Reize mit d'n trein
5
Viering sluiting laatste dijkgat op 6 november 1953 bij Ouwerkerk
Streektaal
Heldhaftige muziek zwelt aan on
der de film en foto-compilatie die
museumvrijwilliger Kees Stoutjes-
dijk voor deze gelegenheid heeft sa
mengesteld. Het is 5 november 1953,
operatie Phoenix is begonnen. „Het
legioen waterbouwers is tot de be
slissende aanval overgegaan",
meldt de Polygoonstem plechtig.
Sleepboten duwen de caissons voor
het Gat van Ouwerkerk op hun
plek. Drie worden in de uren die
volgen zonder problemen afgezon
ken. Dan is het wachten op het laat
ste sluitstuk, wachten op de kente
ring van het tij na de eb.
Dat moment komt diep in de
avond van de 6e november. De na-
triumverlichting op de kant springt
Nooit gedacht dat ik
later in die dingen nog
eens koffie zou
kunnen drinken
aan. Twintig minuten over elf drijft
het middelste caisson het gat in, vijf
minuten later worden de afsluiters
open gezet en begint het afzinken.
Dat gaat niet helemaal zoals be
doeld. Maar om 23.56 uur ligt ook
deze Phoenix stevig op de bodem.
Een minuut later is het officiële
moment daar: het laatste stroomgat
is gedicht.
Museumdirecteur Siemco Lou-
werse neemt het publiek nog een
keer mee terug en telt de minuten
af. Weer klinken massaal de
scheepstoeters. En zoals het toen
ging, gebeurt ook nu opnieuw. Har
monie Kunst en Eer blaast het Wil
helmus. Het volkslied wordt luid
keels meegezongen. Alleen staan de
toeschouwers nu niet rondom op
de wal en schepen, maar zitten ze
diep in die caissons.
„Wonderlijk", zo ervaart Cees
van Gijzen uit Maassluis zijn be
zoek aan het Watersnoodmuseum.
„Ik had nooit gedacht dat ik later in
die dingen nog eens koffie zou kun
nen drinken; dat dit een museum
zou worden." Als 17-jarige matroos
voer Van Gijzen aan boord van de
sleepboot Oceaan van Smit Co
vanuit Vlissingen naar Engeland
om daar acht caissons op te halen
voor Zeeland. Vier waren voor het
dichten van het laatste grote
stroomgat bij Ouwerkerk. Twee
werden op andere plekken gebruikt
en één ging verloren voor de kust
bij Veere. „Het waren enorme logge
betonnen bakken: 60 meter lang, 19
meter breed en 18 meter hoog,
waarvan de helft boven water uit
stak. Ontzettende windvangers.
We deden er vier dagen over om te
rug te varen." Het broekie van des
tijds had er geen benul van dat hij
deel uitmaakte van een historische
operatie. „Hoe vertelde je er thuis
over? Was het iets bijzonders?", wil
Louwerse ten overstaande van het
publiek nog graag van hem weten.
Van Gij zen haalt z'n schouders op.
„Nee hoor, het was gewoon werk."
Het persoonlijke verhaal van Van
Gijzen en dat van vier anderen is in
afzonderlijke korte filmpjes toege
voegd aan de 65 video-vertellingen
van het Watersnoodmuseum. Ze
ker zo bijzonder zijn originele film-
De kazerne moet naar
Vlissingen. Geef dat
maar door aan de
staatssecretaris
beelden die Reinier Suurenbroek,
chirurg te Goes in 1953 maakte van
de aanzwellende storm, waarop on
der meer ook Vlissingen is te zien.
De 8-millimeter film werd vandaag
in blik door zijn kinderen overge
dragen aan het museum.
De herdenkingsbijeenkomst
werd afgesloten met een lezing
door generaal majoor buiten dienst
Koos de Vos. Hij was in 1953 bij de
lichting cadetten die in de eerste
vier dagen na de dijkdoorbraken
mensen in nood hebben gered.
Louwerse had een boodschap voor
de militairen in het gevolg van de
stafofficier: „De kazerne moet naar
Vlissingen. Geef dat maar door aan
de staatssecretaris. Zo, dat moest ik
zeggen namens Karla Peijs, onze
voorzitter van het museum! Peijs
heeft zich destijds als commissaris
van de koningin sterk gemaakt voor
de bouw van een marinierskazerne
bij Vlissingen.
