9
mijn eentje. Als je alleen bent, ben je
in Congo kwetsbaar."
In Congo geldt niet de wet. Daar
geldt het recht van de sterkste en van
degene met de grootste mond. Ieder
een praat met elkaar, iedereen ruziet
met elkaar. Ambtenaren en agenten
komen met onverklaarbare boetes en
rekeningen, dreigen met wapens als
je niet betaalt.
„Het is een hoop stress en verbaal
geweld. Intimidatie is de methode.
De elite is zich schaamteloos aan het
verrijken. Laat nooit je angst zien en
zeg nooit dat de ander gelijk heeft. Je
moet zien te voorkomen dat je voor
een rechter komt. Als die een blanke
met blauwe ogen ziet, kan er zomaar
opeens een nulletje bij komen."
Tegelijk is in Congo de saamhorig
heid en zorg voor elkaar groot. Een
hele familie en stam kijkt over de
schouder mee. In Congo geldt mo-
tema mabe: een slecht hart. Congole-
zen zoeken ruzie als excuus om van
je te kunnen stelen.
„Ik bewonder de warmte tussen de
mensen. Iedereen is 'broer' van el
kaar. Stelen is niet altijd alleen maar
stelen. Het geld wordt verdeeld onder
de familie. Als ze niks bij je kunnen
stelen, lopen ze met een steen in hun
zak van je terrein af. Want je móet
iets van een blanke meenemen. Dat
is heftig."
Congo-rivier
Met zijn bedrijf Grand Pousseur gaat
het zakelijk weer goed. Zijn broer
richt zich op de vrachtwagens, hij op
de twee duwboten. Verbiest vervoert
over de Congo-rivier goederen voor
bierbrouwer Bralima, een dochteron
derneming van Heineken. De rivier
is de levensader van Congo. Die reis
van Kinshasa naar Kisangani in het
oosten, 1734 kilometer lang, is een bi
zar avontuur.
Honderden boten haken aan. Men
sen brengen vis, adelaars, krokodillen
en slangen aan boord om te eten of te
verhandelen. Zijn duwboot veran
dert in een drijvend cultureel cen
trum vol sjoemelende matrozen,
prostituees en verstekelingen die ie
der middel hanteren om in leven te
blijven.
In plaats van het land de rug toe te
keren, verdiepte Verbiest zich in de
tradities en stammencultuur. Hij
woonde een mystieke ceremonie bij
en kreeg steeds meer waardering
voor de Congolese manier van leven.
„We zijn gewend geraakt aan het
tempo van het land. Je wordt ook
harder. Afstand tot de mensen is
noodzakelijk."
Op 23 december staan presidents
verkiezingen gepland. De gehate
oud-president Joseph Kabila stelt
zich niet herkiesbaar. „Maar ook zijn
mogelijke opvolger is een dubieuze
figuur. Onlangs stonden duizenden
mensen met machetes voor het Palais
du Peuple, het parlementsgebouw.
Ze eisten de kop van Kabila die in
Kinshasa was gesignaleerd. Er is nog
niks geregeld voor de verkiezingen.
Dat kan nooit goed gaan."
Bovendien is Congo nu in de greep
van een ebola-epidemie. De ge
vreesde ziekte heeft al tientallen
slachtoffers gemaakt.
„Maar malaria is de grootste moor
denaar. Mensen sterven bij bosjes. Ie
dere zondag komen tien begrafenis
stoeten voor mijn deur langs. De
Congolezen
hebben
genoeg
zorgen,
maar zijn
weerbaar en
veerkrachtig
dood sluipt mee als de echo uit de
holle rug van een berg."
Verbiest bewondert de overle
vingsdrang van de Congolezen, die
leven met politieke chaos, een econo
mische crisis en ziektes. „Ze hebben
genoeg zorgen, maar zijn weerbaar
en veerkrachtig. Ze maken muziek en
lachen. Een dag zonder ellende is een
dag feest."
Zeven keer maakte hij de reis over
de Congo-rivier. De achtste reis, bin
nenkort, wordt een bijzondere. Sa
men met Bralima organiseert hij een
groot evenement waar hij in Lingala,
de taal van de Congolezen, een 400
jaar oude legende vertelt over de Ba
Ngomba-stam.
„Dit is een evenement van uitzon
derlijk groot belang. Het is een kans
om samen iets goeds te doen voor de
Congolezen die extreem zware tijden
doormaken. Met de legende en de
schoonheid van hun eigen taal pro
beer ik de mensen eigenwaarde en
trots terug te geven."
dinsdag 30 oktober 2018
GO
AFRIKA
is een dag feest
m Blauw Hout. Het geheim van Congo.
Roland Verbiest, Uitgeverij Elmar.
