ÉP
s getuigen in Zeeland
Jehovah'
10 ZE
JOEP VAN LIESHOUT MONUMENT VOOR DE VRIJHEID
Elke twee jaar
worden in
Middelburg de Four
Freedom Awards
uitgereikt. De
gemeente
presenteert zich als
'Stad van de
vrijheid'
Monnikenwerk
I aar Middelburg
voelt zich zo door
financiële perikelen
geketend dat er zelfs
I met korting en be
taling in termijnen geen kunst
werk vanaf kon dat voor een
breed publiek het fenomeen vrij
heid verbeeldde. 'Huis' van Joep
van Lieshout - gemaakt voor de
manifestatie 'Faqade 2017' - was
in de maanden dat het op het
Koorkerkhof stond een beeldbe
palend kunstwerk én speelobject.
Dat laatste is door de alomtegen
woordige angst voor aansprake
lijkheid ook een prima argument
tegen aankoop. Terwijl kinderen
en hun ouders waarschijnlijk wel
in staat zijn een bordje te lezen
met 'beklimmen op eigen risico'.
Een droeve geschiedenis, die naar
mijn idee haaks staat op de pre
tentie van de stad.
CBK Zeeland heeft desondanks
- of wellicht juist hierom? - Van
Lieshout uitgenodigd een monu
ment voor de vrijheid te creëren.
Het resultaat is momenteel te
zien in de expositieruimte aan de
Balans. Waar onmiddellijk na
binnenkomst een reusachtige
oranje knuppel de aandacht trekt.
Aan de bovenzijde heeft hij een
complexe verdikking, die lijkt op
de toorts van het Vrijheidsbeeld.
Maar er is ook een gebalde vuist
in te zien, het symbool dat zwarte
Amerikaanse atleten gebruikten
op de Olympische Spelen in 1968
om de rassenongelijkheid in hun
land aan de kaak te stellen.
Scherpe uitstulpingen doen den
ken aan een strijdknots. Terwijl
de onderkant meer heeft van een
honkbalknuppel. Is sport niet ook
een culturele sublimatie van oor
log? De knuppel is vlak onder de
uitstulping ruig uitgevoerd en
herinnert zo aan de boom: zuil én
materiaal voor architecten en
beeldhouwers. Het object is felo-
ranje: een attentievolle kleur, die
ook met ons land en ons konings
huis valt te associëren.
Met 4 andere, op klein formaat
uitgevoerde, sculpturen draagt
van Lieshout mogelijkheden aan
om Middelburg alsnog te marke
ren als de plaats waar vrijheid ge
vierd, herdacht en geleefd wordt.
De knuppelvorm komt terug in
elk van de ontwerpen: vrijheid
moet immers steeds opnieuw
worden bevochten. Twee keer een
knuppel met een kop waarvan er
één een opgewekte en de andere
een angstige uitdrukking ver
toont. Twee andere knuppels
worden respectievelijk bekroond
met een gebalde vuist en een
hand die het vredesteken geeft.
Van Lieshout plaatst zijn ontwer
pen in een context door een groot
In Van Lieshouts visie
is vrijheid een begrip
waarin
tegenstellingen
elkaar ontmoeten en
bevechten
aantal vrijheidsmonumenten in
een visuele presentatie bij elkaar
te brengen. En een 5-minuten
filmpje overspoelt je met een
stortvloed aan associaties op het
fenomeen vrijheid. In Van Lies
houts visie is dat een begrip
waarin tegenstellingen elkaar
ontmoeten en bevechten. In
plaats van het zoveelste obligate
symbool te kiezen zet Van Lies
hout je aan het denken. 'Hoe ver
houdt mijn vrijheid zich tot die
van de ander?' is de kernvraag die
hij via de 'koppen' stelt. En 'Wat
is er nodig om vrijheid te realise
ren en te handhaven?' lijkt me de
vraag bij de ontwerpen voor het
tweede stel. Van Lieshout geeft
gen kant-en-klaar recept, maar
presenteert de ingrediënten en
maakt daarmee zichtbaar dat vrij
heid voortdurend opnieuw moet
worden uitgevonden.
