Vraaen bi
de dood
èAÉéfiïitïÉÈ^--"'
mag dat?
'--Al
Tattoo van as
Uit het leven
UITVAART 3
0
l t,-
Sinds 2003 laten elk
jaar meer Nederlanders
zich cremeren dan
begraven
In 1914 was de eerste
crematie in ons land
(in Driehuis,
Noord-Holland)
Op 2 november kunnen we weer met
bloemen naar het graf. Het is dan Aller
zielen, de dag dat rooms-katholieken en
veel anderen hun doden herdenken. De
dood overkomt ons allemaal en toch lijkt
het vaak vooral een onheil dat anderen
treft. Afkerig zijn we ervan. Misschien om
dat niemand eruit terugkeerde om te ver
tellen hoe het was. Het is zo resoluut met
die dood. Misschien omdat hij - ik vind de
dood een man - zo duidelijk het einde van
het leven markeert. Schokkend vroeg doet
hij dat soms, soms troostrijk en op tijd.
In deze bijlage staan we stil bij de
manieren waarop we omgaan met de
dood. Hoe is het als de dood van een ander
je dagelijks brood is, zoals bij forensisch
patholoog Frank van de Goot? De dood
intrigeert ook, en nodigt uit om kerken,
kerkers en slag-
Het is
zo resoluut
met die
dood, die
zo duidelijk
het einde
van het
leven
markeert
hopen wij lezers een eindje op weg te
helpen in hun omgang met de dood. Want
we verliezen allemaal familie en vrienden.
En zitten dan bijvoorbeeld ineens met
exen en geruzie op een uitvaart. Hoe ga je
daarmee om? Of we voelen niet meer zo
voor de tradities van toen en willen een
persoonlijker afscheid regelen, wat kan er
dan? We moeten speechen, maar weten
niet hoe.We vroegen mensen op straat
wat zij van hun eigen uitvaart verwachten.
Men blijkt er verbluffend goed op voorbe
reid. Wordt het begraven of cremeren? En
wie brengt er dan bloemen naar het graf?
velden te bezoe
ken. Soms moet
de dood wat ter
rein afstaan: hoe is
het als het hart
van je omgeko
men vrouw
andermans leven
verlengt? En om
de ontvanger van
haar orgaan te
ontmoeten?
Koos de Wilt is samensteller
van deze bijlage
COLOFON
Drie boeken om
kinderen te helpen met
rouwverwerking:
1
gebr.
V.:
Feestje
'Om niet helemaal stilletjes
via de achterdeur te ver
dwijnen, nodig ik u graag
uit voor mijn allerlaatste
feestje.' Dat schreef Ed
Nieuwenhuijsen uit Hoog-
Nobody
'PS: U hoeft het graf niet te
bezoeken, want dat is toch
niet gemeend! Anders was
u wel eerder bij mij geko
men', luidde de mededeling
van Hans Funcke uit Eg-
Gepest
'Lieve pap en mam,
ik ben mijn hele
leven bespot, getrei
terd, gepest en
buitengesloten. Jullie
zijn fantastisch. Ik hoop dat
vliet in 2015 in zijn eigen
rouwadvertentie. 'Ik hoop
echt dat u komt; dat is voor
mijn vrouw en mijn familie
wel zo gezellig. Kom alsje
blieft niet te laat, want ik
moet bijtijds weg.'
mond aan Zee die in juli jl.
in de krant verscheen. Hij
was zijn bittere rouwad
vertentie al begonnen met
de tekst: 'When I do right/
Nobody remembers When I
do wrong Nobody forgetsü'
jullie niet boos zijn.
Tot weerziens, Tim.'
Dit afscheid van de
20-jarige Tim Ribbe-
rink uit Tilligte, leidde
in 2012 tot een natio
naal debat over pesten.
woensdag 24 oktober 2018
FEITEN CIJFERS
van hen liet zich
cremeren (96.688)
Nederlanders stierven in 2017
van hen werd
begraven (53.526)
Meer dan 1.150.000.000 euro gaat er
jaarlijks in de uitvaartsector om
Nederland
telt in 2018 2140
uitvaartbedrijven,
1030 meer dan in
2007
1630 van deze
bedrijven zijn
eenmanszaken in
uitvaartverzorging
BRONNEN CBS, LVC
VOORAF
Met deze bijlage
Deze bijlage is een uitgave van
ADR Nieuwsmedia. Coördinatie Lizette van
Neer, Ab van der Sluis, Koos de Wilt, Rob Wissink
Eindredactie Sven Remijnsen, Egbert Jan Riethof
Vormgeving Niels Bruning, Annemarie Gorissen,
Mariska Schotman
Directeur journalistiek Erik van Gruijthuijsen
Zakelijk directeur Bart Verkade
de Persgroep Nederland.
BOEKEN
Judith Viorst - Dat is
heel wat voor een kat
Al uit 1973 en nog altijd
een van de mooiste
prentenboeken over
rouwverwerking. Na de
dood van poes Roetje
verzint de hoofdper
soon tien redenen
waarom Roetje zo'n
fijne poes was. Voor
kinderen vanaf 4 jaar.
Jacques Vriens - Acht-
ste-groepers huilen niet
Het stoere meisje
Akkie blijkt ernstig ziek
te zijn. Haar klas leeft
met haar mee, op haar
beurt blijft Akkie zich
vanuit het ziekenhuis
bemoeien met het wel
en wee van groep 8.
Na het schoolkamp is
afscheid echter onver
mijdelijk. Vanaf 10 jaar.
Jacques Vriens
20 12
Ted van Lieshout -
Gebr.
Na Maus' dood ont
fermt zijn broer Luuk
zich over diens dag
boek. Hij begint erin te
lezen en het van com
mentaar te voorzien:
postuum gaat hij het
gesprek aan met Maus.
Dat leidt tot een ont
hulling. Vanaf 14 jaar.
ted van lieshout
?r-,
r;%I
As uitstrooiefi
De as van een gecremeerde
blijft een maand bewaard in
het crematorium. Daarna
mogen de nabestaanden
bepalen wat ze ermee doen.
Uitstrooien mag, maar waar
precies, dat verschilt per
gemeente. Ga dit daarom
vooraf altijd na bij de ge-
meente. As uitstrooien vanaf
het strand is niet toege
staan, vanaf open zee (zo'n
22 kilometer van de kust)
wel. Voor uitstrooien in een
bos of rivier is toestemming
nodig van Staatsbosbeheer
of Rijkswaterstaat. Veel ge
meenten hebben een speci
aal strooiveld waar nabe
staanden terecht kunnen.
Nationaal Verstrooiterrein
Delhuyzen bij Arnhem is ook
een optie. Of verstrooi de as
per heliumballon, per vlieg
tuig of per vuurpijl, zoals
gebeurde met de as van
André Hazes in 2005 (foto).
Met de as van een gecremeerde
dierbare kun je een tatoeage
laten zetten. Zo draag je hem of
haar altijd met je mee. De as
(slechts een kleine hoeveelheid is
nodig) wordt daarvoor verhit en
vermengd met inkt. Maar let op: uit
onderzoek van de Nederlandse
Voedsel- en Warenautoriteit is in
2016 gebleken dat dit een risico
voor de gezondheid kan zijn, omdat
crematie-as mogelijk kankerverwek
kende stoffen bevat. Na het mengen
met de as moet daarom altijd wor
den getest of de inkt steriel en niet
schadelijk is. Het ministerie raadt
het zetten van as-tattoos af en
verschillende tattooshops zijn er
inmiddels mee gestopt.
Vrij, bitter en pijnlijk: rouwadvertenties die opvallen.
