; daarna volgden ai
kido, kendo, kyudo (Japans boog
schieten) en katori (zwaardvech-
ten). De Hagenaar, die tot zijn
pensioneren werkzaam was als
hoofd Analyse Computers bij
het Instituut Biologie in Leiden,
mag zich meervoudig Nederlands
kampioen kyudo noemen en be
haalde zelfs eenmaal een vijfde
plaats bij de wereldkampioen
schappen. Niet dat hij zich daarop
ooit zou beroemen: als het om be
scheidenheid gaat, zou Van Vliet
goed voor Japanner door kunnen
gaan. „In Japan zou niemand van
zichzelf zeggen dat hij ergens
meester in is. Het idee is: degenen
die je kwaliteiten zien, merken het
wel op. Voor de anderen is het niet
van belang. Japanners zijn zeer be
scheiden."
De vechtsport bracht Van Vliet
tussen 1981 en 2000 vele malen
naar het Land van de Rijzende
Zon. „Daar heb ik de traditionele
cultuur leren kennen en waarde
ren. De grondhouding is
daar: oefening baart kunst.
als kintsugi is daar een logisch ge
volg van."
Van Vliet legde door de jaren
heen een indrukwekkende verza
meling aan van Japanse prenten,
meubels, antieke voorwerpen en
wapens. Zoals een compleet har
nas uit circa 1580, met een zwaard
slag in de schouder - stille getuige
dat het werkelijk op het slagveld
geweest is met zijn drager, een
hooggeplaatst persoon. In O Kiji is
ook een aantal museale objecten
uit Indonesië te zien, zoals een
collectie zwaarden van koppen
snellers, die daadwerkelijk 'bloed
geproefd hebben'.
Naast kintsugi zullen er in O
Kiji ook cursussen Japans bloem
schikken komen (sogetsu ike
bana). Rianne Machielse (twintig
jaar ervaring in ikebana) mag zich
officieel Sogetsu-lerares noemen.
De 'sensei' is bereid gevonden
vanaf 8 december les te geven in
Ovezande. Kintsugi en sogetsu
ikebana zijn nog maar het begin.
Van Vliet: „Er zijn meer aspecten
van de Japanse cultuur die ik hier
zou kunnen delen. Ik ben al bena
derd met het idee om iets met ki
mono's te doen, en met Japanse
robots. Er is veel mogelijk, zolang
het maar draait om het doorgeven
van traditionele kennis.
okijistudio.com
Het is niet ongebruikelijk dat een
leerling tien jaar met een meester
meekijkt voor hij zelfstandig din
gen mag maken of doen. Daarna
gaat het proces verder, want als je
iets lang genoeg doet, wordt het
vanzelf wel goed, is het uitgangs
punt. Japanners zijn toegewijd
aan wat ze doen.
Acht uur per dag
trainen is heel ge-
In Japan zegt niemand
dat hij ergens meester
in is. Ze zijn zeer
bescheiden
woon." Hij heeft naar eigen zeg
gen een haat-liefdeverhouding
met het land. „Alles gaat er vol
gens strikte richtlijnen. Ze zijn ex
treem formeel, rigide en afstande
lijk. Daar onder zit wel degelijk
emotie, alleen tonen ze die niet
snel. Wat ik erg mooi vind, is hun
respect voor het ambacht en hun
gevoel voor esthetiek. De functie
van voorwerpen staat centraal, de
vorm volgt. Er is ook respect voor
het object - voor zijn geschiedenis,
voor de maker, voor het
materiaal. Koeste
ren, eren en door
geven zit in de
volksaard. Een
kunstuiting
'Een litteken is juist
iets om te laten zien'
dinsdag 13 november 2018
GO
Een
Boddhisvata-
beeldje in een
schrijn.
Ondine van der Vleuten
Ovezande
A Theo van Vliet restaureert een porseleinen bord. Het ambacht heet in het Japans kintsugu. fotosjohan van der heijden
■4 Maskers en helmen van Ja
panse krijgsheren. Het Japanse
woord voor masker is mempo,
voor helm is dat kabuto.
-Theo van Vliet