In de naejaersvekansie aode m'n 'n
kleindochter te lezeêren in dan gae
je van aoles verzinne om de loozjee
te vermaeken. Noe is ze a gauw tevree
mit spelletjes in uus, ma wulder
dienke dat 't toch meer mot weze. Zö
gienge m'n 'n dagje naer Arn'em om
Burger's Zoo te bekieken. 't Is 'n eêl
mooie dieretuun mit aparte gebou
wen vö 'n woestijn, 'n tropisch oer
woud, de oceaan, manhrove in gae zö
ma dü. Ik verhete nog 'n eêl groot sa
faripark mit leêuwen, neus'oorns, gi
raffen in nog vee meer. Ma noe aode
ze ok nog pre'istorische beesten d'r
neer'ezet, die vervaerlijk deeje
gromme in ok bewohe. Dust dat
wouwe m'n wè zie. Wulder gienge
mit 't openbaer vervoer, mit d'n trein.
Dan motte m'n eêst wè mit de auto
nae Goes, want op Schouwen-Duve-
land m'n gin trein. Noe maansen, ik
wille je ma waerschoewe, je mot
zukke reisjes nooit mit 't spoor doe,
want dan kom je ok in de pre'istorie
trechte. A je zaalf bienae uut dien tied
stamt oort 't eêl moelijk. De dienstre-
helieng is dienk ik gemaekt dü 'n lid
van 'n atletiekvereênehienge. In Roo
sendaal moste m'n overstappe in daer
je dan drie menuten vö. Je mot bie
nae ard loape in aezevet op je zolen
om dat te kunne aelen. Ma deze keer
lukkede 't wè, omdat de trein uut
Vlissiengen zöma op tied was. Dat is
ok nie aoltied zö, m'n a 'n paer keer
ervaere. Ons waere aarg gelokkig toe
dat m'n nae de race konde gae zitte.
Dat gelok duurde nie zö lank, want ik
ao nie van te vore op de laptop ekeke
of t'r gin zaeken in de wegt zaete.
Noe, die zaete d'r zeker, want tussen
Den Bosch in Nijmehen ree d'r gin
trein, d'r most an 't spoor ewaarkt
'ore. De NS ao bedocht dat je dat goed
kon doe op 'n traject in 't zuuden
twint dat "'t zuuden" net vekansie eit.
Iedrendeên wil mit zukken moöi nae-
jaersweer dan aarhest nae toe, liefst
mit d'n trein, in dan gae ze percies in
dien tied daer an 't spoor waarke!
Dust uut de trein, over 'n bruhhe in 't
stesjon. D'r was wè 'n roltrap, ma die
nae bove was of eslote. Trappen loape!
Wulder moste mit 'n "snelbus" nae
Nijmehen, ma jao, ok 'n snelbus mot
vö aalk rood stoplicht stil'ouwe. Van
Nijmehen wï mit 't spoor naer
Arn'em in toe nog mit 'n bus naer de
beêsten. M'n vee ezie, ma lank nie
aoles netuurlijk. In trug naeme m'n
nie dezaalfde route, dust mit 'n om-
wegt over Utrecht in Rotterdam. Vier
keer op dien dag overstappe. Eêl laete
kon ik mien uus binnestrompele.
Wulder dien dag tien uren gereisd.
M'n aode geperbeerd zövee mohelijk
mit openbaer vervoer te gaen, want
dat is beter vö 't milieu, zaahe ze. Ik
doe't nie mï, de volhende keer maeke
m'n de reize gewoon mit d'n auto.
Want dat liekent mien wat beter vö
mien gezond'eid. Minder aarhernis in
kortere reistied. In a'k over 'n stuitje
zaalf nie mi mag rieje, dan bluve m'n
lekker tuus. Ier zie m'n ok wè beêsten
'n mèrel, 'n mosse in 'n baarg mit
kraoien in meêuwen.
woensdag 7 november 2018
GO
'Nu drink ik koffie in zo'n caisson'
Op 6 november 1953 werd bij
Ouwerkerk het laatste dijkgat
van de watersnoodramp ge
dicht. In die bewuste caissons
werd dat moment gisteren
onder belangstelling van zo'n
driehonderd genodigden herbe
leefd.
Marcel Modde
Ouwerkerk
-Cees van Gijzen
-Siemco Louwerse
Henk Blom
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van
Henk Blom in het
Schouws.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
Daan von Eugen (I) haalde zijn handen tot bloedens toe open bij het maken van zinkstukken voor fundering van de caissons. Cees van
Gijzen voer op één van de sleepboten die de caissons voor het Gat van Ouwerkerk in Engeland ging halen, foto dirk-jan gjeltema
