(Bijna) niets dan goeds
Él
UITVAART 13
De do's en don'ts van een uitvaartspeech
G Online steen
Grafzerken, eeuwenlang
rechthoeken van steen, zijn
tegenwoordig ook vaak van
glas en ander materiaal, en uitge
voerd in afwijkende kleur en vorm:
roze hartjes, teddyberen, versierd
met engelen of met foto's van de
overledene. Gedenkstenenbedrijf
Den Hollandsche (met verkoop
punten door heel Nederland)
presenteert nu een digitale graf-
zerk-met-beeldscherm en een
draaiwiel om energie op te wekken.
Geen verlengsnoeren nodig dus om
tekst en beeld op de zerk te bekij
ken. Er wordt gewerkt aan een
model dat in verbinding staat met
sociale media, zodat die afscheids-
pagina op Facebook óók op het graf
te bezoeken is.
7 Attentie
Na afloop van de ceremonie is
er niet altijd gelegenheid alle
bezoekers persoonlijk te be
danken voor hun komst. Een oplos
sing kan zijn om iedereen een klei
nigheid mee te geven. Een mooi por
tret van de overledene bijvoorbeeld,
of iets wat veel betekende voor hem
of haar. Was uw moeder een ver
woed tuinier? Doe iedereen een
zakje zaad van haar lievelingsbloem
cadeau. Was vader een lekkerbek?
Geef een doosje met zijn favoriete
koekjes mee, plus het recept. Of
maak een cd, usb of Spotify-lijstje
met de muziek die tijdens de uit
vaart werd gespeeld - bijna altijd
favorieten van de overledene.
Aandachtig luisterde Piet
Hamelink naar de verhalen
over de overleden persoon.
Hem was gevraagd de uit
vaartspeech te houden in
naam van de familie en die
bereidde hij voor met een
gezamenlijk gesprek in de
aanloop naar de begrafenis.
„Prachtige verhalen kreeg ik
te horen, de man was goed
geweest, sociaal, gul en ge
liefd. Maar gaandeweg het
gesprek kreeg ik het gevoel
dat er iets niet klopte."
Bij het afscheid gaf de
familie hem het telefoon
nummer van een neef van
de overledene, die jarenlang
met hem had samenge
werkt. Hij zou ook nog in
put kunnen leveren. „'Ze
hebben alleen maar mooie
verhalen verteld zeker?' zei
die neef meteen. 'Hebben ze
er ook bij vermeld dat hij
een aantal jaren in de ge
vangenis heeft gezeten?"'
Tja, wat doe je daarmee?
Hamelink besloot het gege
ven niet te gebruiken. Toch
wilde hij het ook niet ver
zwijgen. „Ik heb het opge
lost door het in de toespraak
niet over een goed mens te
hebben, maar over een
markante persoonlijkheid.
Dus zonder het te benoe
men gaf ik voor de goede
verstaander wel aan dat er
een rafelrandje was."
Eerlijk beeld
De uitvaartspeech als fair
eindoordeel. Bij de Romei
nen was een lijkrede altijd
zeer lovend van aard, onder
het bekende motto de mor-
tuis nil nisi bene (over de do
den niets dan goeds). Dat ge
bruik hebben wij overgeno
men, onder één voorwaarde:
het moet wel kloppen.
„Je hemelt een mens op,
maar je mag ook niet blind
zijn voor zijn onhebbelijk-
heden", stelt Hamelink
(70), die als vrijwilliger na
mens de Stichting Huma
nistische Uitvaartbegelei-
ding de uitvaartspeech voor
zijn rekening neemt wan
neer anderen niet kunnen
of willen spreken. „Achter
elke deur zit wel iets. De
een rookte te veel, de ander
kon niet met geld omgaan
of deed vervelend tegen de
buren. Dat kun je benoe
men in je toespraak, ja hoor.
