5
Premier is
ook een
eenzame
functie,
omdat je er
op bepaalde
momenten
echt alleen
voorstaat
2002
2001
2002
2018
Willem Kok
geef dat ik hem wil interviewen over
de kunst van het premierschap. Kok
ontvangt me in het Catskamertje, de
werkkamer in de ambtswoning van
de minister-president. Daar woont
hij niet, hij slaapt er soms als het niet
meer de moeite is naar zijn vrouw
Rita te gaan. Hij ontvangt er zijn be
windslieden voor speciale bijeen
komsten en buitenlandse staatshoof
den. Trots laat hij zien dat hij sinds
kort een rechtstreekse televisiever
binding heeft met de Tweede Kamer.
Hij drukt op een knop, een zwart
scherm verschijnt. Hij schiet in de
lach: „De Tweede Kamer vergadert
nu niet." Hij laat zich ontvallen dat
hij hier soms een voetbalwedstrijd
kijkt.
Conflicten tussen ministers lost
hij als volgt op, vertelt Kok. „Ik begin
te kijken naar wat ministers bindt,
dan kom je al een heel eind. Dan ver
tel ik dat je soms tevredener moet
zijn met wat je al hebt bereikt, dan
ontevreden over wat je niet hebt bin
nengehaald."
Kok praat dan met de twee minis
ters over de inhoud, focussen op
waar het echt over gaat. „Dan gaan
er bij hen vakjes open waarvan je
denkt: hé, dat aspect hebben partijen
onvoldoende onder ogen gehad. Op
zo'n moment wordt je vaak meteen
de sleutel aangereikt voor de oplos
sing."
De grootste verrassing is nog wel
dat hij is gaan houden van het onver
wachte, ook als het weekend is of als
je op vakantie bent. „Ik kan daar veel
beter tegen dan ik ooit van mezelf
heb gedacht. Nu ik premier ben, heb
ik een soort zintuig ontwikkeld om
naar nieuwsberichten te luisteren op
eventuele gevolgen voor mijn werk.
Het heeft zelfs iets verslavends."
Kok heeft anders dan andere pre
miers geen groepje vertrouwelingen,
het is allemaal functioneel. Dan be
gint hij te vertellen over het solisti
sche van zijn premierschap. „Het is
ook een eenzame functie, omdat je er
op bepaalde momenten ook echt al
leen voor staat. Dan wordt er naar je
gekeken en denkt iedereen: je weet
nu genoeg, neem maar een beslis
sing. Het is jouw verantwoordelijk
heid."
De pijn
Kok is politiek leider in een tijd - van
1986 tot 2002 - die veel langzamer
gaat dan 2028. Hij lijdt ook veel ver
kiezingsnederlagen: Kok heeft last
van het feit dat Den Uyl het goed
deed in de oppositie. Daarna regeert
Kok en behaalt mindere resultaten
die door de journalistiek als nederla
gen worden opgeteld, tot tien toe.
Maar Kok laat zich niet gek maken.
Dat illustreert zijn beetje saaie, be
houdende rechte koers. Die onver
stoorbaarheid wordt gewaardeerd en
brengt hem ook in het Torentje.
Maar in het tweede jaar van zijn
premierschap begint de ouverture
voor zijn grootste persoonlijke ne
derlaag, die hij jaren met zich mee
zeult. Nederland levert als onervaren
militaire natie voor de Verenigde
Naties 1100 blauwhelmen in Bosnië
die niet goed worden bewapend en
een matig mandaat hebben. Interna
tionaal zijn er slechte afspraken over
luchtsteun. Dan valt Srebrenica, de
stad wordt 11 juli 2995 ingenomen
door Bosnische Serviërs. De mannen
worden van de vrouwen gescheiden,
meer dan zevenduizend worden er
vermoord.
Het is iets waar Kok regelmatig van
wakker ligt, zo erkent hij. Een jaar la
ter krijgt het Nederlands Instituut
voor Oorlogsdocumentatie (NIOD)
opdracht tot een onderzoek. Als dat
rapport net voor de verkiezingen van
2002 verschijnt, zegt Kok daar later
in het boek Een doodgewoon kabinet
iets belangrijks over. Hij treedt af met
zijn hele kabinet, net voor de verkie
zingen. Het laat zien dat hij een poli
ticus is van de oude staatsrechtelijke
stempel, die nog weet wat verant
woordelijkheid is.
Kok: „Wat voor mij de doorslag gaf,
was het wanhopige gevoel: als ik hier
nu óók geen verantwoordelijkheid
voor neem, net als al die mensen die
hun handen ten hemel heffen en
zeggen: aan mij heeft het niet gele
gen, en die alsmaar naar elkaar wij
zen... Als ik daar ook aan mee doe,
dan ben je als politiek toch niet meer
geloofwaardig? Het was niet mijn
bedoeling de politiek met deze stap
geloofwaardiger te maken, maar ik
wilde datgene doen waardoor ik niet
alleen mezelf, maar ook de mensen
die het betrof recht in de ogen kan
kijken."
maandag 22 oktober 2018
GO
JACOKLAMER
Kok vertrekt van het
Torentje naar konin
gin Beatrix om zijn
ontslag aan te bieden.
Hij neemt politieke
verantwoordelijkheid
voor de mislukte VN-
missie in Srebrenica.
FOTO HOLLANDSE HOOGTE
JACOKLAMER
Kok be
sluit dat
Jorge Zor-
reguieta
niet bij het
huwelijk
mag zijn
van diens
dochter
Maxima
met prins
Willem-
Alexander.
Het blijkt
de oplos
sing voor
een pro
bleem dat
het land
spleet.
FOTO BENELUX
PRESS
Met Ad Melkert na de dramatische verkiezings
nederlaag. De PvdA verloor 22 van zijn 45 zetels.
FOTO REUTERS/ PAUL VREEKER
Daags na de dood
van Pim Fortuyn
besluit Kok dat de
verkiezingen, ruim
een week later,
doorgaan. Rechts
LPF-woordvoerder
Mat Herben.
FOTO ANP/ JUAN VRIJDAG
Bij de herdenkingsdienst voor zijn overleden
voorganger, oud-premier Ruud Lubbers.
FOTO HOLLANDSE HOOGTE EDWIN JANSSEN
altijd geloofwaardig
Geboren 29 september 1938,
Bergambacht, zoon van timmerman.
'50-'54: Mulo-B, Schoonhoven.
'54'56: HBS Gouda.
'56-'58: Bedrijfskunde, Nijenrode.
'58-'59: Dienstplichtig militair.
'59-'61: Commercieel medewerker
handelskantoor.
'61-'65: Assistent-medewerker
Bouwbond NVV.
'65: Trouwt met Rita. Krijgen 3 kinderen.
'65-'76: Maakt carrière in NVV
en klimt op tot voorzitter.
'76-'86: Voorzitter FNV.
'82: Sluit Akkoord van Wassenaar:
loonmatiging in ruil voor banen.
'86: Lijstduwer PvdA.
'86-'89: Fractievoorzitter PvdA.
'89-'94: Minister van Financiën en
vice-minister-president. Voert 'Kwartje
van Kok' in op brandstof.
'91: Legt basis voor de euro
op top in Maastricht.
'94-'98: Minister-president in Kok I.
'98-02: Minister-president in Kok II.
'99: Kabinetscrisis 'Nacht van Wiegel'.
2001: Effent pad voor huwelijk
Willem-Alexanderen Maxima.
B 2002: Kabinet valt over
Srebrenica-rapport.
2003 Minister van Staat (erefunctie).
Na de politiek bekleedt
hij commissariaten
bij grote bedrijven.
Wim Kok
