II
8
Wordt de mysterieuze moord op de Zweedse
premier Olof Palme na 32 jaar opgelost? Onder
zoeksjournalist Jan Stocklassa komt met nieuwe
aanwijzingen in een boek.
MYSTERIE DOORBRAAK IN ONDERZOEKA
Waarom
ik inzicht
kreeg in
het archief
van Stieg
Larsson?
Omdat ik
erom durfde
te vragen
Decennia al ligt er
een gedenkplaat in
de stoep die 32 jaar
geleden rood
kleurde. 'Op deze
plaats werd op 28
februari 1986 de
Zweedse premier Olof Palme ver
moord.' Bijna alle passanten ontwij
ken de koperen letters, behalve een
vrouw die argeloos haar schoen erop
zet. „Iemand van buiten Stockholm",
vermoedt onderzoeksjournalist en
schrijver Jan Stocklassa (53). Want
voor de meeste bewoners van de
Zweedse hoofdstad kleven er herin
neringen aan deze locatie. Hier ston
den premier Olof Palme (destijds 59)
en zijn vrouw Lisbeth, toen ze na een
bioscoopbezoek van heel dichtbij on
der vuur werden genomen door een
onbekende met een revolver van een
zwaar kaliber: een .345 magnum.
Palme stierf, Lisbeth bleef wonder
boven wonder ongedeerd. Een dader
ontbreekt nog steeds...
Net als de moord op de Ameri
kaanse president John F. Kennedy
blijft het doodschieten van Olof
Palme een van de grote mysteries. De
man die uiteindelijk werd veroor
deeld, Christer Pettersson, bleek ach
teraf de dader niet te zijn geweest.
„Die moord blijft daarom een open
wond", zegt Stocklassa tijdens een
wandeling langs beladen locaties.
Een gure wind jaagt door het cen
trum van Stockholm als de avond
valt.
Niet alleen Zweden, maar de hele
wereld reageerde destijds geschokt.
Om wie het slachtoffer was - Palme
gold internationaal als staatsman van
vist die wél de onbekende schutter
zou zijn geweest. De politie is naar
bewijzen hiervoor op zoek, weet
Stocklassa. Hij hoopt dan ook op een
doorbraak die Stieg Larsson een ere
plaats moet geven in de Zweedse ge
schiedenis, 'als de man die de moord
op Olof Palme oploste'.
Nu dus een sensationele onthul
ling. Maar waarom zou de dader het
moordwapen eigenlijk bewaren?
Stocklassa: „Omdat het voor de be
trokkenen een historisch wapen is,
dat Zweden heeft gered van de Rus
sen. Zo denken ze. Eigenlijk zou het
dus in een museum horen. Als je dat
gelooft en er af en toe naar wilt kij
ken, dan is een bankkluis de beste
optie. Ik weet welke bank het is en in
welke stad de kluis zich bevindt. Heb
ik allemaal doorgegeven. Het is nu
aan de politie."
We lopen de laatste meters van de
Zweedse premier en diens onlangs
overleden vrouw. Van de metro naar
de bioscoop. Na de voorstelling over
steken naar de winkels tot de hoek
waar de killer wachtte met een revol
ver van een idioot kaliber, voor een
moord van zo'n korte afstand. Ook de
allure - maar ook omdat zoiets uitge
rekend in Zwéden kon gebeuren. Dat
vriendelijke land van Pippi Langkous
en Abba, die sociale modelstaat waar
iedereen wel wilde wonen. Daar
waar de premier gewoon over straat
kon lopen. Zonder lijfwachten. Maar
er rotte al een tijdje iets in dat idylli
sche Zweden en een beerput van
complottheorieën ging open. Waren
het Koerden geweest? De KGB, de
CIA, Zweedse politiemannen? Mis
schien zelfs wist de familie Palme er
zelf meer van? Die speculaties lever
den meer dan honderd boeken op,
maar nooit de waarheid.
Loods
'Omdat hij erom durfde te vragen'
kreeg Stocklassa inzicht in het in een
loods opgeslagen archief van bestsel
lerschrijver Stieg Larsson, die in 2004
op 50-jarige leerftijd aan een hart
aanval overleed. Voordat hij we
reldberoemd werd door zijn Mil
lennium-trilogie was Larsson
diep in het Palme-onderzoek
gedoken en tipte hij de politie
over de banden tussen Zweedse
extremisten en Zuid-Afrikaanse
geheime diensten. Die deed er
weinig mee. Stocklassa trok alle
lijntjes wel methodisch na en
produceerde na jaren
speurwerk een sluitend
scenario voor de
moord. Bovendien
traceerde hij het
moordwapen, een
magnum. De revolver
zou als een soort trofee
worden bewaard in een
Zweedse bankkluis,
toebehorend aan ene
Jakob Thedelin, een
extreemrechtse acti-
maandag 5 november 2018
GO
'Moord op
Palme is nog
steeds een
open wond
Bob van Huët
Stockholm
Foto's boven: de bioscoop waar
Palme en zijn vrouw een voorstel
ling bezochten, de plek waar hij
werd neergeschoten en de straat
die de schutter in vluchtte, waar
schijnlijk links de trap op. Onder:
Palme met zijn gezin in 1963.
Foto's rechts: mensen leggen bloe
men neer op de moordplek in 1986
en de line-up waarin Palmes vrouw
nummer 3 als dader aanwees.
FOTO'S PRESSENS BILD, EPA, AFP, BIGSHOT
—Jan Stocklassa,
onderzoeksjournalist