Met mijn sleutelbos in de
hand doe ik de deur
open.„Mooi", denk ik nog
„dat komt goed uit, ik moet nu
echt weg". Beleefd vragen keurig
geklede Jehovah's Getuigen of ik
tijd heb voor een gesprek. „Nee,
het spijt me", roep ik bijna uit ter
wijl ik naar buiten stap, de deur
dicht gooi en er vandoor ga. On
derweg gaat het schuren. Het is
toch wel raar, ik ben geïnteres
seerd in allerlei varianten gelovi
gen, maar Jehovah's Getuigen
poeier ik af. Deze week zoek ik ze
op, naar aanleiding van het rap
port 'Wie is religieus en wie niet'
dat het CBS op 22 oktober jl. publi
ceerde.
Volgens het CBS noemt in 2017
een minderheid (49%) van de be
volking zich gelovig. Nog 16% van
de bevolking gaat ten minste één
keer per maand naar een kerk
dienst of vergelijkbare bijeen
komst. Protestanten gaan vaker
naar de kerk dan katholieken en
(mannelijke) moslims zien de
moskee ook regelmatig van bin
nen.
„De cijfers van het CBS over ge
lovigheid, gaan over wie er kerks
is. Als we langs de deuren gaan ho
ren we wel dat dat minder wordt,
maar veel mensen zeggen op een
eigen manier te geloven." Aan het
woord is Patrick van den Berg uit
Bruinisse en woordvoerder van de
Jehovah's Getuigen in Zeeland. Hij
bezoekt de Koninkrijkszaal in Zie-
rikzee. De christelijke beweging
gaat traditiegetrouw van deur tot
deur om mensen uit te nodigen in
gesprek te gaan over het geloof.
„Als we afgaan op ónze ervarin
gen, blijven mensen geloven, mis
schien dat we net iets meer horen
over boeddhisme."
In het CBS rapport zijn Jeho
vah's Getuigen waarschijnlijk in
gedeeld bij de groep 'andere ge
zindten'. De beweging is overge
waaid uit de Verenigde Staten,
waar die in 1884 is gesticht door
Charles Taze Russell. Voor de Eer
ste Wereldoorlog vestigen de eer
ste lehovah's Getuigen zich in Ne
derland en in 1926 verschijnt hun
blad, de Wachttoren ook in onze
taal. Tijdens de Tweede Wereld
oorlog werd de groep verboden,
maar ondergronds voortgezet. On
danks dat 130 leden het leven lie
ten in concentratiekampen
groeide het aantal getuigen van
500 in 1940 tot 3.125 in 1945. Van
daag de dag zijn er in Nederland
zo'n 30.000 gedoopte Jehovah's
Getuigen. Dat betekent dat circa
0,17% van onze bevolking zich tot
dit genootschap rekent. In Zeeland
evangeliseren zij al voor de
Tweede Wereldoorlog; de eerste
gemeente in Middelburg wordt in
1949 opgericht. In 2017 zijn er in
Zeeland 856 actieve getuigen, tien
gemeenten en zes Koninkrijksza
len. Die zijn te vinden in Oost
burg, Terneuzen, Vlissingen, Mid
delburg, Goes en Zierikzee. De ge
lovigen zijn trouw in het bezoek
van de vergaderingen en van hen
wordt een actieve inzet verwacht.
Zo presenteren de Getuigen van
Schouwen-Duiveland zich onder
meer met lectuurstands in Zierik
zee en Renesse.
„Je bent van harte welkom, hoor.
Onze vergaderingen zijn open
baar." Ik praat er met Patrick over
door en langzaamaan dringen zich
beelden op van gelovigen die mij
wel heel hartelijk welkom zullen
heten. Daar ben ik niet zo van, ik
kijk liever onopgemerkt toe. Maar
dat kan ook. De site van de Jeho
vah's Getuigen is flink opgetuigd,
maar bij iedere klik waarmee ik
verder in de site doordring, word
ik huiverachtiger. „Een sekte"
fluistert mijn innerlijke stem.
"Wat dat precies is, weet ik niet",
zegt Patrick desgevraagd. "Mis
schien heeft het te maken met het
beeld dat de media van ons schet
sen."
zaterdag 27 oktober 2018
GO
Vrijheid voortdurend bevechten
Nico Out
Middelburg
Knuppels I.
T/m 16/11. Joep van Lieshout, 'Je
maintendrai'. CBK Zeeland, Ba
lans 17, Middelburg. Ma. t/m vr.
9.00 -17.00 uur/Ie zo. v/d maand
13.00 -17.00 uur. 31/10, 20.00
uur, lezing door Joep van Lies
hout.
Jeanette Vergouwen
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
Statue of Liberty.