De mensen die aanwezig
zijn in de zaal weten dat na
melijk ook. Je moet perso
nen niet de grond in du
wen; daar gaan ze wel in na
tuurlijk, maar je kunt nuan
ces aanbrengen zodat er een
eerlijk beeld ontstaat."
Hamelink doet dat vaak
door de metafoor van de ge
tijden te gebruiken. „Een
ondernemer kan heel suc
cesvol zijn geweest en toch
ook een keer failliet zijn ge
gaan. Eb en vloed."
Soms is iets echt te pijn
lijk om te benoemen. Bij
oudere mensen vraagt hij
altijd naar de oorlog, in Zee
land naar de Watersnood
ramp. „Die onderwerpen
liggen zo gevoelig." Dat
geldt ook voor zelfdoding.
Families gaan daar verschil
lend mee om. Hoe,
dat blijkt vaak al uit de
rouwadvertentie.
Kinderen
Een uitvaartspeech is de
laatste kans om uit te spre
ken wat onuitgesproken is
gebleven. Als iemand Piet
Hamelink in een voorberei
dend gesprek vertelt dat hij
eigenlijk zo van de over
ledene hield, denkt hij wei
eens: waarom heb je hem
dat tijdens zijn leven niet
verteld? Hij verwerkt dan
Achter elke
deur zit wel iets.
De een rookte
teveel, de ander
kon niet met
geld omgaan
vaak een gedichtje in de
toespraak. Daarmee kan hij
met andermans woorden
duidelijk maken wat ie
mand zelf altijd had willen
zeggen.
Nog een tip noemt Hame
link: houd het beknopt.
„Het is geen biografie, het
moet wel behapbaar blijven.
Oudere mensen spreken
vaak te lang en herhalen te
veel. Jongeren zijn er beter
in. Dat komt door het on
derwijs; ze moeten tegen
woordig op de kleuter
school al een spreekbeurt
houden."
Maar hoe steek je je uit-
vaartverhaal in: vier het le
ven, of met diepe rouw?
„Vier het leven, absoluut",
antwoordt Piet Hamelink.
„Niet 'over de doden niets
dan goeds', maar probeer
het positieve te benadruk
ken. Het glas is halfvol."
Hij zwijgt even. „Ik zeg er
eerlijk bij dat ik dat bij kin
deren niet zou kunnen, zo
als bijvoorbeeld bij de kin
deren in Oss. Dat is zo moei
lijk."
Klassieker
'Ihope he fries...'
woensdag 24 oktober 2018
GO
denhollandsche.nl
Opvallend vaak wordt
prachtig gesproken op een
uitvaart. Zo'n speech is
een persoonlijk iets, maar
wat benoem je beter wel
en wat niet?
Tip: houd het beknopt. Speechen als Obama kunnen maar weinigen, fotogetty
—Piet Hamelink, spreker
-Sven Remijnsen
De lijkrede of grafrede
stamt uit het oude
Griekenland en werd
uitgesproken bij
het begraven of
herdenken van
oorlogsslachtof
fers, door een
redenaar die de
staat aanwees.
De beroemdste rede is
die van de staatsman
Pericles in 431 voor
Christus voor de soldaten
die sneuvelden in de strijd
tussen Athene en
Sparta.
Hierin richtte hij
zich niet alleen tot
de nabestaan
den, maar hield
hij ook een lof
rede op de demo
cratie. Tot op de dag
van vandaag halen poli
tici Pericles' woorden nog
altijd aan.
Legendarisch, met inmid
dels miljoenen views op
YouTube, is de
toespraak van
John Cleese
tijdens de her
denkingsdienst
voor zijn over
leden Monty
Python-collega
Graham Chapman in
1989. „Nu zijn we van die
profiteur af, laat 'm maar
branden in de hel", verkon
digde Cleese. „Ik vind dat ik
dat moet zeggen, omdat hij
het me nooit zou ver
geven als ik deze
gelegenheid niet
aangreep om u
namens hem te
shockeren." Erna
zette hij met de
overige leden van
Monty Python hun lijflied
in: Always Look on the
Bright Side of Life.
